برای اینکه بتوان به نقش دانشگاه در انتخابات مشارکت حداکثری پرداخت، ابتدا باید دانشگاه را در جامعه ایران توصیف کرد. به عبارت ساده‌تر برای ارزیابی نقش دانشگاه در جامعه و تأثیرگذاری بر کنشگری آن در عرصه مهمی مثل انتخابات و مشارکت مردم، باید ویژگی‌های آن را مورد توجه قرار داد.
اولین ویژگی دانشگاه، جوانی جمعیت آن است. این ویژگی به خودی خود حکایت از نشاط، تحرک و اثرگذاری این مجموعه است. هر کدام از دانشجویان به کوچک‌ترین واحد جامعه متصل هستند و به جهت حضور در دانشگاه و آشنایی با جزئیات فکری متفاوت، شناخت مناسبی از جریانات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیدا می‌کنند و خانواده‌های خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
در واحد بزرگ‌تر اجتماعات دانشجویی، اندیشه‌های آن‌ها همیشه مورد توجه افکار عمومی بوده است و به این طریق بسیاری از افراد جامعه از جنبش‌های دانشجویی تأثیر می‌پذیرند؛ بنابراین استقبال دانشگاه از انتخابات باعث افزایش مشارکت و شور انتخاباتی در جامعه می‌شود.
دومین ویژگی دانشگاه، علمی‌بودن محیط آن است. هم دانشجویان افراد تحصیلکرده در جست‌وجوی علم و دانش در جامعه هستند و هم اینکه این قشر همیشه در ارتباط با نخبگان علمی کشور در قامت هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها هستند، بنابراین هیچ کس نمی‌تواند قدرت تأثیرگذاری علم و جوانی را نادیده بگیرد.
سومین ویژگی دانشگاه، پراکنش آن در سرتاسر کشور و ارتباط فکری این گروه در کنار روحانیت و حوزه‌های علمیه از طریق رسانه‌های اجتماعی است. امروزه اگرچه دانشگاه‌ها در مناطق مختلف کشور پراکنده‌اند، اما به لطف پیشرفت وسایل ارتباطی، غالباً دانشجویان با فضای فکری همدیگر در شهر‌های مختلف آشنا هستند و این امر قدرت تأثیرگذاری دانشگاه را از محیط‌های محدود دانشجویی به تمامی سطوح کشور گسترش داده است.
نگاهی به تاریخ حرکت‌های دانشجویی از بدو شکل‌گیری آموزش عالی در طول ۹۰ سال گذشته در ایران نیز نشان می‌دهد دانشگاه مهم‌ترین کانون علمی کشور و بستر مهمی برای شکل‌گیری نحله‌های فکری و روشنگری در جامعه ایران بوده است که از آن جمله می‌توان به شکل‌گیری نهضت مبارزاتی دانشجویان قبل و حین پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز دانشگاه و دانشجویان پیوسته موجد حرکت‌های اجتماعی و سیاسی بوده‌اند، بنابراین در این بستر، نقش دانشجویان، استادان و تشکل‌های دانشجویی در انتخابات۱۴۰۲ و افزایش مشارکت عمومی غیرقابل انکار و اغماض است.
نهاد دانشگاه ظرفیت لازم را با توجه به ویژگی‌هایی که به اختصار به آن‌ها اشاره شده است، دارد.
دانشگاه و جنبش‌های دانشجویی، پیوسته به عنوان یک گروه مطالبه‌گر در فضای سیاسی و اجتماعی کشور حضور جدی داشته‌اند و این مهم خود را در دیدار‌های دانشجویی رهبر معظم انقلاب و ریاست جمهوری و سایر مسئولان نشان داده است. علاوه بر این تمامی شخصیت‌های سیاسی تلاش کرده‌اند مناظره‌های جدی خود را در محیط‌های دانشگاهی برگزار کنند، چراکه به خوبی می‌دانند حضور در محیط‌های دانشجویی، به منزله تأثیرگذاری در اقشار حساس به سیاست‌های جامعه است. از این منظر باید گفت که بسیاری از گروه‌های اجتماعی، اصناف و فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، مطالبات خود را در قالب مطالبات جنبش‌های دانشجویی و مناظره‌های دانشگاهی جست‌وجو می‌کنند. این عامل به صورت هم‌افزا، ورود دانشگاه در کنار حوزه‌های علمیه را به مسائل سیاسی کشور انگیزه‌مند و تقویت و از سوی دیگر جامعه را نسبت به انتخابات حساس‌تر و با نشاط‌تر می‌کند.
دانشگاه با روشنگری و فراخوان عمومی می‌تواند ضمن کمک به افزایش مشارکت عمومی، فضا را برای طرح مطالبات از منتخبان نیز در ادامه این راه تسهیل و نظام‌مند کند، البته همیشه در بین تمام جوامع این سؤال مطرح است که دانشگاه باید دنباله‌رو جامعه باشد یا اینکه جامعه باید به دنبال دانشگاه حرکت کند؟ و بررسی اینکه در کشور ما تا چه میزان دانشگاه در پی مطالبات مردمی حرکت کرده یا چه میزان مردم و جامعه چشم به تحرکات دانشگاه‌ها دارد، مسائلی است که باید در وقت دیگری به آن پرداخت و در قالب پروژه‌های تحقیقاتی به صورت دقیق مورد مطالعه قرار گیرد، اما به نظر نگارنده، این دو یک رابطه متقابل و هم‌افزا دارند، بنابراین دانشگاه و جامعه از همدیگر تأثیر پذیرفته‌اند، اگرچه بسته به موضوعات مطرح‌شده، ممکن است، تقدم و تأخر در کنشگری و حتی تفاوت‌ها نیز در نوع کنش خود داشته باشند، بنابراین با مرور تاریخچه روابط متقابل دانشگاه و جامعه، به خصوص از بدو پیروزی انقلاب اسلامی، ملاحظه می‌شود که دانشگاه در جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نهاد علمی و اجتماعی، همیشه در مسائل حساس کشور مثل انتخابات حضور داشته و تأثیرگذار بوده است و طبیعتاً در این دوره از انتخابات نیز می‌تواند نقش بسزایی در افزایش مشارکت عمومی داشته باشد، البته این مهم نیازمند برنامه و ایجاد محیطی برای نقش‌آفرینی بیشتر دانشگاه است.
