امروز بیش از سه دهه از پایان دفاع مقدس می‌گذرد ولی هستند جوانان و نوجوانانی که دریافت درستی از ماهیت این حادثه عظیم ندارند و این خسران بزرگی برای کشور است. اگر نسل جدید با واقعیت‌های دفاع مقدس آشنا می‌شدند وضعیت فرهنگی و اجتماعی کنونی ایران به شکل دیگری رقم می‌خورد. باید نسل جدید بداند که جنگ چرا رخ داد و چه کسانی و به دنبال چه اهدافی برای آن برنامه‌ریزی و از آن حمایت کردند، رزمندگان و مقابله‌کنندگان با دشمنان در جنگ هشت‌ساله چه کسانی بودند و برای چه آرمانی جان خود را تقدیم کردند.
در پاسخ به سؤال اول باید کمی به عقب‌تر برگشت و زمینه آغاز جنگ را مورد بررسی قرار داد. در روز‌هایی که جنگ آغاز شد انقلابی نوپا علیه استبداد و استکبار حامی آن در ایران به وقوع پیوسته بود؛ انقلابی که فارغ از مناسبات آن روز جهان و مستقل از دو اردوگاه غرب و شرق و با نفی ارزش‌های ضدالهی این اردوگاه‌ها، علم توحید را برافراشته بود و نوید انسان و جهانی دیگرگونه را می‌داد. انقلاب اسلامی در شرایطی به وقوع پیوست که جهان بعد از چند دهه کشمکش، میان دو اردوگاه شرق کمونیستی و غرب لیبرال که هر دو نگاهی ماتریالیستی و اومانیستی به جهان داشتند تقسیم شده بود. در چنین وضعیتی، انقلاب اسلامی با شعار بازگشت به معنویت، توحید و عدالت توحیدی به وقوع پیوست و ملت حق‌مدار ایران توانست با غلبه بر حکومت مورد حمایت غرب، پرچم سومی را در کنار پرچم دو ابرقدرت آن عصر برافراشته سازد.
اگر فضای اجتماعی نیم قرن پیش از انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد، به روشنی مشخص است که جوامع انسانی در پس یک دوره تاریک از جنگ و خونریزی در خلال جنگ‌های جهانی، به دنبال مأمنی برای آرامش می‌گشتند که لیبرال سرمایه‌داری به عنوان پیروز اصلی جنگ، وعده رسیدن به آن را می‌داد ولی آنچه در حال تحقق بود گرفتاری بخشی از جهان در فقر و فلاکت و ضدیت با توحید ناشی از اندیشه‌های کمونیستی و بخشی دیگر ضدیت با فطرت انسانی و غرق شدن در تباهی ناشی از نافرمانی و طغیان علیه خدا و ارزش‌های الهی- انسانی ارائه شده توسط ادیان بود. در چنین شرایطی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و با نفی هر دو نگاه، به احیای نگاه توحیدی پرداخت. نتایج حاصله از عملکرد تمدن غرب که ناشی از تشکیک در واقعیت، نسبی انگاری حقیقت و نفی وجود واقعیت مطلق بود، وضعیتی را رقم زد که میلیون‌ها کشته بر جای گذاشت و انسان را به سرعت به سمت تباهی برد. ولی انقلاب اسلامی با تکیه بر اصالت واقعیت و ثبوت حقیقت، پرچم جدیدی برافراشت و نجات بشریت را در گرو قرار گرفتن در ذیل این پرچم برشمرد. طبیعی بود که شیاطین عالم که به دنبال نابودی همه مظاهر دین‌مداری و توحید هستند ساکت ننشستند و به سرعت به مقابله با انقلاب اسلامی پرداختند و جنگ تحمیلی از جمله اولین توطئه‌ها بود که در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد. جنگ تحمیلی، صف‌آرایی جبهه رذایل در برابر جبهه فضایل، جبهه شرک و کفر در برابر جبهه توحید، جبهه شیاطین در برابر جبهه انسانیت و جنگ بین حق و باطل بود و دقیقاً به خاطر همین ویژگی‌ها است که انسان‌هایی بزرگ در صحنه جنگ بالیدند و نقش‌آفرینی کردند که مطالعه سرگذشت و عملکرد آنان، انسان را به حیرت وا می‌دارد و به همین دلیل است که همه مستکبران عالم در برابر ایران صف‌آرایی کردند و هرچه در توان داشتند به صدام ملعون کمک کردند، و باز هم به همین خاطر است که هنوز بعد از گذشت بیش از ۳۰ سال از پایان جنگ، عطر ایمان و نور معنویت از جبهه‌های جنگ به مشام می‌رسد و هر کسی را که به آنجا سفر کند تحت تأثیر قرار می‌دهد.
صحنه دفاع مقدس، تابلویی زیبا از فضایل انسانی است، همان گونه که صحنه عاشورای حسینی همین‌گونه است و می‌توان هشت سال دفاع مقدس را تفصیلی از واقعه کربلا به شمار آورد که ۱۴ قرن بعد در جلوی چشمان بشریت، بار دیگر به وقوع پیوست. دفاع مقدس تداوم راهی بود که پس از قرن‌ها مهجوریت دین، با انقلاب اسلامی آغاز شده بود. راهی بود که انبیای الهی در برابر ظلم و تباهی و انانیت بشری گشوده بودند و اینک بعد از قرن‌ها با سیطره باطل کمرنگ شده بود. راهی که امروز، شهدای مدافع حرم آن را امتداد دادند و شهدای مقابله با فتنه‌ها چراغ آن را روشن نگه داشتند. واقعیت آن است که جنگی گسترده در جریان است که دفاع مقدس هشت‌ساله یک پرده عیان از آن بود. امروز این جنگ در عرصه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به شدت در جریان است و به همین خاطر «دفاع همچنان باقی است» و جنگ پایان نیافته است و به فرموده امام خمینی (ره)، جنگ ما فتح فلسطین را به همراه خواهد داشت.
جنگ همچنان در جریان است و اگر روزی خط مقدم این جنگ را خاکریز‌ها تشکیل می‌دادند امروز خط مقدم آن را اذهان و افکار تشکیل می‌دهند. امروز نیز راهکار مقابله و شکست دشمن البته با درک مقتضای زمانه، همان است که در جنگ هشت ساله تجربه شد. امروز نیز باید از سیره شهدای جنگ درس گرفت و با دشمن‌شناسی و درک صحنه درگیری به نقش‌آفرینی مؤثر پرداخت و فراموش نکرد که حفظ آیین، مکتب، سرزمین و انسانیت، همه در گرو عمل به وظایف تک‌تک ماست.
