جوان آنلاین: طی ۲۴ ساعت اخیر جیغ بنفش آلودگی هوا در برخی از مناطق تهران به صدا درآمده‌است! البته که در برخی از ساعات شبانه‌روز و در برخی مناطق اوضاع از وضعیت بنفش و بسیار ناسالم هم عبور کرده و به وضعیت قهوه‌ای یعنی خطرناک رسیده‌است. ذرات گرد و غبار در آسمان آنچنان جلوی نور خورشید را گرفته‌اند که در دل تابستان هم دیگر اثری از آسمان آبی نیست. دل چرکینی آسمان با ریزگرد‌ها به گونه‌ای پیش رفته که چند متر آن سوتر هم در هاله‌ای از غبار فرو رفته‌است. در چنین شرایطی وزارت بهداشت از شهروندان در‌خواست کرد: «اگر کار ضروری ندارید در خانه یا محیط‌های بسته بمانید».
چند سالی می‌شود آلودگی هوا دیگر مختص هوای سرد زمستان نیست و ذرات معلق در روز‌های گرم تابستان هم خودشان را به شهر‌های مختلف از جمله پایتخت می‌رسانند و چالش‌برانگیز می‌شوند. آلاینده شاخص هوای پایتخت طی ۲۴ ساعت گذشته «ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون» با میانگین ۳۱۸ بود و کیفیت هوای پایتخت در شرایط خطرناک قرار داشت. آلاینده شاخص هم‌اکنون «ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون» با میانگین ۱۱۷ و کیفیت هوا در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است. این مسئله موجب شد تا کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران تشکیل جلسه بدهد. همچنین جلسه اضطراری بررسی بحران گرد و غبار به ریاست معاونت محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست و با حضور نمایندگان سازمان هواشناسی کشور، رئیس مرکز ملی پیش بینی وضع هوای سازمان هواشناسی، معاون پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی و معاون شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران برگزار شد. البته که خروجی این جلسه تأثیر محسوسی بر تغییر وضعیت آلودگی هوا نداشت!
شش روز هوای پاک سهم تهرانی‌ها از ابتدای سال
تهران از ابتدای سال جاری تاکنون، ۶۷ روز هوای قابل‌قبول، ۳۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، شش روز هوای پاک، سه روز ناسالم برای همه گروه‌ها و یک روز بسیار ناسالم داشته‌است.
پایتخت‌نشینان سال گذشته تنها هفت روز هوای پاک داشتند، اما ۲۱۴روز هوای سالم در حد قابل قبول، ۱۲۷روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۹روز هم هوای ناسالم برای همه گروه‌های سنی را تجربه کرده بودند.
طبق شاخص کیفیت هوا (AQI)، زمانی که عدد شاخص بین ۵۱ تا ۱۰۰ باشد، کیفیت هوا قابل‌قبول است، اما اگر شاخص بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ باشد، هوا در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار می‌گیرد و ۱۵۰ تا ۲۰۰ ناسالم برای همه گروه‌ها و از این عدد بیشتر در شرایط خطرناک است.
در خانه بمانید در امان‌ترید!
محمد نوری سپهر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز با اشاره به افزایش پدیده گرد و غبار در مناطق مختلف کشور، نسبت به پیامد‌های بهداشتی این آلودگی هشدار می‌دهد و می‌افزاید: «ذرات معلق ناشی از گرد و غبار که عمدتاً بین ۵/۲ تا ۱۰ میکرون هستند، به راحتی وارد دستگاه تنفسی می‌شود و می‌توانند منجر به تشدید بیماری‌های ریوی، آسم، برونشیت مزمن و حتی بیماری‌های قلبی- عروقی شود. این آلودگی به ویژه برای کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و تنفسی بسیار خطرناک است.»
طبق توصیه وی در روز‌هایی که شاخص آلودگی هوا بالا می‌رود، توصیه می‌شود افراد آسیب‌پذیر از تردد در فضای باز خودداری و در صورت نیاز از ماسک‌های مناسب استفاده کنند، همچنین در و پنجره‌ها را بسته نگه دارند و از دستگاه‌های تصفیه هوا در فضای داخل استفاده کنند.
همچنین هنگام آلودگی هوا در فضای در بسته و دارای تهویه مناسب بمانید و اگر ضروری است زمان فعالیت را در محیط‌های باز به حداقل ممکن کاهش دهید، همچنین از ورزش و فعالیت بدنی در فضای باز خودداری کنید و اگر در خودرو هستید شیشه‌های خودرو را بالا نگه داشته و گردش هوای داخل خودرو را روشن کنید. استفاده از مایعات، میوه و سبزیجات را فراموش نکنید.
این استاد گروه بهداشت محیط بر اهمیت آگاه‌سازی عمومی و اقدامات بین‌سازمانی برای کاهش منشأ گرد و غبار تأکید می‌کند و می‌گوید: «مهار کانون‌های داخلی و همکاری با کشور‌های همسایه برای مدیریت کانون‌های خارجی گرد و غبار، باید در اولویت برنامه‌های ملی قرار گیرد.»
