جوان آنلاین: سازمان مدیریت صنعتی هر سال بر اساس میزان رشد فروش شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ۵۰۰شرکت برتر را ارزیابی و اسامی آن‌ها را اعلام می‌کند. از آنجا که اقتصاد ایران روی شرکت‌های نفتی و پتروشیمی می‌چرخد، پس اصلاً جای تعجب ندارد که رتبه‌های بالای جدول ۵۰۰شرکت برتر همیشه در دست این شرکت‌ها باشد و اسم‌های آن‌ها تا ۱۰۰رتبه اول به شکل محسوسی تکرار شود. معاون وزیر صمت با اشاره به اینکه نرخ ریسک صنایع باید در ارزیابی بنگاه‌ها و واحد‌های تولید لحاظ شود، می‌گوید: صنایعی که به یک منبع رانت وصل هستند، نباید به عنوان شرکت برتر شناخته شوند بلکه شاخص‌هایی، چون نرخ ریسک پایین و خلق ارزش پایدار باید به عنوان معیار برتربودن صنایع مدنظر باشد.
به رسم هر سال سازمان مدیریت صنعتی ایران بر اساس اعلام صورت‌های مالی شرکت‌ها به این سازمان، ۵۰۰شرکت برتر را در فهرست‌های صدتایی ارزیابی و اعلام عمومی می‌کند.
گزارش این سازمان از آنجا اهمیت دارد که از شاخص‌های به‌روز و متعددی استفاده می‌کند و این کار را منظم و هر ساله انجام می‌دهد، برای همین هم با اتکا بر آمار‌های آن می‌توانیم شرکت‌ها را در سال‌های مختلف باهم مقایسه کنیم.
با بررسی ارقام میلیاردی سود سالانه غول‌های صنعت در ایران درمی‌یابیم بسیاری از آن‌ها در یک چیز مشترک هستند و آن دولتی‌بودن یا وابستگی بسیار زیاد به دولت است، در واقع اگرچه عمده این شرکت‌ها بورسی هستند، اما سرمایه‌گذاران بزرگ و کوچک خصوصی سهم خیلی کمی از سهام آن‌ها دارند.
سال گذشته شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس بالای جدول بود، یعنی این شرکت بیشترین درآمد را بین تمام شرکت‌های ایرانی در سال۱۴۰۱ داشته است آن هم با درآمد حدود ۴۰۰هزار‌میلیارد تومان. این شرکت سال۱۴۰۰ حدود ۲۴۲هزار‌میلیارد تومان درآمد داشت و سال ۱۳۹۹ حدود ۱۲۷هزار‌میلیارد تومان.
به عبارت دیگر ستاره خلیج‌فارس در دو سال مالی گذشته درآمدش را حدود چهار برابر کرده است، البته یادمان نرود که این اتفاق تا اندازه زیادی تحت تأثیر نرخ دلار است چراکه این شرکت‌ها دلاری صادرات می‌کنند، اما صورت‌های مالی‌شان ریالی محاسبه می‌شود، اگرچه با همین حساب و کتاب هم شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس رشد خوبی داشته و توانسته است از رتبه دوم در سال۱۴۰۰ به رتبه اول برسد.
ستاره خلیج‌فارس بیشتر از هر چیز پالایشگاه تولید بنزین است که خوراکش را از پارس‌جنوبی می‌گیرد و دولت یعنی شرکت ملی نفت، عمده سهام آن را در اختیار دارد.
بعد از نفتی‌ها و پتروشیمی‌ها نوبت به فولادی‌ها می‌رسد. بر اساس گزارش سازمان مدیریت صنعتی در سال۱۴۰۲، در ۵۰شرکت اول از نظر فروش ۱۰شرکت فولادی حضور دارند که پولدارترین آن‌ها شرکت فولاد مبارکه اصفهان (هلدینگ) است با فروش حدود ۲۰۵هزار‌میلیاردی در سال۱۴۰۱ که رشد حدود ۱۶هزار‌میلیاردی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. وقتی به فهرست سهامداران این شرکت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم بخش عمده آن را سازمان‌های دولتی تشکیل می‌دهند. در رتبه‌های بعدی بانک‌ها قرار دارند که جای خوبی را در جدول پولسازترین شرکت‌های ایرانی به خودشان اختصاص داده‌اند. چنین اتفاقی در حالی رخ داده است که سیستم ناتراز بانکی یکی از دلایل مشکلات اقتصادی ایران دانسته می‌شود، پس با توجه به این جدول می‌توان فهمید بانک‌ها درآمد خوبی دارند و احتمالاً در بخش هزینه‌کرد مشکلات آن‌ها شروع می‌شود.
