زهرا چيذري
تبادلات گسترده محتواهاي مجرمانه در شبكه اجتماعي تلگرام و هشدارهاي متعدد كارشناسان درباره اين محتواها بالاخره شوراي عالي فضاي مجازي را بر آن داشت طي مصوبهاي 12 ماه به اين شبكه اجتماعي مهلت دهد تا سرورهاي خود را به داخل كشور منتقل كند. مهلت يك ساله به شبكهاي غيرايراني كه بدون مجوز از هيچ نهادي در كشورمان فعاليت ميكند، محتواهاي منتشر شده در آن غالباً مجرمانه است و سرورهاي آن در ساختمان دولتي رسانهاي انگلستان قرار دارد. اين در حالي است كه مهلت دوازده ماهه تلگرام درست مصادف با ايام برگزاري انتخابات رياست جمهوري در كشورمان است. اين مسئله نشان ميدهد تلگرام پيش از آنكه يك شبكه اجتماعي باشد شبكهاي براي نفوذ در جمهوري اسلامي ايران است و بهرغم هشدارهاي رهبر انقلاب درباره نفوذ، حالا با مجوز شوراي عالي فضاي مجازي كشورمان، جريان نفوذ يك سال فرصت دارد تا براي اثرگذاري بر انتخابات رئيسجمهور دوازدهم برنامه داشته باشد.
«اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم، رئيس فضاي مجازي كشور ميشدم!» همين يك جمله رهبر انقلاب كافي است تا متوجه اهميت فضاي مجازي شويم. چند سال پيش نيز حضرت آيتالله خامنهاي اهميت فضاي مجازي را به اندازه اهميت اصل انقلاب دانستند، به خصوص اينكه در حال حاضر اپليكيشني مانند تلگرام آنچنان در ميان مردم كشورمان نفوذ كرده كه بيش از 80 درصد كاربران آن ايراني هستند؛ شبكهاي كه حتي سرورهاي آن در كشور قرار ندارد و در مقاطع مختلفي مانور قدرت نفوذش را به اجرا گذاشته است؛ انتخابات مجلس دهم و حتي گردهمايي دهه هشتاديها مصاديقي از نفوذ اين شبكه اجتماعي است؛ شبكهاي كه پايهگذاران آن صهيونيستهاي روستبار هستند و سرور آن در كنار سرورهاي شبكه بيبيسي قرار دارد و به باور روحالله مؤمننسب، كارشناس فضاي مجازي اين شبكه تداركات گستردهاي را براي اثرگذاري بر نتيجه انتخابات رياست جمهوري 96 در دستور كار دارد.
تهديد ايران به حمله سايبري عمق اهميت فضاي مجازي را ميتوان از درصد تاثيرگذاري آن بر مخاطبانش متوجه شد. وقتي در انتخابات سال 88 شبكههاي اجتماعي توئيتر و فيسبوك در تلاشي برنامهريزي شده فتنهاي را طراحي و اجرا كردند كه با هوشياري مردم و رهبري شكست خورد اما با روي كار آمدن شبكههاي اجتماعي تلفن همراه و ضريب نفوذ 40 ميليون گوشي هوشمند در دست مردم كشورمان طراحي جريان نفوذ از طريق فضاي مجازي به شكلي جديتر از قبل مطرح ميشود. به خصوص اينكه به گفته سردار جلالي، رئيس سازمان پدافند ما اولين كشوري هستيم كه رسماً به حمله سايبري تهديد ميشويم. بر اين اساس نيويوركتايمز پيش از برجام اعلام كرده بود حمله نظامي سنگيني تحت عنوان نيتروزئوس از سوي امريكا عليه ايران طراحي شده كه اگر ايران مذاكرات را نپذيرد با آن ايران را مجبور به آمدن پاي ميز مذاكره ميكنند. بنا به تأكيد وي مغز سيستمهايي چون برق، گاز و هستهاي مبني بر كنترلهاي سايبري است آن هم در شرايطي كه اينترنت جهاني در اختيار امريكاست. به بيان ديگر كشوري كه دادههاي داراييهاي ما را كه جنس آن لزوماً پولي و مادي نيست، در خود تمركز داده دشمن ما است. به باور سردار جلالي اگر جنگي در آينده اتفاق افتد، بخش جدي آن سايبري است. وي با اشاره به كشف ويروسهايي كه قابليت پنهانشوندگي و نشستن در جاهاي خاص دارند و دستورپذير و مخربند، ميافزايد: سرمايه و داراييمان در شيب تندي در حال تغيير ماهيت، از فيزيكي به سايبري است اما برخي اين حوزه را در حد سرگرمي و خدمات ميبينند.
