جوان آنلاین: دلایل متعددی می‌تواند منجر به عدم توسعه شایسته و بایسته یک استان شود. بر همین اساس دور بودن از مراکز اقتصادی و سیاسی، تخصیص نیافتن بودجه کافی یا نامناسب بودن طرح‌های توسعه‌ای، خشکسالی، زلزله یا سایر بلایای طبیعی منجر به مغفول ماندن ظرفیت‌های خراسان شمالی شده است، بنابراین ضروری است کیفیت و کمیت راه‌های ارتباطی از جمله جاده، راه‌آهن، فرودگاه، دسترسی به آب سالم، برق، گاز، اینترنت پرسرعت و مراکز درمانی در بحث زیرساخت‌ها مورد توجه قرار گیرد. برای رفع این معضلات خراسان شمالی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری هدفمند و مشارکت فعال همه ذی‌نفعان دولت، بخش خصوصی و مردم است.
خراسان شمالی حدود ۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی با سرمایه‌گذاری ۱۳هزار میلیارد ریال و اشتغال ۱۱ هزار نفر دارد که از لحاظ داشتن صنایع بزرگ صنعتی رتبه دهم را در بین استان‌های کشور به خود اختصاص داده است.
همچنین در این استان، ۲۸ مورد از ۶۸ ماده معدنی شناسایی شده کشور وجود دارد که سالانه ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن ماده معدنی از معادن آن استخراج می‌شود. با وجود ظرفیت‌های فراوان برای رونق اقتصادی خراسان شمالی، هزاران راه نرفته برای ارتقای شاخص‌های توسعه در استان وجود دارد که جبران این عقب‌ماندگی‌ها نباید از نگاه توسعه محور دولت دور بماند.
با تمام این تفاسیر هنوز هم خراسان جنوبی منطقه‌ای محروم و نیازمند نگاه ویژه مسئولان کشوری است. حدود دو دهه قبل یعنی در سال ۱۳۸۳ بنا به تصمیمات مسئولان وقت، استان خراسان برای توزیع عادلانه منابع و توسعه به سه استان خراسان شمالی، جنوبی و رضوی تقسیم شد و خراسان شمالی هویت مستقلی به خود گرفت، اما بعد از ۲۱ سال با وجود پتانسیل‌های فراوان، این استان همچنان با چالش‌هایی در زیرساخت‌های راه‌های ارتباطی، امکانات، صنعت و توسعه روبه‌روست. خراسان شمالی با گستره‌ای ۲۸۴۳۴ کیلومتر مربعی در شمال شرق ایران واقع شده است و با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد و همجوار استان‌های خراسان رضوی، سمنان و گلستان است. گذشته، چالش‌ها و وضعیت اقتصاد، کشاورزی، صنعت و فرهنگ و بهداشت را در دهه دوم عمر استان با دو کارشناس بررسی کردیم.
نیازمند نگاه همه جانبه
دکتر مختار رستمی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «باید همه جانبه و از تمام ابعاد به خراسان شمالی توجه شود و نیاز‌ها بررسی و مورد تحلیل قرار گیرند. چون ضعف‌ها و کاستی‌ها بر کار‌های انجام شده در این دو دهه می‌چربد.»
وی ادامه می‌دهد: «۲۱ سال پیش، این خطه با هدف توسعه متوازن، تمرکززدایی از مرکز استان خراسان بزرگ و توجه بیشتر به ظرفیت‌های بومی به عنوان یک استان مستقل متولد شد. پروژه‌های راه‌سازی، ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها، رشد نسبی مراکز درمانی و تلاش‌هایی برای جذب سرمایه‌گذار، بخشی از کارنامه ۲۱ ساله استان خراسان شمالی است.»
به گفته این کارشناس اقتصادی، با این وجود در مقایسه با استان‌های نو پای دیگر، هنوز بسیاری از شهر‌ها و روستا‌های خراسان شمالی در زمینه‌های خدمات رفاهی، زیرساختی، بهداشت و آموزش نیاز به تلاش ساعی و نگاه جدی مسئولان دارد.
