جوان آنلاین: روز گذشته مراسم یادبود شهیده عالیخانی برگزار شد. همه سخنرانان این مراسم با پرداختن به ایعاد شخصیتی و حرفه‌ای این هنرمند شهیده نکاتی را در مورد او مطرح کردند، اما تعابیر کاظم چلیپا هنرمند شناخته‌شده عرصه نقاشی قهوه‌خانه‌ای و مدرس دانشگاه جامعیت شخصیت این هنرمند فقید را به شکلی کامل ترسیم کرد، آنجا که در وصف او گفت که عالیخانی غرور هنرمندانه‌ای داشت که باعث می‌شد در برابر هر چیز سر تعظیم فرود نیاورد؛ او یک هنرمند معناگرا و باورمند و آزاده بود.
به گزارش «جوان»، آیین یادبود هنرمند فقید شهیده منصوره عالیخانی با حضور جمعی از هنرمندان و اهالی رسانه در تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار شد.
درون‌گرا، صبور و متکی به نفس
کاظم چلیپا نقاش شناخته‌شده و مدرس دانشگاه که نخستین سخنران آیین یادبود شهیده عالیخانی بود، در مورد ویژگی‌های شخصیتی او گفت: همه رفتنی هستند و ما اختیار هیچ چیزی را نداریم جز یک چیز و آن وقت و زمانی که ما داده شده است. شهیده عالیخانی به لحاظ شخصیتی ویژگی خاصی داشت و زمان را به بطالت نگذراند و صاحب آثاری شد در جهت پیدا کردن خودش. اگر به سال‌های دور برگردم که حوزه هنری تازه تشکیل شده‌بود، مرحوم ابوالفضل عالی عالیخانی را به من معرفی کرد و اتفاقاً روزی بود که من روی تابلوی «ایثار» کار می‌کردم. شهیده عالیخانی در آن روز روی زمین نشست و در حالی که دستش زیر چانه بود به من نگاه می‌کرد. بعد زنده‌یاد عالی او را معرفی کرد و گفت «خانم عالیخانی از اقوامم است. او علاقه به نقاشی دارد و من هم می‌خواهم با او کار کنید.» بعد از این معرفی درباره چیز‌های مختلف با عالیخانی صحبت کردم و متوجه شدم او بسیار احساساتی، درون‌گرا و صبور است، کم حرف می‌زند، ولی سؤالات زیادی دارد و این خیلی مهم بود. وی ادامه داد: هر وقت عالیخانی من را می‌دید با شوق به استقبالم می‌آمد و درباره مسائل هنری صحبت می‌کرد. او کار‌های خود را برایم می‌چید و از آنها حرف می‌زد. در کار بسیار جدی بود و گردن بلندی داشت، یعنی غرور هنرمندانه‌ای داشت که باعث می‌شد در برابر هر چیز سرتعظیم فرود نیاورد. عالیخانی آدم متکی به نفسی بود، بسیار کم‌حرف و تودار بود. عالیخانی اهل گلایه نبود، مگر اینکه کارد به استخوان برسد.
تابلوی ناتمام عاشورا
این هنرمند افزود: همیشه تاجایی که می‌توانستم عالیخانی را راهنمایی می‌کردم. آخرین کارش هم تابلوی عاشورا بود که اتود اولیه آن را نشانم داد و من هم ایراداتی از آن گرفتم و قرار شد آنها را برطرف کند. یکی از نکته‌های مهم این است که عالیخانی یک هنرمند معناگرا و باورمند و آزاده بود و عمیقاً به مسئله هنر نگاه می‌کرد. چلیپا تأکید کرد: در هنر نقاشی سه اصل مهم وجود دارد که باعث می‌شود یکسری هنرمندان کار توصیفی کند، یکسری از هنرمندان تزئینی کار کنند و برخی دیگر هم عمیق‌تر به طبیعت نگاه می‌کنند و هنر تحلیلی دارند. عالیخانی همه هنر‌ها را داشت. عالیخانی هر سه نوع را در کارهایش و آثار نمایشگاه سال گذشته‌اش دنبال کرده‌بود. او آدم جست‌وجوگری بود و حیف شد. وی با تأکید بر اینکه قدر زنده‌ها را باید بدانیم عنوان کرد: منصوره عالیخانی یکی از همین افراد بود که دوست داشت دیده شود و درباره کارهایش صحبت یا از آثارش کتابی چاپ شود و من می‌خواهم از آثار وی کتابی منتشر شود و تحلیل‌ها و نظریاتی که درباره عالیخانی است در آن به چاپ رسد. وی در پایان گفت: عالیخانی عاشق نقاشی بود و آثار ماندگاری را به‌وجود آورد. او فردی بسیار فعال و فرهیخته بود و همیشه غرورش را حفظ می‌کرد. او با تمام باورش کار کرد و بر همین اساس هم نیاز است که معرفی شود و من امیدوارم افرادی، چون عالیخانی برای نسل‌های بعدی الگوسازی شود.
