سرویس ایران جوان آنلاین: چند سالی است که اصفهانیها از قطع و وصل شدن آب زایندهرود به ستوه آمدهاند و معتقدند نصف جهان با زندهرودش زنده میماند. خشک شدن زایندهرود نه یک درد که معضلی عظیم و فاجعهای زیست محیطی برای اصفهان است و اقدامات مسئولان ثابت کرده این مدیریت ضعیف جز هدر دادن وقت و بالا بردن میزان خسارات چیز دیگری در پی ندارد. وقتی زایندهرود و تالاب گاوخونی در بدترین وضعیت به سر میبرند و آقایان از تشکیل کارگروه احیا و آرزوی تصویب نهایی و اجرای دقیق مصوبات این کارگروه، حرف میزنند، شاید بهترین کار فقط خواندن فاتحهای برای زندهرود باشد.
وقتی برای اولین بار آب زایندهرود قطع شد، تقریباً همه مسئولان یکصدا اعلام کردند این اتفاق همیشگی نیست و خیلی زود دوباره این رود را زنده خواهند کرد. بعد از آن سالی یکی دو بار آب بر روی معروفترین رودخانه اصفهان بسته میشد و این کار آنقدر ادامه پیدا کرد که الان خشک بودن زندهرود به یک امر عادی بدل شده و جاری شدن آب در آن لطفی است از طرف مسئولان!
اما درد اصفهان به تأمین آب زیباترین رودخانهاش ختم نمیشود و آنطور که خبرها حکایت دارند، در تابستان امسال احتمال جیرهبندی آب شرب نیز در این منطقه وجود دارد.
طوفان سرخ، عیدی تهدید اول
باز و بسته شدن دریچههای ورود آب به زایندهرود فقط یک قطع و وصل ساده نبود و حالا بلایی بر سر بستر این رودخانه آورده که مسئولان اصفهان را وادار کرده تا از فاجعهای زیست محیطی حرف بزنند. بحرانی که نه فقط زایندهرود بلکه گریبان تالاب گاوخونی را هم چسبیده. در همین رابطه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در خصوص پیامدهای خطرناک خشک شدن زایندهرود و تالاب گاوخونی به تسنیم گفته: «خشکسالیهای بسیار شدید و کمسابقه در سالهای اخیر به خصوص سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و فقر پوشش گیاهی و نیز کاربریهایی مانند خاکبرداری و یا فعالیتهای معدنی در زمانهای وزش باد، سبب فعال شدن کانونهای نقطهای گرد و غبار و شکلگیری طوفانهای لحظهای در استان به ویژه در مناطق شرق، شمالشرق، شمال و بعضاً در نواحی مرکزی میشود.»
ایرج حشمتی با اشاره به طوفان سرخ تودشک که در ایام نوروز رخ داد، ادامه داد: «وزش باد شدید و چند روزه در ایام نوروز سبب بروز پدیده گرد و غبار و طوفانهای محلی در بسیاری از نقاط شرق و شمالشرق استان شد. وقوع طوفان سرخ در شهر تودشک در ایام نوروز نیز به منشأیابی دقیق نیاز داشته و نمیتوان مشخصاً به خشکی تالاب گاوخونی و بستر زایندهرود نسبت داد چراکه هنوز حداقل رطوبت در رسوبات و بستر تالاب گاوخونی و نیز حداقل جریان زهآبها و پساب کشاورزی در بستر زایندهرود در شرق اصفهان وجود دارد.»
نقشه راه در دست بررسی است!
سالهاست کارشناسان هشدار میدهند با از دست رفتن رطوبت حداقلی موجود در رسوبات و خشکی کامل تالاب گاوخونی و زایندهرود پیامدهای ناگوار و خطرناکی از جمله خیزش گرد و غبار و ریزگردها با بار آلودگی همراه با فلزات سنگین اتفاق میافتد. قسمت طنز ماجرا اینجاست که مسئولان نه تنها از پیامدهای خشک شدن این رودخانه و تالاب مطلعند، بلکه با چشم خود گرد و غبارها و طوفان سرخی که شهر را دربر گرفته را میبینند، اما هنوز در مورد کارگروهی حرف میزنند که تشکیلش هم تأثیری در احیای رودخانه ندارد. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان معتقد است کارگروه احیای زایندهرود تشکیل شده، اما برای احیای کامل آن، کافی نیست، و تأکید کرده: «نقشه راه احیای این رودخانه و تالاب بینالمللی گاوخونی با محوریت وزارت نیرو و آب منطقهای و با دعوت و مشارکت همه دستگاههای مرتبط و ذینفعان تدوین شده که در مرحله بررسی و تصویب نهایی در شورای عالی آب است، اما مطالبه ما این است که همانند دریاچه ارومیه، ستاد احیای ملی زایندهرود تشکیل شود.» همین حرفها نشان میدهد ارادهای قوی برای حل و فصل مشکلات زایندهرود در مسئولان رده بالا وجود ندارد و مدیران میانی هم دست روی دست گذاشتهاند و هر از گاهی مصاحبهای میکنند تا عریضه خالی نباشد.
کمکارها مؤاخذه نمیشوند
در شرایطی که زایندهرود و تالاب گاوخونی نفسهای آخرشان را میکشند و اصفهان و استانهای همجوار اسیر گرد و غبار و ریزگردهای کشنده ناشی از خشک شدن این مناطق هستند، مسئولان هنوز از ارتقای کارگروه احیای زایندهرود به ستاد ملی برای قویتر شدن اختیارات و پشتوانههای استان صحبت میکنند؛ درخواستهایی که برای به نتیجه رسیدن آن باید ماهها منتظر بود.
وقتی متولیان امر میگویند «تصویب نهایی و اجرای دقیق مصوبات کارگروه احیای زایندهرود به عنوان یک سند قوی و جامع میتواند موجبات اقدامات در زمینه احیای زایندهرود و تالاب گاوخونی را فراهم آورد»، به این معناست که آقایان اولویتشان چیز دیگری است و ترجیح میدهند در مورد این بحران هنوز جلسه و همایش و دورهمی بگذارند و از مصوباتی حرف بزنند که هنوز نهایی نشدهاند و در اجرای دقیق آن هم تردید دارند. شاید مدیران ندانند واقعاً زایندهرود چه روزهای سختی را سپری میکند، اما خوب میدانند کسی در این جامعه به خاطر کمکاری مؤاخذه نمیشود.