یکی از فعالان حوزه اجتماعی در خراسان شمالی هم به پدیده مهاجرت گسترده جوانان این منطقه به استان‌های برخوردار اشاره و بیان می‌کند: «این موضوع یکی از شاخص‌های نگران‌کننده توسعه‌نیافتگی است.»
امین امانی با تأکید بر اینکه اقتصاد استان خراسان شمالی همچنان وابسته به منابع اولیه مانند کشاورزی و دامداری سنتی است، تصریح می‌کند: «اگر بخواهیم اوضاع صنایع را بررسی کنیم به این موضوع می‌رسیم که صنایع کوچک، اغلب نیمه‌فعال یا غیرفعال شدند و با بیکاری جوانان رو‌به‌رو هستیم. یکی از عوامل مهم کندی رشد استان در عدم ثبات مدیریت، انتصابات غیرتخصصی و کم‌توجهی به نیرو‌های بومی است و ما هنوز نتوانسته‌ایم هویتی مستقل داشته باشیم.»
این فعال اجتماعی به موضوع جذب گردشگر هم اشاره و تصریح می‌کند: «در حالی که تنوع قومی و فرهنگی استان خراسان شمالی می‌تواند به عاملی برای جذب گردشگر و تقویت همبستگی تبدیل شود، متأسفانه شاهد نگاه‌های حاشیه‌ای در این زمینه هستیم. تا زمانی که این سرمایه اجتماعی به رسمیت شناخته نشود، توسعه متوازن نیز محقق نخواهد شد.»
امانی خاطرنشان می‌کند: «اکنون زمان آن است که نه با شعار که با ارزیابی دقیق عملکردها، بازتعریف اولویت‌ها و شنیدن صدای مردم، راهی تازه گشوده شود. خراسان شمالی ظرفیت و فرصت مناسبی دارد تا به استان ایده‌آل تبدیل شود، اما با روند فعلی، این فرصت‌ها یکی پس از دیگری از دست می‌رود. نقشه راه آینده باید بر مبنای مشارکت واقعی مردم، توسعه متوازن، نگاه عدالت‌محور و اتکا بر ظرفیت‌های بومی نوشته شود تا خراسان شمالی در ۳۰ سالگی‌اش دیگر استان فرصت‌های از دست‌رفته نباشد.»
دور از قافله گردشگری
گردشگری و سفر دیگر تنها جنبه تفریح ندارد و سال‌هاست مبنایی برای رشد اقتصاد، افزایش کیفیت زندگی و از اصول در توسعه پایدار هر کشور است. در بُعد گردشگری، خراسان شمالی با وجود داشتن ظرفیت‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی فراوان همچنان از قافله درآمد‌های این صنعت جامانده است. هر چند دولت چهاردهم برای پیوستن این استان یک میلیون نفری به این قافله ۶۰ طرح گردشگری با ۱۹ هزار میلیارد ریال اعتبار را مصوب کرده تا مردمان این خطه نیز سهمی از این درآمد‌ها داشته باشند.
هم و غم بسیاری از کشور‌ها با وجود داشتن ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی اکنون تأمین زیرساخت‌های گردشگری در بخش‌های مختلف است؛ زیرساخت‌هایی که در برخی مناطق کشور همچون خراسان شمالی یا از آن خبری نیست یا اگر هم باشد توانای جذب و ماندگاری گردشگری را ندارد.
خراسان شمالی هنوز در بخش هتل و اقامتگاه‌ها کمبود‌هایی دارد به گونه‌ای که با گذشت سال‌ها همچنان سهم این خطه یک میلیون نفری از گردشگری تنها دو ساعت ماندگاری مسافران است.
شاید بی‌توجهی برخی مدیران به اهمیت صنعت گردشگری در سال‌های گذشته یا نبود تبلیغات مناسب در باره جاذبه‌های استان دلیلی بر کم نور بودن چراغ گردشگری خراسان شمالی باشد، اما کمبود زیرساخت‌های گردشگری دلیلی است که بر عوامل دیگر می‌چربد و همواره فعالان گردشگری آن را عامل انتخاب نشدن خراسان شمالی به مقصد گردشگری می‌دانند.
