جوان آنلاین: ایران به عنوان دارنده ذخایر قابل توجه نفت و گاز، اهمیت این بخش را در رشد اقتصادی خود می‌داند و در همین راستا، دولت با تمرکز بر توسعه زنجیره‌های ارزش و کاوش در بازار‌های جدید، رویکردی راهبردی برای تحول صنعت نفت و گاز در پیش گرفته است. به باور خبرگان، برای تحقق ایران قوی، رویکردی منحصر به فرد جهت توسعه بازار انرژی نیاز است از همین رو پیگیری سیاست راهبردی بازارسازی تضمینی مبتنی بر پالایشگاه‌داری فراسرزمینی، توانسته است بازار‌های نفتی ایران را توسعه دهد و رشد اقتصادی برای ایران به همراه بیاورد.
منطقه امریکای لاتین با پالایشگاه‌های نیمه فعال خود که نیاز به نوسازی دارند، فرصت قابل توجهی را برای ایران فراهم می‌کند. ایران با ارائه تخصص‌های فنی با موفقیت وارد بازار انرژی این منطقه شده است. ونزوئلا به عنوان اولین کشوری که این ابتکار در آن صورت گرفت، شاهد بازسازی دو پالایشگاه نیمه فعال و تأسیس بیش از ۱۷ پالایشگاه جدید فراسرزمینی بود. این تلاش‌ها حضور ایران در امریکای لاتین را به طور قابل توجهی افزایش داده و آن را به عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار انرژی منطقه قرار می‌دهد.
ایران علاوه بر تجارت نفت خود، فعالانه به دنبال توافقنامه‌های جدید برای توسعه بازار‌های گاز خود به ویژه در شرق آسیا و آفریقاست و با افزایش همکاری‌های گازی و سرمایه‌گذاری بر تجارت گاز غیرتحریمی، قصد دارد حضور خود را در این مناطق گسترش دهد. این رویکرد راهبردی با تمرکز دولت بر تکمیل زنجیره ارزش و تثبیت ایران به عنوان یک بازیگر دانش بنیان در صنعت نفت و گاز همسوست.
دولت ضرورت تبدیل بخش نفت و گاز به محرک اصلی اقتصاد کشور را تشخیص می‌دهد و هدف تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش و تبدیل شدن به یک صنعت دانش بنیان است تا خود را به عنوان یک بازیگر مهم در بازار‌های جهانی و منطقه‌ای مطرح کند. این رویکرد مستلزم بهره‌گیری از تخصص فنی و مهندسی، نوسازی زیرساخت‌ها و کاوش در بازار‌های جدید برای صادرات نفت و گاز است.
تحول در بخش نفت و گاز ایران پتانسیل ایجاد منافع اقتصادی قابل توجهی را دارد. افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش فرصت‌های شغلی ایجاد می‌کند، رشد اقتصادی را تحریک می‌کند و رقابت پذیری کلی کشور را افزایش می‌دهد. همچنین با تمرکز بر توسعه زنجیره‌های ارزش و صنایع دانش‌بنیان، ایران می‌تواند به تنوع اقتصادی پایدار دست یابد و وابستگی خود به درآمد‌های نفتی را کاهش دهد. تعهد دولت به تحول بخش نفت و گاز منعکس‌کننده یک رویکرد راهبردی برای استفاده از ذخایر عظیم و تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی انرژی است.
هدف دولت تمرکز بر بازار‌های تضمین شده برای تجارت نفت خام، بازسازی پالایشگاه‌ها و گسترش همکاری‌های گازی است تا باعث رشد اقتصادی شود. اجرای موفقیت‌آمیز این طرح‌ها نه تنها به نفع اقتصاد ایران است، بلکه همکاری‌های انرژی منطقه‌ای و بین‌المللی را تقویت خواهد کرد.
نقشه راه جدید ایران برای تبدیل شدن به بازیگر مهم در بازار نفت دنیا
سپهر مهرابی، کارشناس حوزه اقتصاد توسعه در رابطه با مشکلات حوزه تجارت نفت خام ایران به «جوان» می‌گوید: «بخش انرژی ایران به دلیل وابستگی شدید به بازار‌های سنتی و محدود نفت با چالش‌های مهمی مواجه شده است. این محدودیت‌ها تأثیر مخربی بر تجارت انرژی ایران به‌ویژه در دوره‌های تحریم داشته است. دولت سیزدهم با درک نیاز به تغییر اساسی در تجارت خارجی نفت خود، رویکردی نوآورانه برای ایجاد بازار تضمین شده برای نفت ایران اتخاذ کرده است.»
