جوان آنلاین: معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: با توجه به کاهش بارش‌ها انتظار می‌رود که شرایط ارومیه در فصل پاییز بحرانی شود.
دریاچه ارومیه در شرایطی بحرانی قرار گرفته‌است و نشانه‌هایی نگران‌کننده از وخامت اوضاع در ماه‌های آینده دیده می‌شود. کاهش چشمگیر بارش‌ها در سال آبی جاری، افزایش دما و افت محسوس ذخایر آبی سد‌های حوضه آبریز، هشدار‌هایی جدی درباره تکرار وضعیت فوق‌بحرانی در پاییز پیش‌رو را به همراه داشته‌است.
احتمال می‌رود سطح آب دریاچه تا آبان‌ماه به پایین‌ترین تراز‌های ثبت‌شده در سال‌های اخیر برسد؛ وضعیتی که یادآور روز‌های تلخ خشک‌شدن ۹۵ درصدی مساحت دریاچه در گذشته‌ای نه‌چندان دور است.
در رابطه با این موضوع، احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست به خبرگزاری تسنیم گفت: بر اساس آخرین آمار مربوط به ۱۱ خرداد ۱۴۰۴، تراز سطح آب دریاچه ارومیه در این تاریخ ۱۲۷۰/۲۵ سانتی‌متر، وسعت دریاچه هزارو ۱۱۰ کیلومترمربع و برآورد حجم آب موجود در دریاچه یک میلیارد و ۵۵۰ میلیون مترمکعب است.
وی افزود: در ۱۱ خرداد سال گذشته، تراز آب ۶۷/۱۲۷۰ سانتی‌متر و حدود ۴۲ سانتی‌متر بیشتر از وضعیت فعلی بود، همچنین وسعت دریاچه در آن زمان ۲ هزارو ۱۷۱ کیلومترمربع و حجم آب موجود ۸/۲ میلیارد مترمکعب برآورد شده‌بود. تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه هزارو ۲۷۴ متر است؛ یعنی اکنون حدود ۴ متر زیر این تراز قرار داریم، اگر قرار باشد دریاچه به این تراز برسد، باید حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب آب در آن وجود داشته‌باشد، بنابراین، فاصله‌ای بسیار زیاد با تراز اکولوژیک داریم که نگرانی جدی ایجاد کرده‌است.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به وضعیت بارش‌ها در حوضه آبریز ارومیه توضیح داد: در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، در سال آبی جاری به‌طور متوسط حدود ۲۷ تا ۲۸ درصد کاهش بارندگی نسبت به سال گذشته ثبت شده‌است، ارومیه از این نظر، وضعیتی بسیار نگران‌کننده دارد.
لاهیجان‌زاده در پاسخ به اینکه آیا ممکن است در تابستان باز هم شاهد خشکی ۹۵ درصد مساحت دریاچه ارومیه باشیم، گفت: در پاییز ۱۴۰۲ ما به وضعیتی بسیار بحرانی رسیدیم و حجم آب دریاچه به زیر ۶۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافت، با توجه به مقایسه‌هایی که اکنون انجام می‌دهیم، احتمال می‌دهیم این وضعیت مجدداً در پاییز امسال، حدود آبان‌ماه، تکرار شود. در زمان حاضر شرایط نه‌تنها مشابه پاییز ۱۴۰۲ است، بلکه به‌دلیل کاهش بارش‌ها و افزایش دما، ممکن است اعداد مربوط به تراز سطح آب، وسعت و حجم آب دریاچه از آن زمان هم پایین‌تر برود.
وی رهاسازی آب از سمت سد‌ها به سمت دریاچه را در فصل تابستان به دلیل کاهش ذخایر آب شرب منتفی دانست و گفت: در زمان حاضر سد بوکان، که یکی از سد‌های اصلی تأمین‌کننده آب دریاچه است، حدوداً ۳۲۰ میلیون مترمکعب آب دارد، البته این عدد به‌صورت روزانه تغییر می‌کند و ممکن است با اختلافی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون مترمکعب جابه‌جا شود، اما در سال گذشته در همین تاریخ، سد بوکان بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب داشت؛ یعنی دو برابر مقدار فعلی.
او اضافه کرد: از این مقدار فعلی، حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب باید برای تأمین آب شرب شهر تبریز رهاسازی شود، همچنین برای آب شرب برخی شهر‌های مسیر نیز تأمین آب شرب ضروری است، کنار شرب حقابه‌ای هم باید برای کشاورزی در همان منطقه تخصیص داده شود. رودخانه‌های زرینه‌رود و سیمینه‌رود رودخانه‌های اصلی تأمین‌کننده دریاچه هستند، اما امسال آنها نیز وضعیت بحرانی دارند.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: اکنون تمام جلساتی که در استانداری آذربایجان غربی و ستاد ملی سازگاری با کم‌آبی برگزار می‌شود، صرفاً برای تأمین آب شرب است، بنابراین قطعاً در تابستان امسال، آبی به‌عنوان حقابه برای دریاچه ارومیه اختصاص نخواهد یافت.
وی درباره اصلاح الگوی کشت در حوضه آبریز ارومیه نیز توضیح داد: برای رسیدن به این هدف، دو کار باید به‌طور همزمان و موازی انجام شود؛ اصلاح الگوی کشت جزو وظایف وزارت جهاد کشاورزی است، اما در مرحله اجرا، همکاری تنگاتنگ وزارت نیرو نیز ضروری است تا این فرآیند به نتیجه برسد، این نوع اقدامات «نرم‌افزاری» هستند؛ به این معنا که نیازمند آموزش، تسهیلات، تجهیزات در باغات و مزارع و نظارت دقیق است تا اجرای الگوی کشت تحقق یابد.
لاهیجان‌زاده افزود:، اما بخش دوم، جنبه حاکمیتی دارد و مرتبط با مباحث آب است، مثلاً در بازدیدی که ما اواخر پاییز یا اوایل زمستان انجام دادیم، مشاهده کردیم بسیاری از سردهنه‌ها باز بودند، در حالی که این سردهنه‌ها در چارچوب پروژه احیای دریاچه ارومیه احداث شده‌اند تا در فصول غیرکشاورزی، هیچ آبی به‌سمت اراضی زراعی هدایت نشود و همه آب رودخانه به دریاچه برسد، اما متأسفانه مشاهده کردیم که اغلب این سردهنه‌ها باز بودند.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: همچنین رهاسازی از سد کانی‌سیب و تونل احداث‌شده به سمت دریاچه در مقاطعی با دبی ۱۶ مترمکعب بر ثانیه و در ماه‌های اخیر تا ۳۵ مترمکعب بر ثانیه انجام شده‌است. بخشی از حجم کنونی ۵/۱ میلیارد مترمکعبی دریاچه حاصل همین ورودی از کانی‌سیب است، اما متأسفانه از سایر سد‌های احداث‌شده روی زرینه‌رود آب قابل‌توجهی دریافت نشده‌است.
