جوان آنلاین: اوراق مرابحه با افزایش ۱۰ درصدی به ۴۸ درصد رسیده است. این در شرایطی است که چند هفته پیش نیز اوراق سپرده ۳۰ درصدی به فروش رسید. برخی کارشناسان این اقدامات اخیر بانک مرکزی را موجب کنترل نرخ تورم می‌دانند، اما در مقابل بسیاری دیگر از کارشناسان افزایش نرخ فروش اوراق و نرخ بهره بانکی را عامل تعمیق رکود در بازار‌ها و بحران صندوق‌های با درآمد ثابت می‌دانند. در این خصوص آلبرت بغزیان، اقتصاددان گفت: افزایش نرخ سود بانکی نیز مانند بسیاری از تصمیمات اقتصادی دیگر، مزایا و معایبی دارد که بانک مرکزی باید با بسته‌های تکمیلی منافع حاصل از این اقدام را حفظ می‌کرد.
افزایش نرخ اوراق که اخیرا از سوی بانک مرکزی شاهد آن بودیم اقدامی تورم زا خواهد بود یا در راستای کنترل تورم؟
افزایش نرخ سود با هر عنوانی که باشد می‌تواند در راستای جمع آوری نقدینگی و یا کنترل بازار‌ها در کوتاه مدت موثر باشد، اما در بلند مدت اگر اقداماتی تکمیلی در دستور کار صورت نگیرد تنها به صورت مُسکِن عمل کرده و سیگنالی به سایر بازار‌ها برای افزایش تورم خواهد بود؛ بنابراین ممکن است بانک مرکزی با هدف کنترل بازار‌ها این اقدام را عملی کرده باشد، ولی در نهایت لازمه موفقیت این امر، تدابیر جدید و از همه مهتر افزایش نظارت بر نحوه عملکرد بانک‌ها است.
متاسفانه برخی بانک‌ها همزمان با فروش اوراق ۳۰ درصدی برای جلوگیری از ریزش مشتریان خود، پیشنهاد افزایش نرخ سود با همان رقم را دادند که لازم بود نهاد ناظر در این زمینه نظارت لازم را داشت که بانک‌ها خودسرانه سود خود را افزایش ندهند.
همچنین فروش اوراق ۳۰ درصدی یا همچنین مرابحه‌ای که عنوان شده ۴۸ درصد است نیز اثرات خود را در سایر بازار‌ها از مسکن گرفته تا بازار خودرو نشان می‌دهد و در واقع بازار‌های موازی خودشان را به این نرخ می‌رسانند؛ بنابراین اقدام بانک مرکزی در راستای افزایش نرخ اوراق به نوعی انتظارات تورمی ایجاد کرد و همین مساله منجر به این شد که اثرات مثبت این اقدام کوتاه مدت باشد و به سرعت خنثی شود. همانند تصمیم دولت برای حذف ارز ۴۲۰۰ و جایگزینی آن با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان که در نتیجه کمبود نظارت، اثرات تورمی داشت که سود این اقدام را در کوتاه مدت ازبین برد.
همزمان با افزایش نرخ اوراق، خروج پول از صندوق‌های بادرآمد ثابت بیشتر شد. چه راهکاری را برای کنترل تورم در این شرایط مناسب می‌بینید؟
به هر حال بازار اوراق بازاری جذاب در این شرایط است. قاعدتا بسیاری تمایل به سرمایه گذاری در آنجا را دارند. این مساله منجر به تشدید رکود در بورس و همچنین خروج پول از صندوق‌های بادرآمد ثابت شده است و به طور حتم یکی ازدلایل مهم ریزش‌های اخیر بورس همین مساله است. حتی دراین شرایط امکان سرمایه گذاری‌های صندوق‌های بادرآمد ثابت برای خرید اوراق هم زیاد است و در نهایت آسیب آن به بورس و تولید می‌رسد. به علاوه اینکه هزینه وام نیزدر این شرایط بالا می‌رود و همچنین رشد نقدینگی نیز درزمان بازخرید اوراق افزایش می‌یابد.
در سال‌های گذشته هر چند که بازدهی منفی سود بانکی بسیار مورد انتقاد بوده و استفاده از ابزار سود بانکی برای کنترل نقدینگی و تورم بسیار تاکید شده، اما مساله اینجاست که لازمه موفقیت اقدام بانک مرکزی در افزایش نرخ سود، در نظر گرفتن برخی اقدامات تکمیلی دیگر است که همان گونه که به آن اشاره کردم افزایش نظارت بر عملکرد بانک‌ها یکی از مهمترین این اقدامات است.
به هر حال ابزار افزایش نرخ سود بانکی هم مانند تجویزات یک پزشک مزایا و عوارضی دارد که ضروری بود بانک مرکزی پیش از هر گونه اقدام برای افزایش نرخ سود فکری به حال عوارض آن نیز می‌کرد.
چقدر نسبت به سیاست‌های بانک مرکزی امیدوار هستید؟
از جمله اقدامات مهم بانک مرکزی در طی یکسال گذشته اثرگذاری بر نرخ ارز با هدف کنترل قیمتی بوده است. سیاست تثبیت نشان داد مدیریت درست می‌تواند منجر به اجرای سیاست‌هایی شود که اثرات و کارکرد‌های خوبی در اقتصاد به جا می‌گذارد به این خاطر امیدواریم سیاست تثبیت به منظور کاهش نرخ تورم همچنان در دستور کار بانک مرکزی قرار داشته باشد، علی‌رغم اینکه شوک‌های نظامی و تنش‌های منطقه‌ای در مقاطعی زمینه‌ساز افزایش آنی و هیجانی نرخ ارز می‌شود، اما انتظار می‌رود بانک مرکزی سیاست تثبیت را بدون تعلل و کم و کاستی ادامه دهد تا در این مسیر به اهداف میان مدت و بلند مدت مد نظر دست بیابیم.
در صورتی که ثبات اقتصادی و ثبات ارزی با تمرکز بر هدف مهم کاهش نرخ تورم توسط بانک مرکزی و سایر ارگان‌ها و نهاد‌هایی که در این مقوله بسیار مهم اثرگذارند دنبال شود قطع به یقین با کاهش نرخ تورم و افزایش قدرت خرید مردم و بهبود روند معیشت مردم مواجه می‌شویم، لازم به ذکر است بانک مرکزی به تنهایی قادر به کنترل کامل یا کاهش نرخ تورم نیست، بلکه دولت و سایر ارگان‌ها نیز در این موضوع مهم باید یار و همراه بانک مرکزی باشند.
