سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: در فیلم سینمایی «جنجال بزرگ» که به کارگردانی سیاوش شاکری در سال ۱۳۶۳ ساخته شد، فردی به نام محسن به خاطر بدهی ۳۰۰ هزار تومانی از سوی طلبکارانش تحت تعقیب قرار گرفته و تصمیم میگیرد با فروش مغازه پدرزنش و خرید و فروش ارز این بدهی سنگین را پرداخت کند. همین دو خط خلاصه فیلم نشان میدهد در سال ۶۳، ۳۰۰ هزار تومان چه رقم درشتی بوده و میتوانسته است یک زندگی را به هم بریزد. در حالی که در سال ۹۸ بحث فروش مغازه برای پرداخت بدهی ۳۰۰ هزار تومانی یک شوخی به حساب میآید. سینما و تلویزیون در کنار کارکرد سرگرمکنندگی، به بازنمایی جامعه نیز میپردازند. گارت جوت در کتاب «سینما به مثابه رسانه ارتباط جمعی» شش وظیفه را برای سینما معرفی میکند که از آن جمله میشود به «نشان دادن واقعیت» و «همذات پنداری» اشاره کرد؛ موضوعی که در سینمای اجتماعی ایران کمتر مورد توجه است و آثار سینمای ایران اغلب در زمان اکران به دلیل ناهمخوانی با شرایط جامعه از سوی مخاطب پس زده شده و حتی به دلیل دور بودن از واقعیتها با عناوینی، چون «سیاه نمایی» مواجه میشود. در عوض تلویزیون این فرصت را داشته و دارد که بازنمایی واضحتری از شرایط جامعه در سالهای متمادی به نمایش بگذارد. از سریالهای تلویزیونی که بر اساس تخیل نویسنده و ملاحظات سفارش دهندگان بگذریم، چند سالی است در سیما شاهد ارائه نوع جدیدی از برنامهها هستیم. «رئالیتی شو» که اکنون سابقه حدود ۱۰ ساله در تلویزیون دارد، اگرچه مانند همه ژانرهای تلویزیونی وارداتی است، ولی خیلی زود جای خود را در میان تماشاگران تلویزیون باز کرده است. این ژانر نزدیکترین گونه برنامه تلویزیونی به مستند است و همین مسئله باعث شده است تولیداتی که در قالب آن انجام میشود، با استقبال خوبی روبهرو شوند، زیرا بیننده تلویزیون در این ژانر به خوبی «بازنمایی» و «همذات پنداری» دارد. مستند مسابقه «خانه ما» یک رئالیتی شو تلویزیونی است که امسال هفتمین فصل آن از تلویزیون پخش میشود. در این مسابقه تلویزیونی که هر فصل آن در یک استان تولید میشود، چند خانواده با یکدیگر به رقابت میپردازند. نکته مهم «خانه ما» نزدیک شدن این مسابقه به روابط خانوادگی و اجتماعی است. «خانه ما» تصویری از درون خانهها و روابط بین اعضای خانواده و مراودات اجتماعی و اقتصادی را به تصویر میکشد. اگرچه به وضوح در فصلهای اولیه خانوادهها در مقابل نزدیک شدن دوربین تلویزیون به روابط خصوصیشان مقاومت میکردند، اما اکنون در هفتمین فصل شاهد آن هستیم که شرکتکنندگان به راحتی موضوع حضور دوربین مسابقه را پذیرفته و خود واقعیشان را بیشتر به نمایش میگذارند. هوشمندی تولیدکنندگان «خانهما» در تولید برنامه در شهرهای مختلف این مسابقه را به محملی برای نمایش خرده فرهنگهای کشورمان تبدیل کرده است. همانطور که تولیدکنندگان «خانه ما» اذعان کردهاند، این رئالیتی شو توانسته است به یک سند تصویری از دهه ۹۰ تبدیل شود و سالهای آینده میتوان با مرور این مسابقه از شرایط اجتماعی و اقتصادی این سالها تصویری را ترسیم کرد. چیزی که شاید کمتر برنامه تلویزیونی تا پیش از این قابلیت انجام آن را داشته است.