وزارت بهداشت هم ضمن تأکید بر اینکه شهروندان اگر کار ضروری ندارند، بهتر است در خانه بمانند توصیه‌هایی را برای در امان ماندن از تبعات آلودگی هوا منتشر کرد.
طبق این توصیه‌ها به منظور کنترل شرایط باید از استعمال دخانیات بپرهیز شود، همچنین افراد مبتلا به آسم یا در صورت مشاهده نشانه‌هایی مانند کوتاهی تنفس، سرفه، خس‌خس و درد در قفسه سینه باید به پزشک مراجعه کنند.
همچنین توصیه شده است اگر کار ضروری ندارید در خانه یا محیط‌های بسته بمانید و در‌ها و پنجره‌ها را بسته نگه دارید. از فعالیت سنگین و ورزش در خارج از منزل اجتناب کنید یا زمان آن را به حداقل برسانید.
در فضای باز حتماً از ماسک و عینک استفاده کنید و برای کاهش تماس با گرد و غبار در محیط زندگی، نظافت روزانه توصیه می‌شود.
افزایش مصرف سبزیجات تازه و مایعات برای دفع سموم از بدن، استفاده از وسایل حفاظت فردی برای کارکنانی که به واسطه شغلی بیشتر در معرض گرد و غبار هستند و قرار دادن سیستم تهویه خودرو در وضعیت چرخش مجدد هوا از دیگر مواردی است که در شرایط آلودگی هوا باید مدنظر قرار گیرد.
هجوم غبار‌های داخلی و خارجی
به جز نیمه غربی و بخشی از مرکز کشور، بیشتر استان‌ها به دلیل کانون‌های داخلی و محلی درگیر گرد و غبار شده‌اند، اما این گرد و غبار از کجا می‌آید و این دود از کجا به چشم ما فرو می‌رود؟ این سؤالی است که بهزاد رایگانی، سرپرست دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار در پاسخ به آن اینگونه توضیح می‌دهد: «این پدیده ناشی از منشأ محلی و منشأ خارجی است که از یکدیگر مستقل هستند. بخشی از این گرد و غبار از کشور‌های سوریه و قسمتی از عراق وارد شده که استان‌های غربی کشور ما و بخشی از استان‌های مرکزی را تحت‌تأثیر قرار داده‌است. این کانون‌ها به طور ویژه در کشور سوریه فعال شده‌اند.»
طبق توضیحات رایگانی بخش عمده‌ای از گرد و غبار‌های اخیر در تهران مربوط به اراضی جنوبی و شرقی این شهر است که شامل مناطق بیابانی جنوب استان تهران و اراضی کشاورزی‌ای است که امسال به دلیل خشکسالی زیر کشت نرفته و اکنون رها شده‌اند. همچنین در شرق تهران به سمت استان سمنان، نیز یک منطقه بیابانی گسترده داریم که فعال شده‌است.
میهمان‌های ناخوانده‌ای از سوریه و عراق
سرپرست دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار در خصوص منشأ خارجی گرد و غبار هم می‌گوید: «عمده کانون‌هایی که کشور ما را تحث‌تأثیر قرار می‌دهند در کشور سوریه قرار دارند که در مسیر خود کانون‌های محلی کشور عراق را نیز فعال کرده و نهایتاً بر ایران تأثیر می‌گذارند. در واقع عمده سهم در کشور سوریه است که به دلیل تحولات سوریه امکان تعامل با آنها وجود ندارد.»
در خصوص عراق نیز ظاهراً طرف عراقی اعلام کرده است که به دلیل مشکلات و معضلات مالی، مسئله کنترل گردوغبار را از اولویت خارج کرده‌است، پیش‌تر کویت کانون‌هایی را که از عراق بر این کشور تأثیر می‌گذارند، با هزینه خودش مهار کرده و اقداماتی را انجام داده‌است. طبق تأکید رایگانی، ایران هم آمادگی دارد بخشی از هزینه‌ها را تقبل و کمک فنی ارائه کند، اما منتظر عادی‌سازی شرایط هستیم تا روند همکاری پیش رود.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته نیز رویداد‌های گرد و غبار را داشته‌ایم، می‌گوید: «امسال متأسفانه کشور درگیر خشکسالی شدید است و به دلیل بروز خشکسالی بیشتر آب‌های سطحی ما در بحث شرب مصرف می‌شود که این مورد باعث شده بسیاری از اراضی داخل کشور فاقد پوشش گیاهی و خشک شوند و زمین‌های کشاورزی نیز، به دلیل کمبود منابع آبی، به زیر کشت نرفته و رها شده‌اند. این وضعیت ناشی از شرایط اقلیمی است و پدیده‌ای طبیعی محسوب می‌شود، اما امسال به دلیل خشکسالی گسترده، به شکل شدیدتری بروز پیدا کرده‌است.»
