سرویس ایران جوان آنلاین: سهم مصرفی ۷۰ تا ۹۰ درصدی آب در مصارف کشاورزی ایران موجب شده است بسیاری از کارشناسان این موضوع را یکی از عوامل مهم در زمینه گرانی و با صرفه نبودن تولیدات مواد غذایی بدانند و خواستار کاهش آن باشند؛ موضوعی که باعث شده است روشهای نوین آبیاری در استانهای مختلف کشور از جمله مناطق گرم و خشک به شدت مورد توجه قرار گیرد. در این میان هرمزگان به دلیل چهار فصل بودن و رونق کشاورزی در آن از جمله استانهایی به شمار میرود که به شدت نیازمند استفاده از روشهای نوین آبیاری است. از آنجا که یکی از شعارهای انقلاب رونق کشاورزی و قطع وابستگی از واردات اینگونه محصولات بود، لذا این مهم موجب شده است در این چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات خوبی در این زمینه انجام پذیرد که به عنوان نمونه میتوان به کسب رتبه اول استان هرمزگان به استفاده از روشهای نوین آبیاری به عنوان یکی از قطبهای مهم کشاورزی کشور اشاره کرد. مسئلهای که به گفته معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اجرای سامانه نوین آبیاری در ۶۷درصد از اراضی کشت آبی، رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
شرایط آبوهوایی هرمزگان ازجمله دلایلی است که سبب شده است این استان بتواند در طول سال محصولات مهم کشاورزی را تولید و به بازار عرضه کند. گرم و مرطوب بودن آب و هوا در این استان زمینههای مناسبی برای کشت میوههای گرمسیری مانند انبه، موز، کنار، گواوا و چیکو فراهم کرده است و همچنین سالانه بخش مهمی از محصول سبزی و صیفی شامل گوجه فرنگی، خیار سبز، بادمجان، هندوانه، فلفل و سیبزمینی کشور در این استان تولید میشود. از طرفی کشت محصولات خارج از فصل در استان هرمزگان توانسته است جایگاه این استان را در شمار یکی از مطرحترین استانهای جنوبی در بعد کشاورزی قرار دهد، به طوری که هرساله ۵۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی هرمزگان به کشت سبزی و صیفیجات خارج از فصل اختصاص داده میشود. گوجه فرنگی، بادمجان، پیاز، هندوانه، خیار، فلفل، کدو، لوبیا و طالبی ازجمله محصولات کشاورزی هستند که در مزارع استان به طور سالانه کشت میشوند و در ماههای کمبود تولید و در حالی که اکثریت نقاط کشور را آب و هوایی سرد و یخبندان در بر گرفته است، این محصولات وارد بازار میشوند. از مجموع این میزان سطح زیر کشت، بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن انواع محصولات برداشت میشود که با توجه به تولید و عرضه محصولات کشاورزی خارج از فصل هرمزگان در پاییز و زمستان، نقش تعیین کنندهای در زمینه تعادل قیمتها در بازار سبزی و صیفی کشور دارد. دراین میان، بخش مرکزی بندرعباس از جمله تازیان و شهرستانهای میناب، رودان، پارسیان، بندرعباس، میناب، کهورستان بندرخمیر، رودان و سیریک نام از مهمترین مناطق کشارزی در استان به شمار میروند.
هرمزگان پیشرو در تجهیزات نوین آبیاری
از آنجا که کشاورزی در ایران همواره به صورت سنتی بوده و در این میان آبیاری نیز به صورت غرقابی است، لذا با توجه به کاهش بارندگیها و ذخایر آبی در سالهای اخیر استفاده از روشهای نوین آبیاری در بیشتر استانهای کشور ازجمله مناطق گرم و خشک مورد توجه ویژه قرار گرفته که هرمزگان نیز از آن جمله است. معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی که برای بازدید از برخی طرحها ازجمله «پروژه سد زاکین» و «طرح احیا و توسعه سامانه نوین آبیاری مزرعه فورخورج» به بندرعباس سفرکرده است دراین خصوص میگوید: «هرمزگان از استانهای پیشرو در بحث سامانههای نوین آبیاری است که با اجرای سامانه نوین آبیاری در ۶۷درصد از اراضی کشت آبی رتبه نخست کشور را دارد.» علیمراد اکبری میافزاید: «رویکرد جدیدی که توسط سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان عملیاتی شده است و میتواند به عنوان یک الگو در سایر استانها استفاده شود تجمیع اراضی به خصوص در باغات و تجهیز آن به سامانه نوین آبیاری است که در افزایش بهرهوری منابع آبی اثرگذاری فوقالعادهای دارد.» این درحالی است که در ۹۵درصد از اراضی زیر پوشش سامانه آبیاری نوین از روش میکرو استفاده شده است که افزایش کارایی مصرف آب و بهرهوری را به همراه دارد. دراین میان یکی از طرحهایی که به منظور تأمین آب مورد نیاز کشاورزی منطقه درحال اجراست سد زاکین است. این سد ۶۵درصد پیشرفت فیزیکی دارد که در صورت تأمین اعتبار، حداکثر نیمه دوم سال ۹۸ به بهرهبرداری میرسد. این درحالی است که در صورت بهرهبرداری از این سد، بیش از ۴۰۰ هکتار از باغات نارنگی منطقه سیاهو در آبخور این سد قرار میگیرد و میتواند تحولی در بحث تولید و اقتصاد این منطقه ایجاد کند. درحال حاضر، سامانه نوین آبیاری در ۱۳۰هزار هکتار از اراضی کشور در حال اجراست که با اجرای پروژههای زیر شبکه مدرن در شبکههای غرب و شمال غرب کشور حدود ۳۰۰هزار هکتار از اراضی سنتی کشور در سال ۹۷ به سامانه نوین آبیاری مجهز خواهند شد.
آبیاری نوین نیاز کشاورزی کشور
از آنجا که کشاورزی در ایران یکی از مهمترین پایههای اقتصادی به شمار میرود، لذا این مهم همواره مورد توجه بوده است، با این حال مصرف آب فروان ایجاب میکند این مهم مدیریت شود. به دلیل استفاده نکردن از سیستم نوین آبیاری به ازای مصرف یک متر مکعب در بخش کشاورزی کشور بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ گرم محصولات کشاورزی تولید میشود که این میزان با استفاده از سیستمهای نوین آبیاری به ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ گرم افزایش مییابد، بنابراین برای جبران کمآبی در بخش کشاورزی که بزرگترین و مهمترین مصرفکننده آب است تغییر الگوی کشت، بهبود راندمان آبیاری و افزایش بهرهوری ضروری است، لذا این مهم میطلبد تا استفاده از روشهای نوین آبیاری بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد که با اصلاح این سیستمها راندمان آبیاری در بخش کشاورزی از ۳۵ درصد کنونی به ۵۰ درصد افزایش یابد.