شرکت‌های برتر در فروش، نمی‌تواند به عنوان شاخصی برای جذب سرمایه‌گذاری مطرح باشد
بابک احمدی، رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در نشست خبری با موضوع بیست‌وهفتمین سال رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران گفت: همواره در سرفصل سرمایه‌گذاری‌ها صنایعی حضور دارند که به نوعی به یک منبع رانت وصل هستند، در واقع صنایعی را به عنوان رتبه‌های برتر می‌بینیم که به منابع مختلف رانت اعم از انرژی وصل هستند.
وی افزود: این صنایع به لحاظ فروش و درآمد جزو برترین‌ها هستند، اما این موضوع نمی‌تواند به عنوان شاخصی برای جذب سرمایه‌گذاری مطرح باشد، در واقع نمی‌توانیم صرفاً با همین یک شاخص سرمایه‌گذاران را ترغیب به سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها کنیم.
احمدی تأکید کرد: به عنوان مثال وقتی کل تجارت مجموعه‌ای با تغییر نرخ خوراک، برق و گاز کن‌فیکون می‌شود، یعنی ریسک بالایی دارد و نمی‌تواند به عنوان بخش جذابی برای سرمایه‌گذاری معرفی شود، بنابراین نرخ ریسک صنایع نیز باید در رتبه‌بندی شرکت‌ها بررسی شود، زیرا معیار قراردادن نرخ بازار به عنوان تنها معیار بررسی وضعیت صنایع، درست نیست.
وی در ادامه اظهار کرد: در بیست‌وهفتمین دوره رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران، نرخ ریسک را مدنظر قرار دادیم و البته به شرکت‌های دانش‌بنیان هم به طور ویژه توجه کردیم. همچنین شرکت‌هایی که سهم بیشتری در صادرات دارند، در این رتبه‌بندی حضور پررنگی دارند. دستاورد ۲۶ساله رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران حضور بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است.
معاون وزیر صمت افزود: دانش‌بنیان‌شدن دارای چارچوبی است که بسیاری از شرکت‌ها با آن خود را تطبیق داده‌اند، اما فناوربودن یک شرکت به معنای حضور در بازار‌های رقابتی و ایجاد خلق ارزش پایدار است. به طور قطع اگر شرکتی بخواهد همچنان جزو ۱۰شرکت برتر قرار گیرد، باید فناور باشد تا بتواند با سرعت بالایی محصولات خود را با نیاز بازار تطبیق دهد.
در ادامه این نشست مسعود لطفی، مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی درباره شاخص‌های رتبه‌بندی این همایش اظهار کرد: از زمان برگزاری رتبه‌بندی به تعداد شاخص‌های رتبه‌بندی شرکت‌ها اضافه شده است، در حالی که در دوره‌های نخست درآمد و فروش شرکت مبنای رتبه‌بندی بود، از این‌رو افزودن شاخص‌های رتبه‌بندی فرایندی پایدار است.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی افزود: از همه شرکت‌ها، هلدینگ‌ها و صاحبان کسب‌و‌کار بزرگ، متوسط و کوچک که درآمد سالانه بالای ۲۰۰میلیارد تومان دارند، دعوت به عمل می‌آوریم با حضورشان کمک کنند بتوانیم نتایج کامل‌تر و دقیق‌تری که آیینه تمام‌نمای وضعیت شرکت‌های ایرانی است، از سوی مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های برتر سازمان مدیریت صنعتی تهیه و به فعالان اقتصادی ارائه شود.
در پایان این نشست بهنام فیض‌آبادی، مدیر مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های ایران سازمان مدیریت صنعتی اظهار کرد: نرخ بازده و ریسک را به رتبه‌بندی شرکت‌ها اضافه کرده‌ایم، اما به طور کلی شاخص رشد فروش و رشد بهره‌وری به عنوان آیینه اقتصاد کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
وی تصریح کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر به رتبه‌هایی ورود کرده‌اند، به همین دلیل ۱۰شرکت پیشرو دانش‌بنیان معرفی می‌شوند. موضوع رتبه‌بندی شرکت‌های برتر به افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌ها کمک می‌کند، زیرا بر مبنای داده‌های تأییدشده شرکت‌ها اتفاق می‌افتد. در رتبه‌بندی سال۱۴۰۲ شرکت‌های دانش‌بنیان ۲۵درصد رشد داشته‌اند. گروه فرآورده نفتی۲۳درصد، شرکت‌های پتروشیمی۱۳، بانک‌ها ۱۴، چندرشته‌ای صنعتی۱۰، گروه فلزات۱۱ و سایر گروه‌ها ۲۶درصد سهم داشته‌اند.
