اگر بازار سرمایه ایران همچون بازار مسکن محدودیتهایی، چون دامنه نوسان و حجم مبنا را برای رشد قیمت و سفتهبازی و دستکاری قیمت نداشت، بیشک امروز حرف اول را در جهش قیمتها و بالطبع رشد شاخصها و در نهایت تأمین مالی اقتصاد ایران میزد، اما به نظر میرسد در اقتصاد ایران تنها بازار مسکن از امتیاز عدم نظارت بر معاملات و قیمت برخوردار است و این امتیاز ویژه و طلایی از سایر بازارها سلب شده است. مبنای نرخگذاری در بازار مسکن ایران چیست؟ کسی نمیداند، اطلاعات بازار زمین و مسکن برای ارزیابی دقیق بازار جهت سرمایهگذاری و خرید و فروش و ساخت و اجاره چیست؟ باز هم کسی نمیداند از همین رو از یک طرف به قول عباس آخوندی وزیر پیشین راه و شهرسازی خریدار و فروشنده در بازار مسکن در یک فضای مبهم معامله میکنند از طرف دیگر نیز جاده برای هر گونه نرخگذاری باز است بهطوری که حتی در بازار به شدت رکودی شاهد جهش قیمت مسکن در کشور هستیم جالب اینکه وقتی محل شکلگیری نطفه افزایش قیمتها و معاملات مکرر با نرخهای کذایی مشکوک را رد یابی میکنیم به برخی از نقاط شهری میرسیم که اتفاقاً این مناطق پذیرای بیشترین خانههای خالی در کشور است.
اگر چه تصور میشود بازار مسکن بازار بزرگ و سنگینی است، اما اتفاقات روند یکی دو سال اخیر در این بازار به وضوح نشان داد که میتوان با تعدادی معاملات و مبادلات هدفمند زمینه جهش قیمت مسکن را فراهم آورد و این شرایط را به تمامی بازار مسکن اعم از شهرها، حاشیههای شهرها، شهرهای جدید و روستا تعمیم داد، از اینرو با توجه به اینکه جهش قیمت مسکن تقریباً به یک بازی تبدیل شدهاست، انتظار میرود این بازی به پایان رسد. در یک طرف دیگر بازار متأسفانه شاهد این موضوع هستیم که یله و رها بودن بازار زمین و ساختمان، بخش پول و بانک ایران و حتی بخشهای بنگاهی و شرکتها را به انحرافاتی کشاندهاست، بهطوری که در بخش بانک شاهد این موضوع هستیم که عدهای با وثیقهگذاری ملک و ارزشگذاری با نرخهای بالاتر از بانکها تسهیلات کلانی را استخراج کردهاند که در زمان عدم بازپرداخت اقساط بانکی و تملک وثیقه بانک با دارایی سمی روبهرو شدهاست. در این بین حجم داراییهای سمی بانکها (عموماً مرتبط با بخش زمین و ساختمان) آنقدر زیاد شدهاست که اگرچه در برخی از سالها بانکها از ناحیه داراییهای سمی متحمل ناراحتیهایی شدهاند،، اما وقتی محل افزایش سرمایه بانکها بررسی میکنیم میبینیم که بانکها عموماً بر پایه داراییهای سمی اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها کردهاند.
این وضعیت در شرکتهای دیگر هم مشاهده میشود و شرکتها بخشی از داراییهای خود را به ملک تبدیل میکنند تا از تورمهای بخش زمین و ساختمان منتفع شوند و شاید امروز دلیل شکلگیری نزدیک به ۳ میلیون خانه خالی در ایران همین یله و رها بودن بخش زمین و ساختمان در دستکاریهای قیمت و تورمهای تند باشد.
به نظر میرسد یله و رها بودن و بیانضباطی بخش مسکن به اندازه کافی به اقتصاد ایران و بازار مسکن ضربه زدهاست که حتی رشد جمعیت را نیز تحتتأثیر منفی قرار دادهاست از این رو باید یک متولی برای بخش زمین و ساختمان و نظارت بر بازار مسکن (اعم از بازار مجازی و حقیقی) و تولیدکنندگان بزرگ و متوسط و کوچک مسکن و به ویژه مشاوران املاک (اعم از مجاز و غیر مجاز) تعیین شود تا کار ساماندهی بازار مسکن ایران و تعیین منصفانه نرخها کلید بخورد و حداقل آسیبهایی که یله و رها بودن بازار زمین و ساختمان به اقتصاد ایران زدهاست همینجا متوقف شود و زمینه برای تخلیه حباب قیمتی و ساماندهی پایدار این بازار آغاز شود.
اگر چه تا پیش از این هر وقت نام راهاندازی بورس مسکن میآمد، عدهای از سرمایهداران و ثروتمندان عموماً متصل به بانکها و هلدینگهای ساختمانسازی بزرگ نسبت به این موضوع موضع منفی میگرفتند، اما به نظر میرسد جامعه آنقدر به بلوغ رسیدهاست که خواستار راهاندازی بورس مسکن و طرح کاداستر و اخذ مالیات بر خانههای خالی و عایدی سرمایه در بخش مسکن است تا این بازار از آشفته بازار فعلیاش برای همیشه خارج شود. در همین راستا نیز مدیر عامل پردیس که متوجه بورس بازی و دلال بازی در فضای مجازی و حقیقی برای جهش قیمتهای مسکن در پردیس شدهاست، از راهاندازی بورس مسکن در پردیس خبر داد و گفت:قصد داریم با کمک اتحادیه املاک پردیس بورس مسکن راهاندازی کنیم و سامانهای ایجاد کنیم تا در خرید و فروش مسکن مهر نظارت بیشتری صورت بگیرد.