وی می‌افزاید: «بازار نفت ایران در طول تاریخ به شدت به بازار‌های سنتی و محدود متکی بوده که آن را در برابر نوسانات و محدودیت‌های اعمال شده از سوی تحریم‌ها آسیب‌پذیر کرده است. این اتکای بیش از حد به تعداد معدودی از خریداران، اثرات مخربی بر صادرات نفت ایران داشته است، به طوری که فروش در دوره‌های محدودیت‌های اقتصادی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. دولت سیزدهم ایران رویکرد تحول آفرین را برای مقابله با چالش‌های بازار‌های سنتی نفت در اولویت قرار داده است. تمرکز بر ایجاد بازار تضمین شده برای نفت ایران از طریق ابزار‌های نوآورانه و در عین حال به حداقل رساندن سرمایه‌گذاری مستقیم ارزی بوده است. این رویکرد نشان دهنده انحراف از روش مرسوم ساخت پالایشگاه‌های جدید یا پتروپالایشگاه‌ها از ابتداست.»
این کارشناس اقتصاد توسعه در رابطه با بازارسازی جدید تضمینی ایران تصریح می‌کند: «ایران جهت ایجاد بازار تضمین شده برای نفت، بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی موجود را برگزیده است. این راهبرد روی تخصص و ظرفیت داخلی کشور سرمایه‌گذاری می‌کند و در عین حال هزینه‌ها را به حداقل می‌رساند و با شناسایی پالایشگاه‌های مستهلک شده در کشور‌های همسو، خدمات فنی و مهندسی را به این کشور‌ها صادر می‌کند و سهامدار پالایشگاه فراسرزمینی می‌شود. به عنوان بخشی از این نقشه راه جدید نیز میعانات گازی و نفت خام را به این پالایشگاه‌ها به عنوان خوراک اصلی صادر می‌کند. ایران با بهره‌گیری از این پالایشگاه‌ها می‌تواند نفت خام و میعانات گازی خود را فرآوری و به محصولاتی با ارزش افزوده تبدیل کند و از این طریق ظرفیت صادرات خود را افزایش دهد و بازار نفت خود را تضمین کند.»
وی ادامه می‌دهد: «اجرای موفقیت آمیز این راهبرد پالایشگاهی فراسرزمینی را می‌توان در صادرات نفت خام ایران به پالایشگاه ال پالیتو ونزوئلا مشاهده کرد. از طریق این ابتکار، ایران تجارت انرژی خود را متحول کرده و شاهد صادرات روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران به ونزوئلا است. این امر نه تنها بازار تضمینی نفت ایران را تضمین می‌کند، بلکه امکان احیای پالایشگاه‌ها و تولید محصولات سوختی را نیز فراهم می‌کند. بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی راه را برای گسترش بیشتر ظرفیت صادرات نفت ایران و بازاریابی تضمینی هموار می‌کند. با بازگشت پالایشگاه‌های بیشتر به تولید کامل، پتانسیل صادراتی ایران رشد خواهد کرد. این استراتژی نه تنها وابستگی ایران به بازار‌های سنتی را کاهش می‌دهد، بلکه تجارت انرژی آن را متنوع می‌کند و انعطاف‌پذیری آن را در برابر تحریم‌ها یا نوسانات بازار آینده افزایش می‌دهد.»
مهرابی در پایان خاطرنشان می‌کرد: «رهیافت دولت برای تمرکز بر پالایشگاه‌های فراسرزمینی نشان دهنده تغییر قابل توجهی در راهبرد تجارت انرژی است، چراکه ایران با بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی موجود، می‌تواند بازار تضمین شده‌ای برای نفت خود ایجاد و بر محدودیت‌های تحمیل شده توسط بازار‌های سنتی غلبه کند و سرمایه گذاری ارزی را به حداقل برساند. این رویکرد نوآورانه نه تنها بازار نفت ایران را تضمین، بلکه پالایشگاه‌ها را احیا می‌کند و ظرفیت صادرات ایران را افزایش می‌دهد. با حرکت رو به جلو، اجرای موفقیت آمیز این راهبرد نه تنها بخش انرژی ایران را تقویت می‌کند، بلکه انعطاف پذیری و رقابت پذیری آن را در بازار جهانی نفت افزایش می‌دهد.»
تحولی بزرگ در تجارت خارجی ایران با تکیه بر سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی
سیدعلی مرتضوی، کارشناس حوزه سیاستگذاری در رابطه با مسیر تحول تجارت انرژی ایران به «جوان» می‌گوید: «بخش انرژی ایران به دلیل وابستگی شدید به بازار‌های سنتی و محدود نفت با چالش‌های مهمی مواجه شده است. این اتکا اثرات نامطلوبی بر تجارت انرژی ایران به ویژه در دوران تحریم داشته است. دولت سیزدهم برای حل این موضوع رویکرد جدیدی را با تمرکز بر ایجاد تحولی چشمگیر در تجارت خارجی نفت ایران اتخاذ کرده است.»
