کد خبر: 1085317
تاریخ انتشار: ۳۰ فروردين ۱۴۰۱ - ۱۴:۴۱
گذری بر حیات علمی و عملی مرجع والامقام، زنده یاد آیت الله العظمی سید محمد علی علوی گرگانی
حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج سید محمدعلی علوی گرگانی از مراجع تقلید حوزه علمیه قم در روز دوشنبه ۲۰جمادی الثانی۱۳۵۸ق. (۱۵ مرداد۱۳۱۸ش.) در نجف اشرف، در بیت علم و فضیلت دیده به جهان گشود.
ناصرالدین انصاری قمی

مقال پی آمده، زندگینامه ای جامع از مرجع والامقام زنده یاد آیت الله العظمی سید محمد علی علوی گرگانی است، که توسط محقق ارجمند حجت الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی، به نگارش درآمده است. در آستانه اربعین ارتحال آن عالم عامل، این شرح حال مستند را به شما تقدیم می کنیم. امید آنکه مقبول آید.
***
حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج سید محمدعلی علوی گرگانی از مراجع تقلید حوزه علمیه قم در روز دوشنبه ۲۰جمادی الثانی۱۳۵۸ق. (۱۵ مرداد۱۳۱۸ش.) در نجف اشرف ، در بیت علم و فضیلت دیده به جهان گشود. پدر بزرگوار ایشان، آیت‌الله آقای حاج سید سجاد علوی (م۱۴۰۷ق.)، شخصیت نامی مازندران و از شاگردان آیات عظام حاج شیخ عبد الکریم حائری، سیدابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی، غروی اصفهانی و آقاضیاء عراقی بود که نام و خاطره اش در اذهان مردم گرگان جاودانه است.
آیت‌الله علوی گرگانی در کودکی همراه پدر به گرگان آمد و در اوان نوجوانی نزد ایشان حاشیه و ادبیات(مغنی و مطول) و شرح منظومه را آموخت. در سال ۱۳۳۳ش. به قم آمد و معالم را نزد حاج شیخ حسین معماریان (محقق قمی)؛ تتمه مطول را نزد استاد اعتمادي؛ شرح لمعه را نزد استاد ستوده و سطوح عالیه را نزد حضرات آیات مکارم‌ شیرازی؛ نوری همدانی؛ مجاهدی تبریزی وسلطانی طباطبایی واسفار و تفسیر را نزد علامه طباطبایی آموخت و در ۱۸ سالگی از دروس خارج آیات عظام بروجردی؛ حاج شیخ عباسعلی شاهرودی؛ امام خمینی؛ محقق داماد؛ گلپایگانی؛ اراکی و حاج آقا مرتضی حائری کسب فیض کرد وتقریرات آنها را در کمال دقت وپاکیزگی نگاشت. ایشان همزمان به تدریس ادبیات و معالم و شرح لمعه وسطوح عالیه پرداخت و دروس وی از معروف‌ترین دروس شرح لمعه و سطوح عالیه بود. مرحوم استاد شریف رازی می نویسد:
«حجةالاسلام آقای حاج سید محمد علی بن العلامة البارع الحاج السيد سجاد علوی گرگانی، از فضلاء و مدرسین و اساتید سطوح عالی حوزه علمیه و به‌ زیور علم و تقوی آراسته وبه متانت وبزرگواری پیراسته است.»
آیت‌الله حاج آقا مرتضی حائری هم از ایشان با عنوان، «حضرت مستطاب، سید العلماء العاملین و حجةالاسلام والمسلمین، صاحب الاخلاق الکریمه و العلم الغزیر و التقي و الصلاح و السداد ، جناب آقای حاج سید محمد علی علوی گرگانی دامت توفیقاته و برکاته» یاد می‌کند.
ایشان به مدت هفت سال در ایام تعطیلات تابستانی حوزه علمیه قم، به نجف اشرف می‌رفت و در درس‌های آیات عظام خویی،؛ شاهرودی؛ میرزا باقر زنجانی و امام خمینی شرکت می کرد . یک بار هم با سخن گفتن در درس آیت الله خویی مورد تقدیر و تشویق معظم له قرار گرفت.
