جوان آنلاین: صنایع عمومی که روزگاری در حاشیه صنعت کشور تلقی می‌شدند، امروز به‌واسطه سهم قابل توجهی که در اشتغال، صادرات و ارزش‌آفرینی دارند، به مرکز توجه سیاستگذاران بازگشته‌اند. ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتوگو با روزنامه «جوان»، از برنامه‌ها و راهبرد‌های کلان این وزارتخانه برای تقویت این حوزه سخن گفت؛ حوزه‌ای که اکنون به‌عنوان «قطب سوم توسعه صنعتی کشور» تعریف شده است. شیخ از رشد صادرات در بخش‌های کلیدی مانند کفش و فرش ماشینی سخن گفت. از صادرات حدود ۳۶ میلیارددلاری صنایع عمومی (با احتساب صنایع پتروشیمی، شیمیایی و پلیمری) در سال ۱۴۰۳ خبر داد و تأکید کرد ارزش افزوده این نوع صادرات تا سه برابر صادرات خام‌محور است. وی همچنین با انتقاد از وضعیت تأمین مالی تولید و نظام مالیاتی، خواستار تسهیل سرمایه‌گذاری داخلی شد. در این گفت‌وگوی تفصیلی، از برنامه‌های تازه برای انتشار اوراق مشارکت از سوی شرکت‌های خصوصی گرفته تا ضرورت تمرکز بر تولید محصولات نهایی، تصویری از آینده‌ای روشن، اما نیازمند تدبیر برای صنایع عمومی ایران ترسیم شده است. آینده‌ای که می‌تواند صادرات‌محور و مولد باشد، اگر موانع ساختاری رفع شود.
ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتوگو با خبرنگار روزنامه «جوان» با تأکید بر رویکرد حمایتی این وزارتخانه در سال‌جاری گفت: تمرکز اصلی ما در سال ۱۴۰۳بر سیاست «توسعه تولید داخلی و صادرات در صنایع عمومی» قرار دارد. برنامه این معاونت دقیقاً منطبق با شعار سال، یعنی حمایت از تولید داخلی و پشتیبانی از تولیدکنندگان، طراحی شده و در رأس اولویت‌های ما در معاونت صنایع عمومی است.
وی افزود: ما در سال‌های گذشته در حوزه صنایع عمومی شاهد رشد مستمر و قابل قبولی بوده‌ایم. به‌طور مشخص، در صنایع غذایی طی سال‌جاری رشد ۵درصدی نسبت به سال قبل ثبت شد. در حوزه بهداشتی و آرایشی نیز رشدی فراتر از ۱۰درصد تجربه کردیم. رشد صنعت پوشاک و نساجی محدودتر بوده، اما با توجه به شرایط اقتصادی، همین میزان نیز ارزشمند است.
شیخ ادامه داد: در مجموع می‌توان گفت صنایع عمومی شامل لوازم خانگی، پوشاک، غذا، آرایشی و بهداشتی، نه‌تنها مسیر رشد را طی کرده‌اند، بلکه اکنون از منظر اشتغال و ارزآوری نیز اهمیت فزاینده‌ای یافته‌اند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت صادرات صنایع عمومی گفت: صادرات ما در این حوزه نیز روندی رو به رشد داشته است. برای نمونه، تنها در دو بخش کفش و فرش ماشینی، صادرات قابل توجهی ثبت شده است. در سال ۱۴۰۳، در مجموع حدود ۳۶ میلیارد دلار صادرات از صنایع عمومی صورت گرفته که بیش از ۶/۲ میلیارد دلار آن به حوزه غذا، حدود ۹۰۰ میلیون دلار به حوزه نساجی، پوشاک، چرم و کفش، حدود ۵۰۰ میلیون دلار به حوزه لوازم خانگی، حدود ۲۵۰ میلیون‌دلار به حوزه سلولزی و حدود ۳۰۰ میلیون‌دلار به حوزه دارو، شوینده، آرایشی و بهداشتی اختصاص دارد.
معاون وزیر صمت تأکید کرد: نکته مهم در اینجا نه فقط رقم صادرات، بلکه ارزش افزوده بالای آن نسبت به صادرات مواد خام است. وی توضیح داد: صادرات صنایع عمومی از جمله لوازم خانگی یا پوشاک، به مراتب نسبت به صادراتی مثل سنگ‌آهن یا فولاد، سودآوری بیشتری برای کشور دارند. به‌عنوان مثال، یک یخچال خانگی، ضمن مصرف پایین‌تر انرژی و مواد اولیه، چند برابر یک تن فولاد ارزش صادراتی دارد.
وی با یادآوری تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب در خصوص پرهیز از خام‌فروشی تصریح کرد: صادرات مواد خام، کشور را از منافع اصلی تولید محروم می‌کند. همان‌طور که گفته‌ام، یک تلفن همراه با وزن کمتر از ۲۰۰گرم، قیمتی بیش از هزار دلار دارد، در حالی‌که برای تولید یک کیلو فولاد چندین برابر آب، برق و گاز مصرف می‌شود و ارزش نهایی آن بسیار کمتر است.
