بعد از یک روز طولانی در محل کار به خانه میروید و با وجود اینکه از نظر فیزیکی کاملاً خسته هستید، نمیتوانید استراحت کنید، چون ناگهان تمام افکار مأیوسکننده به ذهنتان هجوم میآورد. یاد کارهای عقبافتاده میافتید و از خودتان که نتوانستید حتی یک تصمیم کوچک را عملی کنید، بدتان میآید. مثلاً به یاد دارید که سعی داشتید نوشابه را از رژیم غذایی خود حذف کنید، اما یک جرعه کوچک در ناهار خوردید و اکنون احساس گناه میکنید. باز همان احساس مأیوسکننده سراغتان میآید. این حالت نامش «خستگی عاطفی» است. خستگی عاطفی میتواند چهرههای مختلفی به خود بگیرد. از احساس خستگی گرفته تا فوران خشم، عدمهیجان در مورد چیزی و ناتوانی در خوابیدن که در صورت عدمکنترل میتواند بسیار خطرناک باشد و منجر به مشکلات جسمانی هم بشود. به خاطر داشته باشید که ما فقط موجودات فیزیکی نیستیم، ذهن ما حتی هنگام خواب هم کار میکند و احساسات ما در همان مغز ذخیره میشود. احساس مورد سوءاستفاده قرار گرفتن عواطفمان یا دوست نداشتن خودمان میتواند بر سلامت عاطفی ما تأثیر بگذارد که به نوبه خود استرس زندگی روزمره ما را افزایش میدهد. برای اینکه خود عاطفیمان را سالم و قوی نگه داریم و گاهی آن را صیقل دهیم، باید سازوکارهای کنترلی خاصی را مدیریت کنیم تا به حفظ تعادل در وجود ما منجر شود. همه ما روشهایی برای مدیریت وضعیت عاطفی خود در فرسودگی داریم، اما بخش زیادی از این روشها معمولاً مشترک هستند و قابلیت به کارگیری توسط بخش عمده افرادی را که با خستگی عاطفی مواجه هستند، دارند. برخی از آنها را در ادامه برمیشمریم.
اجازه ندهید گلوله برفی شود
هر زمان که احساسات منفی و کسلکننده ما را تحت تأثیر قرار میدهند، تمایل داریم مثل گلوله برفی در سراشیبی، آنها را فاجعهبارتر کنیم. ما بیش از حد به موقعیتها فکر و آنها را در ذهن خود بزرگنمایی میکنیم، اما باید یاد بگیریم در چنین مواقعی خودمان را کنترل کنیم. ایجاد چنین عادتی در مواجهه با احساسات منفی، کلید مقابله با رویدادهای استرسزا در زندگی روزمره ماست. بهتر است قبل از هدر دادن انرژی احساسیمان برای چیزی که هنوز اتفاق نیفتاده است، وضعیت روحی خود را بررسی کنیم. در این صورت میتوانیم با کمی خودداری از آن زمان و انرژی برای چیزی استفاده کنیم که واقعاً ما را خوشحال میکند و به نقطه بعدی میبرد.
۳ کار شاد انجام دهید
تلاش کنید در طول روز دستکم سه کار انجام دهید که شما را خوشحال کنند. این کار شاد لازم نیست خیلی بزرگ و چشمگیر باشد یا فعالیتی باشد که نیاز به تدارک و هزینه دارد، بلکه شاید لازم باشد فقط چند ثانیه وقت بگذارید تا مثلاً بوی گلی را که در خارج از مجتمع آپارتمانی شما رشد میکند، حس یا یک ویدئوی یک دقیقهای خندهدار تماشا کنید. اگر میخواهید دو یا سه کار شاد را باهم ترکیب کنید، شاید بهتر باشد مثلاً با چند دوست یک قرار در خارج از منزل بگذارید و کمی خوش بگذرانید. در چنین موقعیتی بهتر است از خود کلیشهای و همیشگیتان فاصله بگیرید و حتی اگر شده تا حدی هم سبکسر باشید یا مزاحی کنید.
شکرگزاری کنید
در نمازهایمان پنج بار شکرگزاری خالق هستی را داریم ولی باید عمیق و با حضور قلب باشد. علاوه بر آن پنج بار در روز شکرگزاری کنید. شاید بخواهید هر پنج مورد را قبل از خواب انجام دهید یا تصمیم بگیرید آنها را در طول روز انجام دهید تا تعادل روحیتان بازیابی شود، پس باید پنج چیز را بیابید که بابت آنها واقعاً سپاسگزار هستید. اولین مورد را انتخاب کنید و آن را تا جایی که میتوانید واضح تصویر کنید، سپس لبخند بزنید. آن را در ذهنتان به تمامی احساس کنید. چقدر عالی است که بتوانید برای چیزی یا کسی در زندگی خود سپاسگزار باشید. حالا روی آن احساس آرامشی که با قدردانی به وجود میآید، تمرکز و توجه کنید که چگونه با هر لبخند شما وسعت پیدا میکند. این فرایندی است که از نظر علمی هم ثابت شده است. با این کار در واقع واکنشی از قدردانی و شادی را در مغز خود تحریک میکنید که به شما کمک میکند، آرامش و احساس مثبتتری داشته باشید و به همین ترتیب برای رویارویی با چالشهای روزمره قدرت بگیرید.
به خودتان گوش دهید
اگر حس میکنید ذهنتان مچاله شده و از نظر عاطفی خسته هستید، کمی به خودتان گوش دهید. به بدنتان، به قلب و ذهن خود گوش دهید و کمی از خودتان مراقبت کنید. سلامت عاطفیتان همیشه در اولویت اول است. اگر هنوز متقاعد نشدهاید که به سلامتی خود نیاز دارید یا شاید در مورد مراقبت از خود احساس گناه میکنید، بدانید که سلامتی روانی همیشه یک سرمایهگذاری است. سرمایهگذاری برای سالمتربودن، شادتربودن، عملکرد بهتر داشتن در محل کار و مدرسه، تعامل بهتر با عزیزانتان و داشتن وقت آزاد برای استراحت یا ماجراجویی.
خودتان را تکان دهید
یکی دیگر از راههای مؤثر و واقعی برای کمک به سلامت عاطفی ورزش است. شاید بگویید که این حرف خیلی تکراری است و باز هم میخواهیم از رفتن به باشگاه صحبت کنیم، اما ورزش برای خلاص کردن ذهنمان از افکار منفی فقط شامل ورزش حرفهای نیست. ورزش همیشه برای کمک به جنبههای خاصی از سلامت روان توصیه شده است. با افزایش ضربان قلب و حرکت دادن ماهیچههایمان، مقدار زیادی اندورفین و مواد شیمیایی در مغز جذب میکنیم که ما را قادر میسازد استرسمان را به روشی سالم مدیریت کنیم. غیر از ورزش حرفهای، راههای سرگرمکننده زیاد دیگری هم برای حرکت دادن بدن وجود دارد، مثل دوچرخهسواری، پیادهروی، بازی با بچهها و حتی رفت و روب کردن منزل.