سرويس سياسی جوان آنلاين: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین (ع) با استناد به آیه۶۰ سوره انفال فرمودند: «یک درس دائمی جلوی چشم سپاه وجود دارد و آن عبارت است از آیه کریمه: وَ اَعِدوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوه وَ مِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِه عَدُو اللهِ وَ عَدُوکم.» ایشان در ادامه به طور مفصل به تفسیر این آیه پرداختند. با توجه به اینکه این آیه در سایر بیانات معظم‌له شرح شده است، بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در یادداشتی به بررسی این آیه بر اساس بیانات رهبر انقلاب اسلامی پرداخته است. این آیه تاکنون ۱۶بار به طور مستقیم در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به کار رفته است که اکثر آن‌ها مربوط به دیدار‌های نیرو‌های مسلح و آخرین آن مربوط به مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین (ع) در تاریخ ۲۱ /۷/ ۱۳۹۸ است.
حمله نظامی و جنگ یکی از ابزار‌های متداول قدرت‌های استکباری برای گسترش نفوذ سلطه خود در سایر کشورهاست. هر کشوری که بخواهد تحت سلطه نباشد، برای حفظ استقلال و هویت باید توان مقابله با حملات دشمنان را داشته باشد و بتواند به بهترین شکل از خود دفاع کند. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای تشکیل با انواع گوناگونی از توطئه‌های مستکبرین روبه‌رو بوده و تهدید به حمله نظامی یکی از گزینه‌های روی میز دشمنان است که جنگ تحمیلی هشت ساله از نمونه‌های بارز آن است. با توجه به این چالش، تدارک نیرو‌های مسلح مقتدری که از حداکثر توانایی برخوردار بوده و توان مقاومت در برابر انواع دشمنی‌ها را داشته باشند، ضروری است. این همان چیزی است که در ادبیات سیاسی از آن به عنوان قدرت بازدارندگی تعبیر می‌شود و یکی از مهم‌ترین اهداف قرآنی نظام اسلامی می‌باشد.
شرایط نزول آیه
هنگامی که پیامبر (ص) پس از تحمل سال‌ها سختی به دستور الهی از مکه به مدینه هجرت نمودند، دشمنان زیادی در مقابل او قدعلم کردند. غزوه‌های متعدد رسول خدا (ص) از قبیل بدر، احد، خندق، بنی‌قریظه، بنی‌المصطلق و خیبر آن هم در کمتر از هشت سال متوالی حکایت از جدال سخت دشمنان با مسلمانان دارد. آیه مذکور که در سوره انفال قرار دارد در مدینه و به فرموده محققان بعد از جنگ بدر نازل شده است؛ دورانی که از هجرت پیامبر (ص) تنها دو سال می‌گذرد، آن هم در شرایطی که پیامبر (ص) و مهاجران تنها توانسته بودند خودشان را به مدینه برسانند و تمام سرمایه و اموال آنان در مکه باقی مانده بود و در حال تدارک مسکن و معاش مجدد بودند.
آیه نازل می‌شود: کافرانی که در پیمان‌هایشان نقض عهد می‌کنند، اگر در میدان جنگ آن‌ها را یافتی هلاکشان کن و اگر از نقض پیمان گروهی می‌ترسی به آنان خبر ده که پیمان بین آن‌ها گسسته است. هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آن‌ها [=دشمنان]، آماده سازید! و [همچنین]اسب‌های ورزیده [برای میدان نبرد]تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید!
معنای «اعداد»؛ آمادگی همگانی در میدان‌های مختلف
رهبری می‌فرمایند: «یک درس دائمی جلوی چشم سپاه وجود دارد و آن عبارت است از آیه کریمه: بِسمِ اللهِ الرحمنِ الرحیمِ * وَ اَعِدوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوه وَ مِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِه عَدُو اللهِ وَ عَدُوکم. که چند نکته هست: اولاً اِعداد - [یعنی]آماده کردن- به اندازه استطاعت، یعنی هیچ قانع نباشید به یک حدی، هر چه می‌توانید، این آمادگی را... تأکید بکنید و زیاد کنید.» «معنایش این است که اگر چنانچه دشمنی به شما حمله کرد، شما بر اثر کمبود امکانات، کمبود سلاح و مهمات، کمبود آمادگی، خسارت تحمل نکنید که خسارت شما خسارت ملت است، خسارت شما خسارت اسلام است.» «ممکن است ملت ایران و کشور عزیز ما تا سال‌های متمادی هم مورد تهاجم هیچ دشمنی قرار نگیرد، ممکن است دشمنان با نگاه به ملت ایران و آمادگی‌های جوانان مؤمن و سلحشور ما هرگز جرئت نکنند به حریم این ملت نزدیک شوند، اما این نباید موجب کاهش آمادگی‌ها شود... هر چه در توان یک ملت است، باید آن را برای آمادگی در مقابل زورگویی و تجاوز و تحقیری که از سوی قدرت‌های ظالم پیش می‌آید، به‌کار بگیرد.»
«طرف مقابل [امریکایی‌ها]با وقاحت تمام ما را تهدید نظامی می‌کند... آن‌وقت می‌گویند جمهوری اسلامی قدرت دفاع را از خود سلب کند، این حرفی که آن‌ها می‌زنند ابلهانه نیست؟ حتی اگر ما را این‌جور صریحاً هم تهدید نمی‌کردند، لازم بود به حکم «وَاَعِدوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوه و مِن رِباطِ الخَیل» ما به فکر باشیم، حالا که صریحاً هم دارند تهدید می‌کنند. از آن طرف تهدید می‌کنند، از آن‌طرف می‌گویند شما نباید موشک بسازید، نباید چنین کنید، نباید چنان کنید، مدام دستورات بدون پشتوانه و ابلهانه در فضای تبلیغاتی یا در قرار‌های بین‌المللی صادر می‌کنند!»