وی می‌افزاید: «اولین گام مهم در تنوع بخشیدن به بازار‌های نفت ایران تغییر به سمت ایجاد بازار تضمینی از طریق پالایشگاه‌های فراسرزمینی بوده است. این رویکرد با سرمایه‌گذاری مستقیم در توسعه زیرساخت‌ها متفاوت است و تفکر نوآورانه دولت سیزدهم را به نمایش می‌گذارد. ایران به جای ساخت پالایشگاه‌های جدید از صفر، بر بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی موجود تمرکز کرده است. از طریق این فرآیند، ایران پالایشگاه‌های مستهلک شده در کشور‌های همسو با منافع خود را شناسایی می‌کند و به سهامدار این پالایشگاه‌های فراسرزمینی تبدیل می‌شود.»
مرتضوی تصریح می‌کند: «ایران با صادرات خدمات فنی و مهندسی خود را به عنوان یکی از شرکت کنندگان اصلی در این پالایشگاه‌ها تثبیت می‌کند. در نتیجه، می‌تواند میعانات گازی و نفت خام خود را به عنوان خوراک اصلی به این پالایشگاه‌ها صادر و بازار تضمین شده نفت خود را تضمین کند. موفقیت استراتژی پالایشگاه فراسرزمینی ایران در اتکا به تخصص نخبگان داخلی و ظرفیت کشور است. ایران با بهره‌گیری از دانش و مهارت متخصصان خود می‌تواند به طور مؤثر در بازسازی و بهره‌برداری از پالایشگاه‌های فراسرزمینی کمک کند. این رویکرد نه تنها سرمایه‌گذاری مستقیم ارزی را به حداقل می‌رساند، بلکه جایگاه ایران را در بازار جهانی انرژی تقویت می‌کند. ایران با صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند مشارکت‌های بلندمدت برقرار کند و شهرت خود را به عنوان یک رهبر انرژی افزایش دهد.»
این کارشناس حوزه سیاستگذاری اقتصادی در رابطه با مسیر تبدیل شدن به یک بازیگر مهم انرژی اظهار می‌کند: «ایران از طریق ایجاد پالایشگاه‌های فراسرزمینی، می‌تواند ظرفیت صادرات خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و بازاریابی تضمینی نفت خود را تضمین کند. با صادرات میعانات گازی و نفت خام به این پالایشگاه‌ها، ایران می‌تواند به بازار‌های جدید دست یابد و مشتریان خود را متنوع کند. این رویکرد وابستگی کشور به بازار‌های سنتی را کاهش می‌دهد و تأثیر تحریم‌ها یا تنش‌های ژئوپلتیکی را به حداقل می‌رساند.»
وی تصریح می‌کند: «با توجه به اینکه انتظار می‌رود پالایشگاه‌های بیشتری در سال‌های آینده به تولید کامل بازگردند، ظرفیت صادرات و بازاریابی تضمینی نفت ایران به گسترش خود ادامه خواهد داد. پذیرش پالایشگاه‌های فراسرزمینی به عنوان نقشه راه توسعه بازار نفت، ایران را به عنوان یک بازیگر مهم انرژی در جهان قرار می‌دهد. ایران با تنوع بخشیدن به بازار‌های خود و تضمین بازار تضمین شده برای نفت خود، می‌تواند بخش انرژی‌اش را تقویت و سهم قابل توجهی در چشم انداز انرژی جهانی داشته باشد. این رویکرد نه تنها چشم انداز اقتصادی ایران، بلکه نفوذ ژئوپلتیکی آن را نیز تقویت می‌کند. ایران با ایجاد مشارکت‌های بلندمدت از طریق پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌تواند اتحاد‌های استراتژیک ایجاد کند و به بازیگری کلیدی در شکل‌دهی آینده صنعت انرژی جهانی تبدیل شود.»
مرتضوی در پایان خاطرنشان می‌کند: «پالایشگاه‌های فراسرزمینی نشان دهنده یک استراتژی دگرگون کننده برای توسعه بازار نفت ایران است. ایران با دور شدن از بازار‌های سنتی و محدود می‌تواند بازار تضمینی نفت خود را از طریق بازسازی و بهره‌برداری از پالایشگاه‌های فراسرزمینی تضمین کند. این رویکرد ضمن به حداقل رساندن سرمایه گذاری مستقیم ارزی، از تخصص و ظرفیت داخلی استفاده می‌کند. ایران با گسترش ظرفیت صادرات و تنوع بخشیدن به پایگاه مشتریان خود می‌تواند جایگاهش را به عنوان یک بازیگر مهم انرژی در جهان ارتقا دهد. موفقیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی نه تنها بخش انرژی ایران را تقویت می‌نماید، بلکه به اقتصاد و نفوذ ژئوپلتیکی آن نیز کمک می‌کند.»
