حوريه ملکي
اوايل امسال بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان اعلام کرد: "تا پایان دوره زمانی کشت،کشاورزی استان گیلان با 600 میلیون مترمکعب کمبود آب مواجه است." آب مورد نیاز 180 هزار کیلومتر از جلگه‌های گیلان از حوزه سد سفیدرود تأمین می‌شود. اما میزان آب ورودی به مخزن این سد روز به روز کمتر می‌شود و علت آن صفر شدن میزان ذخایر برف در حوزهای بالادستی است. اينکه کمبود بارش ها، تغيير اقليم، حاکم شدن خشکسالي و از همه مهمتر عدم مديريت آب در کشور باعث شده تا هر روز اخبار متفاوتي از تنش آبي در استانها و شهرستانهاي مختلف به گوش ميرسد. از سيستان و بلوچستان و هرمزگان و خوزستان گرفته تا تهران و البرز و قزوين و همدان. اما شنيدن کمبود آب در برخي مناطق بسيار تعجب برانگيز است. جاهايي که روزي به پرآبي شهرت داشتند و هيچ کس فکر نمي کرد واژه "تنش آبي" به آنها بچسبد. مناطقي مثل رودبار گيلان که با "رود" عجين است و حالا روستاهايش با خشک شدن رودهايشان دست و پنجه نرم مي کنند.
***
هنوز سال 97 در اولين ماه خود يعني فروردين بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان اعلام کرد: "تا پایان دوره زمانی کشت،کشاورزی استان گیلان با 600 میلیون مترمکعب کمبود آب مواجه است."
با اينکه آب مورد نیاز 180 هزار کیلومتر از جلگه‌های گیلان از حوزه سد سفیدرود تأمین می‌شود. اما میزان آب ورودی به مخزن این سد روز به روز کمتر می‌شود و علت آن صفر شدن میزان ذخایر برف در حوزهای بالادستی است.
بر همين اساس کاظم لطفی میزان آب ذخیره شده در پشت سد سفیدرود را 860 میلیون مترمکعب دانست و گفت: "ظرفیت این سد بیش از یک میلیارد مترمکعب است که بر این اساس میزان آب ذخیره شده در پشت سد نسبت به سال گذشته 170 میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است."
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان با بیان اینکه 4 سناریو برای مدیریت سال آبی 97-96 پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: "تا 16 اردیبهشت میزان آب ذخیره شده در پشت سد سفیدرود به 950 میلیون مترمکعب می‌رسد."
لطفی با اشاره به اینکه تا پایان دوره زمان، کشاورزی استان گیلان با کمبود 600 میلیون مترمکعب کمبود آب مواجه است، خاطرنشان کرد: "براساس پیش‌بینی‌ها کشورمان هر 10 سال با خشکسالی مواجه می‌شود."
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان با بیان اینکه هم‌اکنون در شرایط اضطراری به سر می‌بریم و در صورت عدم مدیریت صحیح وارد شرایط بحران می‌شویم، گفت: "در صورت ورود به شرایط بحرانی برگشت از آن کار سختی است."
وی با تأکید بر اینکه نقاط آسیب‌پذیر استان گیلان در حوزه آب شناسایی شده است، تصریح کرد:" 400 کیلومتر از انهار شهرستان رشت برای لایروبی شناسایی شده بود که تاکنون 325 کیلومتر آن لایروبی شده، اما با توجه به روند موجود احتمالاً تا 500 کیلومتر لایروبی می‌شود."
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گیلان با بیان اینکه 144 ایستگاه پمپاژ در شهرستان رشت وجود دارد که هم‌اکنون 122 ایستگاه آن فعال شده است، خاطرنشان کرد: "استفاده از آب‌های زیرزمینی، زه‌کش‌ها و آب تالاب‌ها در دستور کار قرار گرفته است."
* تنش آبي در رودبار
تنش آبی در 22 روستای شهرستان رودبار آنقدر بالا گرفته که مسئولان مجبورند توسط دو دستگاه تانکر عملیات آبرسانی سیار به 8 روستای را انجام دهند.
