جوان آنلاین: وزیر امور خارجه هشدار داد که ایران بعد از دور اول مذاکرات غیرمستقیم با امریکا، شاهد مواضع متناقض ویتکاف بوده که با ادامه این مواضع «به مشکل خواهیم خورد»، هرچند عراقچی گفته که موضع واقعی امریکا پشت میز مذاکره مشخص خواهد شد.
عباس عراقچی دیروز در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره مذاکرات با امریکا گفت: «در این فاصله مواضع متناقض شنیدیم. آقای ویتکاف چند جور صحبت کرده است.» عراقچی گفت که «اگر امریکایی‌ها با مواضع سازنده‌ای بیایند من امیدوار هستم که ما مذاکره در خصوص چارچوب یک توافق محتمل را بتوانیم شروع کنیم» ولی هشدار داد که اگر «همچنان با مواضع متناقض و متضاد باشد به مشکل خواهیم خورد»، هرچند او با گفتن این جمله که «مواضع واقعی پشت میز مذاکره مشخص می‌شود»، این را هم رد نکرده که مواضع متناقض ویتکاف که او درباره آن صحبت کرده، ممکن است ناشی از برخی فشار‌های حاشیه‌ای، از جمله لابی اسرائیلی باشد. به گفته عراقچی، امریکایی‌ها «بعضاً مواضع متضادی را مطرح می‌کنند که اصلاً کمک‌کننده به روند مذاکرات نیست» ولی تأکید کرد «باید در مذاکرات از نظرات واقعی آنها مطلع شویم. اگر مواضع سازنده‌ای داشته باشند، می‌توان امیدوار بود که مذاکرات در چارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم. در این فاصله ویتکاف چند جور صحبت کرده است که باید در پشت میز مذاکره از مواضع واقعی آنها مطلع شد.» عراقچی این را هم روشن کرده که «اصل موضوع غنی‌سازی ایران قابل‌مذاکره نیست.»
استیو ویتکاف روز دوشنبه در گفتوگو با فاکس‌نیوز، گفت که امریکا به دنبال محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم ایران است، نه «نابودی» کامل برنامه هسته‌ای این کشور ولی غروب سه‌شنبه در موضعی متفاوت گفت که «هرگونه توافق نهایی، باید زمینهای برای صلح، ثبات و شکوفایی خاورمیانه باشد، به این معنا که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحات هسته‌ای خود را حذف کند»، موضعی که تَمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز در نشست مطبوعاتی خود آن را تکرار کرد و گفت که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی خود را متوقف و حذف کند!
برخی ناظران تغییر موضع ویتکاف را ناشی از فشار لابی اسرائیلی می‌دانند. اندرو دی در امریکن کانسرواتیو نوشته است: «اندیشکده‌های طرفدار اسرائیل، گروه‌های لابی‌گر و تحلیلگران از ترامپ می‌خواهند که تحریم‌ها را علیه تهران تشدید کند، خواسته‌های غیرمنطقی را مطرح کند و تهدید‌های جنگی بیشتری را به جای تضمین یک توافق مهم، افزایش دهد. آنها همچنین به دنبال مشروعیت‌زدایی از استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ هستند، که روز شنبه با وزیر امور خارجه ایران دیدار کرد تا زمینه را برای مذاکرات اساسی فراهم کنند.» تد کروز، سناتور جمهوریخواه ایالت تگزاس گفته است: «هرکسی که ترامپ را ترغیب کند که وارد یک توافق دیگر با ایران شود، دارد توصیه‌های وحشتناکی به رئیس‌جمهور می‌کند.»
ونس- ویتکاف مقابل روبیو - والتز
در مقابل، نشانه‌هایی جدی درباره اختلاف در داخل تیم ترامپ وجود دارد. آکسیوس نوشته که تیم امنیت ملی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا بر سر بهترین راه رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران دچار اختلاف است. دو منبع آگاه به آکسیوس گفته‌اند که ترامپ صبح روز سه‌شنبه در «اتاق وضعیت» کاخ سفید درباره مذاکرات در حال انجام با ایران جلسه‌ای برگزار کرده که همه مقامات ارشد امنیت ملی و سیاست خارجی دولت ترامپ در آن حضور داشتند که بر موضع ایالات متحده در دور بعدی مذاکرات برنامه‌ریزی شده برای شنبه متمرکز بود. در حالی که جی دی ونس، معاون ترامپ و استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده او معتقدند که دیپلماسی می‌تواند به توافق هسته‌ای منجر شود و فکر می‌کنند که ایالات متحده باید برای دستیابی به آن آماده مصالحه باشد، سایر اعضای ارشد دولت، از جمله روبیو و والتز، بسیار بدبین هستند و از رویکرد حداکثری در مذاکرات حمایت می‌کنند. به نوشته آکسیوس، ترامپ خودش پیام‌های متناقضی ارسال می‌کند. او گفته است که خواهان توافق است و فکر می‌کند بحران هسته‌ای از طریق دیپلماسی قابل‌حل است، اما همزمان، ایران را به حمله نظامی نیز تهدید کرده است. یک مقام امریکایی که در جریان بحث‌های داخلی دولت ترامپ است، می‌گوید: «سیاست (دولت) در قبال ایران عمدتاً به این دلیل که هنوز در دست بررسی است، مشخص نیست. این موضوع به دلیل حساسیت سیاسی آن، پیچیده و چالش‌برانگیز است.»
