جوان آنلاین: ناترازی انرژی و کمبود برق در سال جاری می‌تواند ضربات و آسیب‌های زیادی به صنایع و مشاغل وارد کند. صنعت کشاورزی از جمله بخش‌هایی است که زخم خورده خاموشی‌های سال قبل است. آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهند در سال ۱۴۰۳ قطعی برق و خاموشی چاه‌های کشاورزی منجر به کاهش ۳۰ درصدی تولید محصولات کشاورزی شد. این رقم یعنی یک سوم محصولات مورد نیاز از دست رفته و این امر می‌تواند امنیت غذایی را به چالش بکشد. ضمن اینکه قطع برق چاه‌ها به الکتروموتور، تابلوی برق و خود چاه‌ها که عموماً ماسه‌ای هستند، آسیب‌های زیادی می‌رساند و کشاورزان مجبورند برای بهره‌برداری دوباره از چاه‌ها هزینه‌های گزافی کنند.
با توجه به گزارش سازمان ملل متحد، ایران توانسته است حدود ۸۵ درصد امنیت غذایی را تأمین و از طریق کشاورزی و با استفاده از ظرفیت‌های عشایری به تولید کافی و سالم غذای ملی اقدام کند که حفظ و توسعه آن به اقدامات زیرساختی کشور بستگی دارد.
در حالی‌که بیشتر کشور به روش‌های گوناگون به دنبال ایجاد امنیت غذایی برای خود هستند، متأسفانه در ایران به دلیل ناترازی انرژی و قطعی برق، صنعت کشاورزی و پرورش دام و طیور آسیب‌های زیادی دیده است.
آن‌طور که مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران کشور درباره وضعیت خاموشی چاه‌های آب عنوان کرده است: «در نیمه دوم سال گذشته خاموشی برق چاه‌های آب کشاورزی از ساعت ۱۶ آغاز شد و تا ساعت ۲۱ ادامه داشت. این امر منجر به کاهش ۳۰درصدی کشت محصولات کشاورزی شد.»
علی‌قلی ایمانی گفت: «این خاموشی در دو مرحله برای این چاه‌ها اتفاق می‌افتد؛ نخستین خاموشی مربوط به قطع برق چاه‌های آب کشاورزی بوده و دومین خاموشی به قطعی برق خانگی روستای مربوط می‌شد، زیرا برق انشعابی چاه‌های آب کشاورزی از شبکه برق روستایی نشئت می‌گیرد.» وی افزود: «بر اساس پیگیری‌هایی که تشکل‌های کشاورزی انجام دادند رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد وزیر نیرو میهمان مجلس است و موضوع تأمین برق چاه‌های آب کشاورزی پیگیری می‌شود.»
به گفته مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران کشور، رئیس کمیسیون کشاورزی تأکید کرده تمام تلاش کمیسیون این است که خاموشی برای چاه‌های آب کشاورزی اتفاق نیفتد.
خاموشی‌ها شروع شده
بر اساس مطالعاتی که «مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی» انجام داده است، کشور‌ها به‌طور غالب هفت استراتژی را برای تأمین امنیت غذایی بین شهروندان‌شان دنبال می‌کنند. این استراتژی‌ها عبارتند از: استراتژی حمایت، خدمات‌دهی و کمک‌رسانی، استراتژی سرمایه‌گذاری در بازار و تبلیغات، استراتژی یافتن منابع جدید و محصولات جایگزین، استراتژی توانمندسازی، استراتژی ذخیره‌سازی، استراتژی تحولات ساختاری و نهادسازی و استراتژی تحقیق و توسعه. اما باید توجه داشت این استراتژی‌ها در شرایطی جواب می‌دهد که همه عوامل دست به دست هم دهند و با ایجاد زیرساخت‌ها، مشکلات مرتفع شده باشند. با اینکه امسال میزان بارش‌ها هم به شدت کم شده است، خاموشی‌ها می‌توانند ضربات مهلکی به کشاورزی وارد کنند. به گفته مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران، خاموشی در استان‌های گرمسیر که کشت را آغاز کرده‌اند در حال اعمال است و برای سایر استان‌ها که کشت خود را آغاز نکرده‌اند فعلاً اعمال نشده است.