مصرف بالا و رسيدن به مرحله تنش در شرايطي رودباري ها را در وضعيت سخت کم آبي قرار داده که مسئولان اين منطقه معتقدند فقط با صرفه جويي 15درصدي مي توان از اين مرحله گذشت.
در همين رابطه مدیر امور آبفار رودبار با بیان اینکه آب مورد نیاز برای هر فرد در طول یک شبانه روز حداکثر 170 لیتر است، مي گويد: "حدود 15 درصد صرفه‌جویی در این میزان، موجب تامین آب مورد نیاز دیگران می‌شود."
سجاد عزیزی با تاکید بر استفاده درست از آب در بخش های شرب، صنعت و کشاورزی، خاطرنشان مي کند: " با توجه به نقشی که بانوان در خانه دارند و بیشتر از آب استفاده می‌کنند، باید علاوه بر پرهیز از استفاده بی رویه، صرفه جویی در مصرف آب را به فرزندان خود نیز آموزش دهند."
به گفته اين مسئول جلوگیری از اسراف آب شرب و حتی کمترین میزان صرفه جویی در تداوم خدمات آبرسانی امور آب و فاضلاب روستایی شهرستان رودبار موثر است.
مدیر امور آبفار با اشاره به تنش آبی در 22 روستای شهرستان رودبار ادامه مي دهد: "با گرمتر شدن هوا و کاهش آبدهی چاه‌ها و چشمه ها، در تعدادی از روستاها شاهد مشکل کمبود آب شرب هستیم."
وی با تاکید بر اینکه عملیات آبرسانی سیار به 8 روستای دارای تنش آبی شهرستان رودبار توسط 2 دستگاه تانکر در حال انجام است، ابراز امیدواری مي کند، در سال جاری اعتبارات خوبی از منابع ملی و استانی برای رفع مشکل آب آشامیدنی روستاهای این شهرستان اختصاص یابد.
عزیزی با بیان اینکه هم اکنون 62 روستای بخش های مرکزی، عمارلو، رحمت آباد و بلوکات و خورگام زیر پوشش شبکه آبرسانی قرار دارند، مي گويد: "شبکه آبرسانی این روستاها به دلیل قدمت بالا، فرسوده و مستهلک است و نیاز به بازسازی دارد."
* همه بايد پاي کار بيايند
اين يک حقيقت است که مسئولان به بسياري از عواملي که مي تواند به صرفه جويي در مصرف آب منتهي شود ، بي توجه هستند.
با اين حال نبايد از نقش مردم براي مديريت شرايط موجود غافل شد. با اين حال رعایت الگوی صحیح مصرف در تامین پایدار آب شرب روستاها از جمله اولويت هايي است که بايد مد نظر قرار بگيرد. يعني تحقق درست مصرف کردن آب در جامعه، مستلزم همکاری و مشارکت همه نهادهای ذیربط است.
بر همين اساس مدیر امور آبفار رودبار با بیان اینکه هدایت روستاییان به سمت مدیریت مصرف، در عبور از چالش‌های ناشی از کم آبی مهم و تاثیرگذار است، مي گويد: "اطلاع رسانی مناسب مشکلات آب، باعث اهتمام بیشتر روستاییان در رعایت الگوی مصرف آب شرب می‌شود."
عزیزی با تاکید بر اینکه همواره مشترکان روستایی در گذر از بحران کم آبی، همراه امور آبفار شهرستان رودبار بوده‌اند، ادامه مي دهد: "اگر مردم در ساعات پیک مصرف مقداری از مصارف خود کم کنند، امکان تامین پایدار آب شرب برای سایرین نیز وجود خواهد داشت."
وی در پايان با اشاره به ورود گردشگران به شهرستان رودبار نيز متذکر مي شود: "نبايد فراموش کنيم که با ورود مسافران، جمعیت شناور ما چندین برابر شده که به دلیل حضور اکثریت آنان در مناطق روستایی، تامین مناسب آب شرب گردشگران از اهمیت بسزایی برخوردار است."