شهادت بیش از ۴۰ هنرمند
نادره رضایی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که دیگر سخنران آیین یادبود بود، گفت: چقدر باید در کشوری هزینه شود تا سرداری مثل سردار باقری بالنده شود و سردار رشید و هنرمند داشته باشیم؟ دانشمندان هسته‌ای و هنرمند داشته‌باشیم؟ بیش از ۴۰هنرمند فعال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در لیست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که به شهادت رسیده‌اند، بیش از ۱۵۰ زن و بیش از ۴۰ کودک و ۱۵۰سرباز مدافع وطن، در دفاع از زیرساخت‌های توسعه‌ای و امنیتی ما جانشان را از دست دادند. در کنار تلخی عظیم از دست دادن این همه سرمایه و چهره جوان به نظرم خلق اثر برای زندگی برگرفته از خلاقیت و در زیست زمانه، می‌تواند ادامه مسیر باشد.
وی ادامه داد: در دهه ۶۰ به شکلی روایت هشت سال دفاع مقدس مهم بود که خط مقدم آن هنرمندان بودند. این روایت به شکل دیگری ضرورت امروز ما است و امیدوارم صلح پایدار مانع از ادامه جنگ باشد، چون هیچ جنگی مقدس نیست، ولی دفاع، مقدس است.
معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: به گواه تاریخ، ما شروع‌کننده هیچ جنگی در تاریخ نبودیم، اما سرافرازانه و دلاورانه در هرجا مورد حمله قرار گرفتیم، ایستادیم و حق ما است که در این روایت کردن دست برتر داشته باشیم. دشمن میلیون‌ها دلار برای جعل روایت هزینه می‌کند و من از همه هنرمندان می‌خواهم با هر آنچه از ابزار هنر در دست دارید، برای خلق روایت و رساندن صدای مظلومیت ایران به جهان استفاده کنید. از هنرمندان می‌خواهم برای تقویت همبستگی ملی یاری‌رسان باشید. وی افزود: آنچه می‌تواند کمک‌کننده باشد و شما هنرمندان پیشران آن بودید، این است که مانع شویم صدای اشتراکات ما و آنچه همبستگی‌ساز است، کند شود و طنین صدا‌های دیگر بلند شود. ضرورت این روز‌ها چشم بستن بر تفاوت‌ها و تلاش برای همبستگی ملی است.
حرکت از واقع‌گرایی به سوی هنر مفهوم‌گرا
در ادامه مراسم یادبود شهیده منصوره عالیخانی، صدیقه سلمان، نقاش و از دوستان نزدیک این بانوی هنرمند، از آشنایی و همکاری خود با منصوره عالیخانی سخن گفت و عنوان کرد: آشنایی من با منصوره به سال‌های ۶۷-۶۶ بازمی‌گردد، زمانی که برای آمادگی کنکور هنر به آتلیه نقاشی مراجعه می‌کرد. پس از سال‌ها، در دهه ۷۰ و سپس در جلسات مرکز هنر‌های تجسمی، دوباره همکاری ما آغاز و این رابطه به دوستی عمیق و صمیمانه‌ای تبدیل شد.
سلمان با اشاره به خصوصیات اخلاقی شهیده عالیخانی گفت: او انسانی خوش‌رو، مهربان، دلسوز و صادق بود و از چالش‌ها برای رشد فکری و هنری استقبال می‌کرد. در دو دهه گذشته، حضوری فعال در رویداد‌های هنری داشت و در کنار اساتید برجسته‌ای همچون استاد چلیپا و استاد اسدی، در کارگاه‌های هنر‌های تجسمی حوزه هنری نقش‌آفرینی می‌کرد. وی همچنین افزود: منصوره عالیخانی با علاقه‌فراوان به مطالعه، تجربه‌گری در متریال‌های نو و عبور از قالب‌های سنتی، مسیر خود را از واقع‌گرایی به سوی هنر مفهوم‌گرا سوق داد. آثار او بازتابی از دغدغه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی بود و نگاهش به زندگی، مردم و به‌ویژه زنان و کودکان ایران، همواره سرشار از عشق و مسئولیت‌پذیری بود.
آیین یادبود عالیخانی با اهدای لوح به خانواده شهیده عالیخانی و افتتاح نمایشگاه آثار این هنرمند در گالری عالی به پایان رسید.