ایشان حدود ۷۰سال در ماه‌های محرم و رمضان و تعطیلات نوروز در زادگاهش به تبلیغ دین اشتغال داشت و حتی در دوران مرجعیت هم به گرگان می‌رفت ودر مسجد جامع به اقامه جماعت و منبر و تفسیر قرآن می‌پرداخت. در شب‌های رمضان هم به مساجد مختلف شهرستان سر می‌زد و تفسیر قرآن می‌گفت و نفس قدسی ایشان ، فضای شهر را عطرآگین می‌ساخت.
ایشان در ایام تحصیل حوزه هم به مدت ۲۰ سال در روزهای پنجشنبه و جمعه به تهران می‌رفت و در هیئت وحدت فاطمیه(خیابان ۱۷ شهریور جنوبی) به تبلیغ دین می پرداخت.
در سال ۱۴۰۵ق. به تدریس خارج فقه و اصول روی آورد و صدها نفر از فضلای حوزه، از جمله حقیر و برادرم حاج شیخ محمد حسن انصاری، از علم ایشان مستفیض بهره مند شدند. در سال۱۴۱۳ق.(۱۳۷۱ش.) رساله عملیه ایشان چاپ و رفته رفته بر دامنه مرجعیت ایشان افزوده شد و رساله‌های متعدد فتوایی ایشان چاپ شدند. با این حال کوچک‌ترین تغییری در حالات و اخلاق ایشان رخ نداد و اخلاق ایشان در کهنسالی ودر کسوت مرجعیت با ایام جوانی و طلبگی هیچ فرقی نداشت.
ایشان روحی لطیف، لبی خندان، طبعی کریم و دستی بخشنده داشت و تواضع و تبسم و تقید به مستحبات و پرهیز از مکروهات، صله رحم و عیادت از بیماران و شرکت در مجالس و فواتح مومنان، تقید به نوافل روزانه و شبانه و ادعیه و اقامه جماعت (سه وعده) و رسیدگی به مستمندان و نیازمندان سیره مستمره ایشان بود.
از ابتدای تکلیف تا آخرین روزهای زندگی ، تهجد و نماز شب ایشان ترک نشد ونماز خود را (ماموما واماما) به جماعت می‌خواند و هر روز(صبح و ظهر) صف جماعت در خانه ایشان و شب‌ها در دفترشان برقرار می شد. در زمان رژیم شاه، فرزندان خود را به مدرسه نفرستاد و خود متکفل آموزش آنان شد. پس از پیروزی انقلاب هم در خدمت امام و نظام بود و چند بار درس‌هایش را تعطیل کرد و به جبهه‌های نبرد شتافت و با قبول عضویت در دادگاه عالی قم، باعث رفع حکم اعدام و تخفیف مجازات ده‌ها نفر شد.
از آثار ماندگار ایشان بنای چند مسجد و درمانگاه در روستاهای گرگان (از جمله مسجد اعظم و درمانگاه روستای النگ )؛ تجدید بنای بخشی از مسجد جامع گرگان؛ حسینیه سیدالشهدا (مهدی شهر سمنان)؛ صندوق قرض‌الحسنه وحدت فاطمیه (خیابان هفده شهریور) و وقف ده‌ها نسخه نفیس خطی و چاپ سنگی و سربی به کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه«س» است. فرزندان ایشان حجج اسلام آقایان سید محمد، سید محمد مهدي، سید محمود و سید محسن (نوادگان دختری حجةالاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد علی انصاری قمي)ادامه دهنده راه ایشان هستند .
