به گزارش فارس، صادرات نفت ایران از سال ۲۰۱۱ مورد تحریم امریکا و اتحادیه اروپا قرار گرفته است. این موضوع سبب شده است در برهه‌هایی فروش نفت ایران افت شدیدی پیدا کند و درآمد‌های نفتی کشور به عنوان اصلی‌ترین منابع بودجه‌ای دولت آسیب ببیند.
راهبرد دولت یازدهم و دوازدهم در مواجهه با تحریم نفتی این بود که با مذاکره با امریکا و امضای توافق برجام، فروش نفت ایران را به شرایط قبل از تحریم یعنی روزانه ۲ میلیون بشکه در روز برساند. هر چند ابتدا این راهبرد منجر به افزایش صادرات نفت ایران شد، اما در ادامه با از بین رفتن زیرساخت‌های دور زدن تحریم‌ها و با خروج امریکا از برجام رقم صادرات نفت ایران به کمتر از ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت و تمامی عایدی ایجاد شده را از بین برد.
بدین ترتیب لزوم تغییر راهبرد در مواجهه با تحریم نفتی بیش از گذشته احساس می‌شد. بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد دولت در حوزه فروش نفت تغییر و به سمت بی‌اثر کردن تحریم نفتی با روش «بازارسازی نفت» حرکت کرد.
محمدصادق جوکار، رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این باره گفت:، چون الگوی فروش نفت ایران در دولت یازدهم و دوازدهم همانند الگوی قرن بیستمی بود، با بازگشت تحریم‌ها با کاهش صادرات نفت مواجه شدیم، الگوی قرن بیستمی یعنی اینکه متولیان امر در وزارت نفت همچنان فکر می‌کردند دست برتر با عرضه‌کنندگان است، درحالی که معادلات بازار نفت تغییر کرده بود.
وی اظهار داشت: حالا ببینیم بازارسازی یعنی چه؟ آیا دولت ایران می‌تواند در شرایط تحریم بازارسازی کند یا نه؟ بازارسازی برای فروش نفت ایران بدین معناست که موضوع تحریم از موضوع دوجانبه امریکا و ایران تبدیل شود به موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران. بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثر‌پذیری حداقلی از بازگشت تحریم‌ها داشته و تداوم یابد.
پالایشگاه‌های ونزوئلا مقصد صادرات نفت ایران شدند
سیاست buy demand یا خرید تقاضا یکی از راهکار‌های جدید ذیل بازارسازی نفت است که در دولت فعلی در دستور کار قرار گرفته است. در این سیاست، ایران با سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی یا تعمیرات اساسی و احیای ظرفیت پالایشگاه‌های کشور‌های خارجی، آن را به مقصد صادرات نفت ایران تبدیل می‌کند.
فرهاد احمدی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت با اشاره به اقدامات ایران در احیای ظرفیت پالایشگاه ال‌پالیتوی ونزوئلا گفت: با انجام تعمیرات مقدماتی در پالایشگاه ال‌پالیتوی ونزوئلا، در حال حاضر این پالایشگاه روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت خام ایرانی را پالایش می‌کند.
وی اذعان داشت: با پایان یافتن تعمیرات و بازگشت ظرفیت این پالایشگاه به پالایش روزانه ۱۴۰ هزار بشکه، بسته به توافق بین وزرای نفت ایران و ونزوئلا، ممکن است که حتی تا میزان بیشتری از نفت خام ایرانی در آن پالایشگاه پالایش شود.
همچنین طبق گزارش رویترز، شرکت‌های دولتی از ایران و ونزوئلا به زودی بازسازی ۱۰۰ روزه بزرگ‌ترین مجتمع پالایشی این کشور امریکای جنوبی را برای احیای ظرفیت تقطیر خام آن آغاز خواهند کرد. افزایش تولید سوخت در مرکز پالایش «پاراگوانا»، گامی در جهت پایان دادن به اتکای ونزوئلا به فناوری پالایشگاه‌های امریکاست.
ماه می‌سال ۲۰۲۲، قراردادی به ارزش ۱۱۰ میلیون یورو بین تهران و کاراکاس برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا با نام «ال‌پالیتو» با ظرفیت ۱۴۶هزار بشکه در روز در مرکز این کشور امضا شد، پروژه‌ای که در حال حاضر در حال انجام است.
در هفته‌های آینده نیز قراردادی به ارزش ۴۶۰ میلیون یورو برای بازسازی مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز در سواحل غرب ونزوئلا با ایران امضا می‌شود. بازسازی پالایشگاه‌های ونزوئلا از آن جهت برای ایران حائز اهمیت است که به مقصد صادراتی نفت ایران و فروش فرآورده‌های حاصله تبدیل شده و میزان فروش نفت ایران در تحریم را افزایش داده است.
افزایش صادرات نفت ایران به چین از ۷۸ هزار بشکه به ۲/۱ میلیون بشکه در روز.
اما سیاست دیگر دولت سیزدهم ذیل بازارسازی نفت، strategic partnership یا «شراکت استراتژیک» است. طبق این سیاست، دولت فعلی با بهبود و توسعه روابط با چین، صادرات نفت خود به این کشور را افزایش داد.
طبق آمار اوپک، صادرات نفت ایران به چین در سال ۲۰۲۰ و قبل از امضای سند همکاری ۲۵ ساله حدود ۷۸ هزار بشکه در روز بود ولی شرکت تحقیقاتی Vortexa، مجموع فروش نفت ایران در ماه دسامبر ۲۰۲۲ را ۴/۱ میلیون بشکه در روز اعلام کرده که بالاترین میزان در سه سال و نیم اخیر است و ۲/۱ میلیون بشکه آن به چین صادر می‌شود.
جواد اوجی، وزیر نفت درباره آخرین وضعیت فروش نفت ایران گفت: در دولت قبل آمار فروش نفت بسیار پایین آمده و از سال ۹۷ به بعد روز‌ها و ماه‌هایی بود که وصول درآمد نفتی به صفر رسیده بود و در باقی ماه‌ها هم بسیار پایین بود که آمار‌های آن نیز موجود است.
وی افزود: در ۱۱ ماه اخیر صادرات نفت ایران نسبت به سال ۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۱۹۰ و ۸۳ میلیون بشکه افزایش داشته و درآمد‌های حاصل از آن به کل وصول شده است. در زمان تحویل دولت، ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره روی آب داشتیم، اما با تدابیر وزارت نفت اکنون کمتر از ۲۰ میلیون بشکه ذخیره باقی مانده است.