وی گفت: اگر هدف، ارزآوری پایدار و هوشمندانه باشد، باید به سمت صادرات محصولات نهایی و دانش‌بنیان برویم. در صنعت پوشاک هم می‌توان دید یک کت‌وشلوار نیم کیلویی در بازار جهانی بیش از ۵۰۰ دلار ارزش دارد. یعنی هر گرم آن تقریباً یک دلار می‌ارزد. این همان مسیر توسعه‌محور است که ما باید با جدیت دنبال کنیم.
شیخ در ادامه گفتوگو افزود: با توجه به ظرفیت ارزآوری بالا و پتانسیل اشتغالزایی، وزارت صمت صنایع عمومی را به‌عنوان قطب سوم توسعه صنعتی کشور تعریف کرده است. وی توضیح داد: پیش از این دو قطب اصلی توسعه صنعتی یعنی فولاد و پتروشیمی در کشور شناخته می‌شدند، اما اکنون صنایع عمومی نیز با رشد صادرات، تولید و اشتغال، جایگاهی هم‌تراز یافته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال، تنها در بخش صنایع غذایی، صادراتی به ارزش بیش از ۲ میلیارد‌و۶۰۰ میلیون‌دلار طی سال گذشته ثبت شده است که نشان‌دهنده قدرت این حوزه در بازار‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است.
شیخ در بخش دیگری از این گفتوگو به موضوع سرمایه‌گذاری در تولید پرداخت و گفت: اصل اقتصاد، تولید است. اگر تولید متوقف شود، کل اقتصاد مختل می‌شود. در حال حاضر با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت تولیدی کشور کار می‌کنیم. بسیاری از واحد‌ها و کارخانه‌ها به دلیل مشکل در تأمین مالی، با حداقل ظرفیت فعال هستند.
وی تأکید کرد: کارخانه‌ای که توان تولید هزار یخچال در روز را دارد، فقط ۳۰۰ دستگاه تولید می‌کند و این به‌دلیل نبود سرمایه در گردش و فشار‌های اقتصادی است. در ایران، ۹۰درصد تأمین مالی از طریق نظام بانکی انجام می‌شود که ناکارآمدی‌های خاص خود را دارد و سرمایه‌گذاری خارجی نیز سهم ناچیزی دارد.
وی گفت: تا زمانی که مردم سرمایه خود را به سمت بازار‌های سوداگرانه‌ای مانند مسکن و خودرو می‌برند، تولید از رقابت بازمی‌ماند. باید با ابزار‌های جذاب، سرمایه را به سمت تولید سوق دهیم.
شیخ درباره مالیات‌های سنگین بر تولیدکنندگان گفت: متأسفانه تولیدکنندگان هم‌زمان با چند نوع مالیات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. از مالیات بر ارزش افزوده و عملکرد گرفته تا مالیات‌های مرتبط با بیمه و تأمین اجتماعی، همگی فشار زیادی به تولیدکننده وارد می‌کنند. در کنار این، هزینه‌هایی مانند قطعی گاز، برق، و اختلال در تأمین مواد اولیه نیز وجود دارد.
وی افزود: اگر صنعت رشد کند، درآمد مالیاتی دولت نیز افزایش خواهد یافت. همان‌طور که برای تربیت یک پزشک، خانواده‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، باید برای رشد صنعت نیز سرمایه‌گذاری راهبردی کرد. اگر اقتصاد ما به اندازه اقتصاد ترکیه رشد کند و از ۴۵۰میلیارددلار فعلی به هزار میلیارددلار برسد، درآمد مالیاتی نیز دو برابر می‌شود.
شیخ با اشاره به برنامه‌های این وزارتخانه در حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی گفت: برنامه‌ای جامع تحت عنوان برنامه اقدام صنایع عمومی کشور تهیه کرده‌ایم که شامل ۶۱ اقدام عملیاتی است. اخیراً این برنامه در مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه شد. از این تعداد، ۲۳مورد آن اقدامات کلیدی و تأثیرگذار است.
وی در توضیح یکی از اقدامات مهم این برنامه گفت: قصد داریم اجازه دهیم شرکت‌های بزرگ خصوصی، اوراق مشارکت منتشر کنند. بانک‌ها اکنون اوراق منتشر می‌کنند، اما چرا این شرکت‌های خوش‌سابقه و خوش‌نام نتوانند با ضمانت برند خود از مردم سرمایه جذب کنند؟
وی ادامه داد: بر اساس این طرح، هر شرکت می‌تواند تا سقف ۵۰درصد از فروش سال گذشته خود اوراق مشارکت منتشر کند. مثلاً شرکتی که در سال گذشته هزارمیلیارد تومان فروش داشته، مجاز خواهد بود ۵۰۰میلیارد تومان اوراق منتشر کند، مشروط بر داشتن تضمین ملکی یا بانکی. این مدل می‌تواند به‌صورت جدی مشکل تأمین مالی تولید را برطرف کند.
در پایان این گفتوگو، ابراهیم شیخ از روزنامه «جوان» به‌دلیل پیگیری جدی مسائل صنعتی کشور قدردانی کرد و گفت: رسانه‌ها نقش مهمی در آگاهی‌بخشی عمومی و مطالبه‌گری هوشمندانه از سیاستگذاران دارند.