كاربران ايراني سرمايهاي براي انگلستانمؤمننسب درباره ميزان نفوذ تلگرام در ايران و در ميان ايرانيها ميگويد: آماري كه ما داريم نشان ميدهد كه بيش از 80 درصد از كاربران تلگرام ايراني و آن 20 درصد ديگر هم اكثراً ايرانيهاي مقيم كشورهاي ديگر هستند. بر اساس آماري ديگر تعداد كاربران تلگرام به صورت جهاني كمتر از يك درصد تعداد كل كاربران شبكههاي اجتماعي جهان است كه اين يك درصد هم تقريباً همه ايراني هستند. بر اين اساس ميتوان نتيجه گرفت شبكه اجتماعي تلگرام براي ايجاد انحراف و نفوذ در جمهوري اسلامي ايران به وجود آمده و يك شبكه اجتماعي بينالمللي محسوب نميشود.
وي ميگويد: با توجه به اينكه سرورهاي تلگرام در محل استقرار سرورهاي بيبيسي يعني در كشور انگلستان قرار دارد و از آنجا كنترل ميشود، موضوع نفوذ آن بيشتر آشكار ميشود.
مؤمن نسب با اشاره به انتخابات مجلس شوراي اسلامي ميافزايد: در انتخابات سال گذشته، گاردين انگلستان 17 روز قبل از انتخابات مقالهاي با اين تيتر منتشر كرد: «كاربران تلگرام در ايران سرمايهاي براي انگلستان هستند.» در اين مقاله اشاره شده است كه از هر چهار ايراني يك نفر عضو تلگرام است و اين ميتواند براي دولت انگلستان فرصتي باشد كه در ايران تغييرات سياسي ايجاد كند. چند روز قبل از انتخابات، بيبيسي انگلستان نيز مقالهاي منتشر كرد كه شامل دو ليست انتخاباتي بود كه در اين مقاله به مردم ايران اعلام كرده بود كه به فلان ليست رأي بدهيد و به ليست ديگر رأي ندهيد. در واقع بيبيسي در زمان انتخابات از طريق تلگرام، افكار عمومي را مهندسي كرد. وي با اشاره به بررسي نتايج انتخابات مجلس با ضريب نفوذ تلگرام تصريح ميكند: با بررسي بيشتر نتايج انتخابات سال گذشته دريافتيم كه در شهرهايي كه بيشتر از تلگرام استفاده ميشد، نتايج بيشتر با چيزي كه بيبيسي پيشبيني كرده بود مطابقت داشت و اين به تعبير رهبر انقلاب نشانهاي از «تسخير افكار، تسخير قلوب و تغيير رفتار» است كه دولتهايي مانند انگليس و امريكا به دنبال آن هستند.
رسانه اپوزيسيون در سايهبا تمام اين اوصاف مهلت يك ساله به شبكهاي كه نفوذ آن اثبات شده است از يك سو انفعال شوراي عالي فضاي مجازي را بيشتر به رخ ميكشد و از سوي ديگر بيانگر نفوذ نگاه سياسي ناصحيح در بين مسئولان است. به تعبير مؤمننسب برخي مسئولان كشور تصور ميكنند كه اين شبكههاي اجتماعي و رسانههاي تعاملي مانند تلگرام موفق به ايجاد يك رسانه اپوزيسيون در سايه شدهاند، به اين معني كه اين رسانه ميتواند خارج از سيستم نظارتي و حكومتي فعاليت كند و نتيجه برخي جريانات سياسي مانند انتخابات را تغيير دهد؛نگاهي كه شايد يكي از دلايل انفعال شوراي عادي فضاي مجازي به شمار بيايد. در برابر مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي براي انتقال سرورهاي تلگرام به ايران اين شبكه مخالفت رسمي خود را اعلام كرده است. بايد ديد آيا بساط تلگرام از شبكههاي اجتماعي ايران برچيده ميشود يا اين شوراي عالي فضاي مجازي است كه تسليم خواسته آنان ميشود.