آثار چاپی ایشان عبارتند از:
۱.المناظر الناضرة في أحكام العترة الطاهرة .۱۷ج. بحث‌های: طهارت و صلاة)
٢.لئالی الاصول(۱۰ج)
۳.نورالهدی في التعلیق علی العروة الوثقی
۴.التعلیقة علی تحریر الوسیلة(٢ج)
٥.توضيح المسائل(به اردو ترجمه شده است)
٦.مناسك حج(به اردو ترجمه شده است)
٧.استفتائات و مناسك و ادعيه حج
٨.اجوبة المسائل(٢ج)
٩.منهج الصالحین
۱۰.منهج الناسکین
۱۱.احکام جوانان
۱۲.احکام بانوان
۱۳.احکام کسب و کار
۱۴.احکام خمس
۱۵.انوار اخلاقی(۳ج. شرح وصایای پیامبر اکرم«ص» به اميرالمؤمنين«ع» و ابوذرغفاری و عبدالله‌ بن مسعود)
۱۶.گلچینی از درس‌های اخلاق
۱۷.پیام‌ها و بیانیه‌ها
۱۸.قلائد الدرر في قاعدة لا ضرر(تقریر درس آیت‌الله محقق داماد)
۱۹.کلید سعادت(احکام و استفتائات و نصایح اخلاقی ، ویژه بانوان)
۲۰.روزه، سپر مؤمن
و آثار مخطوط ایشان که آنها را خود دیده ام عبارتند از:
۱.تقریرات درس آیت‌الله العظمی بروجردی (بحث:طهارت و خمس و قضاء)
۲.تقریرات درس فقه آیت‌الله محقق داماد (بحث:صلاة و حج (دوره کامل))
۳.تقریرات درس فقه آیت‌الله حاج آقا مرتضی حائری (بحث: طهارت و صلاةالمسافر و خمس )
۴.تقریرات درس فقه آیت‌الله اراکی(صلاةالجمعة)
۵.تقریرات درس اصول امام خمینی (به نام:مشکاة الأصول.از مقدمه واجب تا آخر قطع و ظن)
۶.تقریرات درس اصول آیت‌الله محقق داماد (به نام:سراج الأصول.از بحث اقل و اکثر تا پایان تعادل و تراجیح)
٧.تقریرات درس آیت‌الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی (طهارت)
۸.المناظر الناضرة(مجلدات باقيمانده(١٣ج.)،بحث‌هاي:تتمه صلاة،زكات،خمس و صوم)
۹. کشف الغاشية عن وجه الحاشية (شرحی بر حاشیه ملا عبدالله،نوشته شده در ۱۶ سالگی مولف)
۱۰.تعلیقه بر وسيلة النجاة
۱۱.تعلیقه بر منهاج الصالحين
۱۲.منتخب الآثار من اخبار الائمة الاطهار (۲ج.)
معظم له در پی یک ماه بیماری ،در ۸۲ سالگی، در روز سه شنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش. (۱۲ شعبان۱۴۴۳ق.) بدرود حیات گفت. با اعلام خبر وفات ایشان، درس‌های حوزه‌های علمیه قم و نجف اشرف در روز چهارشنبه تعطیل و در استان‌های قم و گلستان سه روز عزای عمومی اعلام شد. پیکر ایشان در صبح روز چهارشنبه با حضور قاطبه مردم در گرگان و در صبح روز پنجشنبه باحضور صدها هزار نفر در قم تشییع و پس از نماز آیت‌الله العظمی نوری همدانی بر آن، در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه« س» به خاک سپرده شد .
به این مناسبت، پیام‌های تسلیت فراوانی از سوی مراجع عظام تقلید و مقامات سیاسی نظام و کشورهای دیگر صادر شدندد.مقام معظم رهبری در پیام تسلیت خویش فرمودند:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
رحلت عالم ربّانی آیةالله آقای حاج سید محمدعلی علوی‌گرگانی «رضوان‌الله‌علیه» را به حوزه‌ علمیه‌ قم و به همه‌ شاگردان و ارادتمندان و مقلدان ایشان به‌خصوص به مردم مؤمن گلستان که ارادت ویژه به این بزرگوار و والد محترمشان مرحوم آیةالله آقای حاج سیدسجاد علوی داشتند و بالأخص به خاندان گرامی و فرزندان مکرّمشان تسلیت عرض می‌کنم. این مرجع معظم در قضایای گوناگون انقلاب و مسائل کشور همواره وفادارانه در کنار مردم و پشتیبان نظام مقدس بودند و خدمات ارزشمندی کردند که موجب فیض و رحمت الهی است ان‌شاءالله. از خداوند متعال علو درجات ایشان را مسئلت میکنم و امیدوارم با اجداد طاهرینشان محشور گردند.
سیّدعلی خامنه‌ای
۲۴ اسفند ۱۴۰۰»

آیت‌الله العظمی سیستانی هم فرمودند:
«بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ
إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
جناب مستطاب حجت الاسلام آقای سید محمد علوی گرگانی دامت تأییداته
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
ضایعه ارتحال والد مکرّم جناب آیت الله آقای سید محمدعلی علوی گرگانی (رضوان الله علیه) را به جنابعالی و آقایان اخوان و دیگر بستگان و علاقمندان محترم آن بزرگوار تسلیت عرض نموده، از خداوند متعال برای آن مرحوم علّو درجات و برای عموم بازماندگان صبر جمیل و أجر جزیل مسئلت دارم.
ولَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
11 شعبان المعظم 1443 هجری قمری
علی حسینی سیستانی»

 

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار