جوان آنلاین: جنایات ددمنشانه رژیم‌صهیـونیستی پـس از عملیـات طـوفان الاقصی (۷ اکتبر) این درخواست را در اذهان ایجاد کرد که کشور‌ها از حمایت اقتصادی از این رژیم دست بردارند. این مهم با توجه به موقعیت ویژه سرزمین تاریخی فلسطین برای اسلام و مسلمین جهان نسبت به کشور‌های اسلامی ضروری‌تر به نظر می‌رسد. شناخت کشور‌های مسلمانی که در حال تأمین نفت و گاز این رژیم که شریان‌های حیاتی اقتصاد و البته ماشین جنگی اسرائیل به شمار می‌رود، لازم است.
برآورد می‌شود رژیم‌صهیونیستی روزانه ۲۲۰هزار تا ۳۰۰هزار بشکه نفت وارد می‌کند که به دو پالایشگاه اصلی رژیم در حیفا و اشدو منتقل می‌شود. اسرائیل با داشتن ۱۳میلیون‌و ۹۵۳هزار بشکه ذخیره، از لحاظ داشتن ذخایر نفتی در رتبه ۸۷ جهان است. تقاضای انرژی این رژیم در سال ۲۰۱۶ حدود ۹۰میلیون بشکه نفت در سال‌برآورد شده است. مصرف انرژی اسرائیل ۲/۰درصد از کل مصرف جهانی را در برمی‌گیرد و پنجاه‌ویکمین مصرف‌کننده بزرگ جهان به شمار می‌آید. (نمودار ۱)
میزان تقاضای نفت رژیم تا سال۲۰۱۶
لازم به ذکر است بنابر بررسی‌های صورت‌گرفته تغییری در میزان مصرف نفت رژیم از سال۲۰۱۶ صورت نگرفته و هنوز مصرف روزانه بازار نفت اسرائیل بین ۲۳۰هزار تا ۳۰۰هزار بشکه نفت است. (نمودار ۲)
میزان ذخایر نفت رژیم‌صهیونیستی تا سال۲۰۱۶
با وجود حجم کم، اما اسرائیل تولیدکننده نفت به شمار می‌آید. برآورد می‌شود روزانه ۵هزار بشکه نفت از سوی این رژیم تولید شود. میدان نفتی «مگاد» بزرگ‌ترین میدان نفتی on_shore این رژیم به شمار می‌آید. تولید نفت اسرائیل تنها ۸درصد از نیاز این رژیم را فراهم می‌کند و اسرائیل مجبور است ۹۲درصد از تقاضای انرژی خود را وارد کند.
تلاش برای تغییر شرکا
در حال حاضر ۶۰درصد از واردات نفت رژیم‌صهیونیستی از دو کشور مسلمان قزاقستان و آذربایجان صورت می‌گیرد. دیگر تأمین‌کنندگان بزرگ نفت این رژیم کشور‌های حوزه غرب آفریقا به خصوص گابن به شمار می‌آیند. به نظر می‌رسد اسرائیل در تلاش است جایگزینی برای سبد تأمین‌کنندگان نفت خود پیدا کند. امریکا که دارای روابط استراتژیکی با این رژیم است، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان به شمار می‌آید. همچنین واردات نفت از برزیل در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است.
خطر بنادر
خطر بزرگی که برای رژیم وجود دارد، تهدیدات نسبت به بنادر و پایانه‌های وارداتی نفت این رژیم است.
پایانه‌های اصلی واردات نفت اسرائیل عبارتند از: حیفا و اشکلون در دریای مدیترانه و ایلات در دریای سرخ. ۱۸۰هزار بشکه نفت از واردات روزانه رژیم از اشکلون وارد شده و کوچک‌ترین خطر و اخلالی در این شهر می‌تواند اسرائیل را به چالش بکشد.
این شهر بسیار به غزه نزدیک است و از طرفی مدیترانه تنها راه فعال واردات نفت رژیم به شمار می‌آید، زیرا طبق گزارش‌ها از سال۲۰۲۰ نفتی از بندر ایلات و دریای سرخ وارد نشده است. آمار‌ها نشان می‌دهد ۴۰هزار بشکه نفت نیز روزانه از بندر حیفا وارد رژیم می‌شود.
نگاهی به سبد مصرف
و واردات رژیم‌صهیونیستی
طبق آخرین آمار منتشرشده از واردات نفت رژیم که از سوی بلومبرگ انتشار یافته است، بخش اعظم نفت این رژیم را دو کشور مسلمان قزاقستان و آذربایجان تأمین می‌کنند. دیگر تأمین‌کنندگان اصلی این بازار برخی کشور‌های آفریقای‌غربی (مانند گابن)، برزیل و مصر هستند. از نگاه بلومبرگ ورود بازیگران جدیدی مانند کشور‌های آفریقایی و برزیل تلاشی است از سوی رژیم برای تغییر سبد تأمین‌کنندگان نفت خود و خارج‌کردن بازار خود از اختیار تأمین‌کنندگان مسلمان. حال به بررسی برخی تأمین‌کنندگان نفت رژیم و جایگاه آنان می‌پردازیم. (نمودار ۳)
تأمین‌کنندگان مسلمان نفت رژیم صهیونیستی
* جمهوری‌آذربایجان
* خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان
این خط‌لوله که نفت میدان گونشلی آذربایجان را از گرجستان به ترکیه و از آنجا به مدیترانه می‌فرستد، اهمیت فراوانی برای رژیم‌صهیونیستی دارد. اسرائیل دومین مشتری بزرگ نفت جمهوری‌آذربایجان است و در عین حال حداقل یک‌سوم (توجه به این نکته ضروری است که چنین میزانی از وابستگی برای محصولی مانند نفت بسیار زیاد است) تقاضای نفت این رژیم را نفت آذربایجان که از این خط‌لوله می‌گذرد، تأمین می‌کند. (نمودار ۴)
بهره‌بردار اصلی این خط‌لوله مانند دیگر بخش‌های نفتی آذربایجان شرکت «بی‌پی» انگلیس است. طول خط‌لوله هزارو ۷۶۸ کیلومتر، قطر آن ۴۲اینچ و ظرفیت انتقال روزانه آن ۲/۱میلیون بشکه در روز است. این خط‌لوله هشت ایستگاه کنترل و نظارت دارد که دو عدد در آذربایجان، دو عدد در گرجستان و چهار ایستگاه در ترکیه قرار دارد. نفت واردشده از آذربایجان از طریق خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان وارد بندر اشکلون می‌شود. آذربایجان در سال۲۰۱۱ با صادرات ۵/۱۸میلیون بشکه نفت به اسرائیل به ارزش ۱/۲میلیارد دلار در ردیف بزرگ‌ترین شریک تجاری اسرائیل در حوزه انرژی در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی قرار گرفت.
بعد دیگر همکاری‌های دو دولت در حوزه نفت و گاز سرمایه‌گذاری‌های متقابل شرکت‌های آذری و اسرائیلی در میادین نفتی و صنایع مرتبط است. سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته از سوی شرکت سونل اسرائیل در پروژه استخراج نفت آذربایجان و انتقال آن به اسرائیل از مهم‌ترین موارد آن به شمار می‌آید که توافقنامه آن در زمان سفر نتانیاهو به آذربایجان منعقد شده بود. در مقابل شرکت ملی نفت آذربایجان نیز فعالیت‌های وسیعی در اسرائیل آغاز کرده است که آخرین مورد بسیار مهم آن مشارکت این شرکت در حفاری و بهره‌برداری میدان نفتی
(مد اشدود) و پروژه نفتی سوکار در اسرائیل است.
قزاقستان
نفت قزاقستان از سه مسیر ترانزیتی صادر می‌شود. گرچه ۸۶درصد از حجم صادرات این کشور تنها از خط‌لوله کنسرسیوم خزر صورت می‌گیرد که نفت این کشور را به روسیه و بندر نوراسیسک منتقل می‌کند، با این حال از ابتدای سال۲۰۲۳ طبق اعلام نخست‌وزیر این کشور بخشی از صادرات نفت این کشور از طریق دریای خزر و انتقال به خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان انجام می‌گیرد. اطلاع دقیقی در دست نیست از اینکه نفت صادراتی قزاقستان به رژیم از کدام مسیر به سرزمین‌های اشغالی منتقل می‌شود. احتمال دارد مانند بخش اعظم صادرات این کشور، صادرات نفت به رژیم نیز از خط‌لوله کنسرسیوم خزر صورت بگیرد. همچنین احتمال آن می‌رود که با شروع جنگ اوکراین، صادرات نفت به رژیم از مسیر دریای خزر و خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان صورت بگیرد که در این صورت باید گفت خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان در حال حاضر نقش اصلی را در تأمین نفت رژیم داراست.
کردستان عراق
روند صادرات نفت اقلیم کردستان عراق به رژیم‌صهیونیستی افت‌وخیز فراوانی داشته است. بنا بر برخی گزارش‌ها اربیل در سال۲۰۱۴، ۷۵ درصد نفت وارداتی رژیم را تأمین می‌کرد، اما بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های بعد از آن این میزان کاهش چشمگیری داشته است تا آنجا که با نگاه به آمار‌های منتشرشده مربوط به سال۲۰۲۳ اقلیم کردستان عراق دیگر جزو سه تأمین‌کننده اصلی نفت اسرائیل نیست. گرچه با توجه به ماهیت شبه‌قاچاق‌گونه صادرات نفت اربیل به اسرائیل اتکا به این آمار‌ها بسیار سخت است. از دلایل این کاهش و البته پنهان‌کاری می‌توان به فشار روزافزون دولت مرکزی عراق از یک سو و همچنین قطع خط‌لوله انتقال نفت از ترکیه از سوی این کشور به دلیل عدم‌توافق درباره عوارض ترانزیتی اشاره کرد.
نتیجه‌گیری
رژیم اشغالگر قدس، بازار انرژی کوچکی دارد. با توجه به موقعیت جغرافیایی سرزمین‌های اشغالی برای تأمین تقاضای این بازار، اتکای بسیاری به بنادر وجود دارد. هرگونه اخلال در کار این بنادر می‌تواند رژیم‌صهیونیستی را فلج کند. اسرائیل با درک موقعیت ژئوپلتیکی خود، در تلاش است نقش شرکای مسلمان را در بازار انرژی‌اش کاهش و جای آن‌ها را به کشورهایی، چون امریکا، برزیل و گابن بدهد. هم اینک بیش از نیمی از تقاضای نفت رژیم از سوی دو کشور مسلمان قزاقستان و آذربایجان تأمین می‌شود. احتمال می‌رود نفت صادراتی این دو کشور از یک مسیر، یعنی خط‌لوله باکو- تفلیس- جیهان به دست رژیم‌صهیونیستی برسد. در این صورت ترکیه در ترانزیت انرژی به اسرائیل نقش محوری دارد.
*پژوهشگر اندیشکده دیپلماسی اقتصادی
منابع در روزنامه موجود است.
