ماه قرآن و سلوك روحي مؤمنان
اين ماه، در ميان مسلمانان از احترام، اهميت و جايگاه ويژهاى برخوردار و ماه سلوك روحى آنان است و مؤمنان با مقدمهسازى و فراهم كردن زمينه‌هاى معنوى در ماه‌هاى رجب و شعبان هر سال خود را براى ورود به اين ماه شريف و پربركت آماده مىكنند و با حلول اين ماه با شور و اشتياق و دادن اطعام و افطارى به نيازمندان، شبزندهدارى و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه و روزهدارى روح و جان خود را از سرچشمه فيض الهى سيراب مىكنند. ماه مبارك رمضان به جهت نزول قرآن كريم در آن و ويژگىهاى منحصربه‌فردي كه دارد، در ميان ماه‌هاى سالقمرى برترين است، قرآن كريم مىفرمايد: ماه رمضان ماهى است كه قرآن براى هدايت انسان‌ها در آن نازل شده است.
بركات رمضان از نگاه قرآن و روايات
پيامبر گرامى(ص) درباره ماه رمضان مىفرمايد: «اى مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روى آورد؛ ماهى كه نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهايش بر همه روزها و شبهايش بر همه شبها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است؛ ماهى است كه شما در آن به ميهمانى خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفتهايد، نفسهاى شما در آن تسبيح و خواب‌تان در آن عبادت، عمل‌تان در آن مقبول و دعاي‌تان در آن مستجاب است...».
انسان علاوه بر بعد مادى و جسمى، داراى بعد معنوى و روحى هم است و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود، برنامه‌هاى ويژه‌ای احتياج دارند. يكى از برنامه‌ها براى تقويت و رشد بعد معنوى، تقوا و پرهيزگارى است، يعنى اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوى رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواى نفس خود را مهار كند و موانع رشد را بردارد و خود را سرگرم لذتها و شهوات نكند. يكى از اعمالى كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزهدارى مي‌باشد. خداوند متعال در قرآن كريم مىفرمايد: «...اى كساني كه ايمان آوردهايد! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان شما نوشته شده است تا پرهيزگار شويد.»
بي‌ترديد همه اديان براي تعالي و سعادت انسان‌ها به وجود آمده‌اند، از اين رو پايبندي به اصول و اعتقادات مي‌تواند تأثير بسزايي در سعادت و بهروزي انسان‌ها داشته باشد، از اين رو مي‌توان اذعان داشت ماه رمضان مي‌تواند تأثير وضعي بر رفتار فردي و اجتماعي روزه‌داران داشته باشد. بر اساس بررسي‌هاي آمار مقايسه‌اي در ماه رمضان جرائم سيري نزولي دارند.
پيامبر اكرم(ص) درباره بركات ماه مبارك رمضان مي‌فرمايد: «به امت من در ماه رمضان پنج چيز داده شده كه به امت هيچ پيغمبري پيش از من داده نشده است:
عطاي اول: هر گاه شب اول ماه رمضان فرا رسد، خداوند به سوي بندگان نظر مي‌كند و كسي كه خدا به او نظر كرده است تا ابد عذاب نمي‌شود.
دوم: بوي بد دهان آنان كه نزد خدا شب‌زنده‌داري مي‌كنند، خوشبوتر از بوي مشك مي‌شود.
سوم: ملائكه براي ايشان در شب و روز استغفار مي‌كنند. چهارم: همانا خداوند عزوجل بهشت خويش را امر مي‌كند كه استغفار كند و تزئين شود براي بندگان. پس چه نزديك است كه سختي‌هاي دنيا آنها را در خود فرو برد و مي‌روند به سوي بهشت و كرامت من.
پنجم: پس هر گاه شب آخر فرا رسد، خداوند همه بندگان را مي‌آمرزد.»
فضایل رمضان در كلام رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب درباره فضيلت‌هاي ماه مبارك رمضان بياناتي دارند كه در ادامه گزيده‌اي از آن را مي‌آوريم: «هر جا هستيد، هر كه هستيد، در هر لباسي هستيد، در هر سني هستيد، اي جوان! اي پسر و دختر جوان! اي مرد و زن ميانسال! اي پيرمردان و پيرزنان! اي فقرا! اي اغنيا! اي علما! اي متوسط‌السوادها! هر كه هستيد، اگر احساس نياز به خدا مي‌كنيد- كه هر انسان سالمي اين احساس را مي‌كند- بدانيد كه خدا نزديك است! يك لحظه دل‌تان را به خدا متوجه كنيد، جواب را خواهيد شنيد. ممكن نيست كسي با خدا از روي دل حرف بزند، ولي جواب الهي را نشنود! خدا به ما جواب مي‌دهد. وقتي ديديد دل شما ناگهان منقلب شد، اين همان جواب خداست. وقتي ديديد اشك شما جاري شد، وقتي ديديد روح شما به اهتزاز درآمد، وقتي ديديد طلب، با همه وجود از سر تا پاي شما جاري شد، بدانيد اين همان پاسخ الهي است، اين همان جواب خداست و جواب بعدي هم اجابت است، اجابت اين خواسته‌ها ان‌شاءالله كه در قرآن فرمود: «واسئلوا الله من فَضله». از خدا بخواهيد. «و ليس من عادتك ان تأمر بالسؤال و تمنع العطيه.» بگوييد، سؤال كنيد، بخواهيد و مگر مي‌شود كه بخواهيد و ندهد؟! البته اقتضائات زمان و مكان و خصوصيات و نظاير آن هم، در خواستن از خدا مؤثر است... ماه رمضان، ماه ضيافت الهي است. ماه رحمت الهي است، ماه هدايت الهي است، با اعمالي كه در ماه رمضان انجام مي‌دهيد و انجام مي‌دهيم، بايستي آثار اين رحمت الهي را در خودمان حس كنيم و علاوه بر آن، اين آثار را، اين حالات را در بقيه ماه‌ها، در ادامه زندگي پربركت‌تان ان‌شاءالله نگه داريد و حفظ كنيد. اين سلوك رمضاني و حال رقت و توجه و حضوري كه در ماه رمضان به روزه‌گير و ميهمان خداوند دست مي‌دهد، بايستي در رفتارهاي شخصي ما اثر كند، تأثير داشته باشد، هم در رفتارهاي عمومي و اجتماعي ما بايستي اثر بگذارد، هم در رفتار علمي ما، رفتار دانشگاهي ما، رفتار حكومتي ما، رفتار سياسي ما بايستي تأثير بگذارد و تقوا و معنويت اثر خودش را در همه اين عرصه‌هاي مهم نشان بدهد.»