ایمانی با بیان اینکه چاه‌های آب کشاورزی هرمزگان در حال حاضر همچون سال گذشته دچار قطعی برق هستند، گفت: «ضرر و زیان این خاموشی‌ها برای بخش کشاورزی از دو بعد باید مورد بررسی قرار گیرد؛ نخست، بر اساس پنج ساعت خاموشی چاه‌ها (طبق برنامه‌ای که برای آنها تصمیم‌گیری شده است) و مورد بعدی، دو ساعت خاموشی برق خانگی به دلیل اتصال برق چاه‌های آب کشاورزی به شبکه برق روستایی.»
وی با بیان اینکه در عمل چاه‌های آب یک‌سوم زمان خود را از دست می‌دهند و به همین نسبت روی کشت آنها تأثیر منفی می‌گذارد، یعنی یک‌سوم محصولات یک هکتار زمین کشاورزی از بین می‌رود، گفت: «علاوه بر تأثیر منفی خاموشی‌ها در امر کشت‌هایی که برای آنها یک سال زحمت کشیده شده است، در ادامه هزینه کرد بخش کشاورزی را برای تعمیر چاه‌ها دوچندان می‌کند.» به گفته این مسئول، خاموشی چاه‌ها به الکتروموتور، تابلوی برق و خود چاه‌ها که عموماً ماسه‌ای هستند، ضرر مستمر رسانده و بهره‌بردار باید ۴ تا ۵ میلیارد تومان هزینه کند تا چاه‌ها را دوباره احیا کند. ایمانی با بیان اینکه در واقع این موارد خسارت‌های پنهانی است که به کشاورزی تحمیل می‌شود، پیشنهاد داد: «اگر وزارت متولی قادر به تأمین برق مورد نیاز کشاورزی نیست به استان‌ها اعلام کند تا روزانه یک منطقه برق نداشته باشند. این روند به جای روزی چند ساعت خاموشی، به هفته‌ای یک بار با مدت زمان طولانی‌تر تبدیل شده و خسارت‌های جانبی را کاهش می‌دهد.»
امنیت غذایی متزلزل اروپا
دکتر مرتضی خراسانی، کارشناس کشاورزی و منابع طبیعی گفت: «امنیت غذایی چندین مؤلفه دارد که مؤلفه در دست جهاد کشاورزی، تولید است که طبق این امر ما باید تولیدات مهمی داشته باشیم. تا دوسال پیش می‌گفتیم در تولید و تصحیح ارقام کالا‌های اساسی به خودکفایی رسیده‌ایم.»
وی افزود: «در جنگ اوکراین با روسیه ملاحظه کردیم که اروپا در بحث تأمین مواد غذایی دچار مشکلات زیادی شد که این امر ناشی از عدم امنیت غذایی در اروپا بود. همچنین در خصوص بذر، برخی کشور‌ها تحریم‌های بسیاری دارند، اما بذر‌های کشور ایران وارداتی نبوده و در داخل کشور تولید شده است و به لطف خدا هیچ‌گونه تحریمی نمی‌تواند بر آن وارد شود.»
خراسانی توضیح داد: «مؤلفه دوم نیز در امنیت غذایی، همان امر دسترسی است که با توجه به وضع اقتصادی مردم، میزان دسترسی آنها تغییر می‌کند. یکی از چالش‌های بخش کشاورزی، تأثیر قیمت دلار روی خوراک دام است، بنابراین تمام تلاش‌ها باید در این راستا باشد که حوزه کشاورزی و وضع قیمت‌گذاری‌های آن را از حوزه دلار جدا کنیم، به‌گونه‌ای که افزایش یا کاهش قیمت دلار در قیمت محصولات کشاورزی تأثیری نداشته باشد، اما خوراک دام هنوز وارداتی است و تحت تأثیر قیمت دلار تغییر می‌کند.»