تضمین چین و روسیه؟!
وزیر خارجه ایران در حاشیه جلسه هیئت دولت، در پاسخ به این سؤال که هدف شما از سفر به روسیه چیست، گفت: «هدف من انتقال پیام مکتوب مقام معظم رهبری به رهبری روسیه است و این پیام به امیدخدا در ملاقات با آقای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به او ارائه خواهد شد.» درباره اینکه محتوای این پیام چیست، عراقچی چیزی نگفته ولی دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین دیروز به خبرنگاران گفت که روسیه همچنان آماده انجام هر کاری در حد توان خود برای کمک به حل‌وفصل اوضاع پیرامون برنامه هسته‌ای ایران از طریق ابزار‌های سیاسی و دیپلماتیک است. پسکوف در عین حال تأکید کرد که همه چیز به ادامه روند مذاکرات واشینگتن و تهران بستگی خواهد داشت. خبرگزاری ریانووستی از قول پسکوف نقل کرده که «مسئله اینکه روسیه و چین می‌توانند ضامن توافق امریکا- ایران باشند، به مذاکرات میان دو کشور بستگی دارد.» اینکه منظور روس‌ها از «ضمانت توافق» چیست، مشخص نیست، ولی می‌تواند راهی برای ورود پکن و مسکو به مذاکرات دوجانبه ایران و امریکا باشد که هفته قبل به شکل غیرمستقیم در عمان کلید خورد و اروپاییان نیز از آن بیرون ماندند. صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم‌هاوس به نیویورک‌تایمز می‌گوید: بنابراین اگر بتوان توافقی را انجام داد، ایران این بار تضمین می‌خواهد که دوام داشته باشد و تعامل تجاری را به شیوه‌ای معنادار و بلندمدت ارائه دهد. ایران می‌خواهد بداند که «ترامپ چگونه می‌تواند حفاظت (از توافق) را تضمین کند که دیگر رؤسای جمهور از انجام آن ناتوان بوده‌اند.» وکیل می‌گوید: «یک توافق باید برای دو طرف سودمند باشد، اما نیاز به اعتماد و پاسخگویی زیادی در طول مسیر دارد که هر دو طرف به سادگی در حال حاضر ندارند.»
عمان یا ایتالیا؟
سه روز مانده به شروع دور دوم مذاکرات ایران و امریکا، مکان مذاکرات نیز در حال تبدیل شدن به یک اختلاف بین طرفین است. دور قبلی مذاکرات در عمان بود؛ جایی که مقام‌های ایرانی به دولت آن نگاه خوشبینانه‌ای دارند. دفتر ریاست جمهوری امریکا در بیانیه‌ای گفته: «ترامپ متعهد به گفتوگو با ایران است و با سلطان عمان در این زمینه گفتوگو کرده» ولی آکسیوس خبر داده که دور دوم مذاکرات ایران و امریکا به میزبانی رم، پایتخت ایتالیا برگزار می‌شود، جایی که دولت ترامپ به رغم مناسبات پرتنش با آن، همچنان مناسبات خوبی با آن دارد و جی دی ونس معاون ترامپ نیز قرار است به آنجا سفرکند. با این حال، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در توئیتی که نشانه حساسیت تهران است، نوشت: «تغییر مکان دروازه در فوتبال یک خطای حرفه‌ای و یک حرکت غیرمنصفانه است. اما در دیپلماسی چنین حرکتی (که توسط عناصر تندرو فاقد درک منطق/هنر مذاکره معقول ترویج می‌شود) می‌تواند هر شروعی را در معرض تخریب قرار دهد. او گفته که چنین حرکتی می‌تواند به منزله عدم جدیت و حسن‌نیت تلقی شود. ما هنوز در مرحله آزمایش هستیم.
نمای نزدیک
گروسی: بدون آژانس توافق با ایران تکه کاغذ است
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر دیروز به تهران آمد و با عباس عراقچی وزیرخارجه ملاقات کرد. او پیش از سفر به تهران گفت «بدون حضور و نقش‌آفرینی آژانس، هر توافقی با ایران صرفاً یک تکه کاغذ خواهد بود.» میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین گفته که سفر گروسی به تهران یک سفر مهم است. به گفته او، این سفر در شرایطی انجام می‌شود که وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران در نوعی دوراهی قرار دارد.