معنای «قوه»؛ توانمندی در تمام زمینه‌ها
منظور از قوه در آیه شریفه توانمندی و قدرت است که به اقتضای زمانه و اجتماع می‌تواند در هر عنصری اعم از سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ظهور پیدا کند. در زمانی منظور از قوه ظهور تفنگ و سلاح بود، اما اکنون در هر آنچه سبب تفوق بر دشمن گردد قابل استفاده است. «آنچه درباره آن باید آمادگی ایجاد کنید، اولاً «قُوه» است... «قُوه» یعنی قدرت، یعنی توان و نیرو»، «فقط هم قوه نظامی نیست، البته قوه نظامی هم هست، اما فقط قوه نظامی نیست.» «قوه اعم است از قوه مادی و معنوی، از قوه اقتصادی و نظامی، از قوه علمی و اخلاقی.»
معنای «رباط الخیل»؛ بهره‌مندی از ابزار‌های پیشرفته
به اسب‌هاى سوارى که در عصر بعثت پیامبر اعظم (ص)، از کارآمدترین و مهم‌ترین وسایل براى تقویت بنیه نظامى محسوب می‌شد «رباط الخیل» گفته می‌شود. در آیه شریفه «رباط الخیل» را بر کلمه «قوه» عطف کرده است. چنین عطفى معمولاً براى رساندن اهمیت معطوف و نقش اساسی آن نسبت به دیگر مصادیق است. به تعبیر دقیق‌تر منظور از «رباط الخیل»، ابزار و ادوات است، در آن زمان اسبان تندرو و سواری نقش اساسی را در میان ادوات جنگی بازی می‌کردند و بیان قرآن به دلیل اهمیت زیاد آن بوده است. امروز نیز «ابزار بایستی ابزار پیشرفته باشد. ما در زمینه مسائل ابزار، در دوران حکومت طاغوت، هم وابسته بودیم، هم عقب‌مانده بودیم، هم نابلد بودیم، بعضی از چیز‌ها را داشتیم، اما بلد نبودیم از آن‌ها استفاده کنیم! خصوصیت حاکمیت طاغوت همین‌هاست. ابزار بایستی پیشرفته باشد، بایستی ناوابسته باشد، ابزار مال خود شما باید باشد، خود شما بایستی ابزار را به وجود آورده باشید، تولید کرده باشید، ابداع کرده باشید، به معنای حقیقی کلمه مالک ابزار باید باشید. [ابزار]به‌روز باید باشد. یک ابزاری است که از ۱۰ سال قبل مورد استفاده قرار می‌گیرد، امروز ممکن است به درد نخورد، ببینید امروز چه چیزی لازم داریم. در مورد ابزار بایستی به‌روز باشید. ابزار بایستی متنوع باشد، [متناسب با]زمین و آسمان و فضا و دریا و مرز و درون قلب کشور، همه جا و ابزار اطلاعاتی و ابزار عملیاتی و همه جور ابزار. تنوع در ابزار هم جزو چیز‌هایی است که بایستی مورد توجه باشد. مسئله فضای مجازی، امروز جزو ابزارهاست، مسئله بازی جنگ، امروز جزو ابزارهاست، به این‌ها بایستی توجه کنید.»
معنای «ترهبون به»؛ رسیدن به قدرت بازدارندگی
ملاک تقویت و پیشرفت در ابزارآلات و توانمندی‌های مختلف کشور را نیز قرآن مشخص کرده است. پیشرفت باید تا جایی باشد که علاوه بر اینکه خودمان احساس مصونیت می‌کنیم، در دل دشمنان نیز هراسی ایجاد شود تا جرئت تجاوز و تعرض به کشور را به خود راه ندهند.
«تُرهِبون فقط به معنای این نیست که آن‌ها را بترسانید که از شما بترسند، نه، این ترس، بازدارنده است. اگر چنانچه دشمن بیمناک شد از قدرت شما، از آمادگی شما، آن وقت این بیمناکی، بازدارنده دشمن است. باید کاری کنید که دشمن از هیبت مردان جوان، مؤمن، فداکار، پرانگیزه احساس بیم بکند و خودِ این مهم‌ترین بخشِ بازدارنده است.» «دشمن اگر نترسد، تعرض می‌کند، اگر نترسد، به خود جرئت می‌دهد که تجاوز بکند.»
«بعضی خیال می‌کنند اگر ما بخواهیم خودمان را از تهمت سلطه‌طلبی و اقتدارطلبی بین‌المللی و منطقه‌ای برکنار کنیم، باید برویم در لاک دفاعی، این‌جوری نیست. در لاک دفاعی نمی‌رویم، در موضع انفعال قرار نمی‌گیریم، بلکه ما در موضعی قرار می‌گیریم که در این آیه شریفه از آن تعبیر شده است به «تُرهِبونَ بِه عَدُو اللهِ وَ عَدُوکم»، «تُرهِبونَ بِه» یعنی چه؟ «تُرهِبونَ بِه» همان چیزی است که در ادبیات سیاسی امروز به آن «قدرت بازدارندگی» می‌گویند. جمهوری اسلامی در جایگاهی قرار می‌گیرد که دارای قدرت بازدارندگی است، دارای اقتدار بازدارنده است.»
