یکی از ارزش‌های اسلامی که نهادینه کردن آن اهمیت دارد، نهـاد امـر بـه معروف و نهی از منکر است. این مسئولیت در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح است. هر فرد مسلمان مسئول سلامت و پاکی محیط خود است. متأسفانه این روز‌ها امر به معروف و نهی از منکر به مسئله پوشش تقلیل پیدا کرده‌است. این تقلیل نه‌تن‌ها موجب‌شده که این امر به درستی در جامعه و در همه ابعادی که لازم است و اهمیت دارد، اجرا نشود؛ به دلیل تک بعدی کردن و گاه فشار و سوءاستفاده در اذهان به مفهومی منفی و دفع‌کننده درآمده‌است.
خداوند در سوره مائده، آیه ۱۰۵ می‌فرماید انسان در درجه اول باید به خود بپردازد: خـود را دریابید! در مرحله بعدی در سوره تحریم آیه ششم، به پاک زیستن اهل و عیال و وابستگان حساسیت داشته‌باشد! خود و بستگان خود را از آتش نگه دارید و در کنار این موارد در آیه ۱۴۳ سوره بقره تأکید می‌شود که باید مسئول پاک نگهداشتن جامعه‌ای باشید که در آن زندگی می‌کنید.
این مسئولیت به رتبه و مقام اجتماعی شخص وابسته نیست و همان‌گونه که مسئولان بر رفتار زیردستان نظارت دارند، فرودستان نیز باید بر رفتار و کردار و حتی گفتار مسئولان توجه و نظارت کننـد، چراکه بی‌توجهی به این امر، موجب گستاخی زمامداران می‌شود و جامعه را به ورطه فساد می‌کشاند. همچنین این امر اشاره به حکم و امر خاصی ندارد و بیش از آنچه به امورات شخصی افراد اشاره شده‌است، در نظارت همگانی به مصلحت جامعه و امور سیاسی و مفاسد اجتماعی اهمیت داده شده‌است.
همین‌طور مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر بـه مـردان اختصاص ندارد. در آیه ۷۱ سوره توبه چنین ذکر شده‌است: مردان و زنان با ایمان، یار و یاور و اولیاى یکدیگرند، به معروف (خوبى ها) فرمان مى‌دهند و از منکرات و بدى‌ها (منکرات) نهى مى‌کنند، نماز بر پا داشته، زکات مى پردازند و از خداوند و از پیامبرش پیروى مى کنند؛ به زودى خداوند آنان را مشمول رحمت خویش قرار خواهد داد همانا خداوند، تواناى غالب و حکیم است (تفسیر نور).
به طور خاص قرآن کریم به وظیفه زنان نیز اشاره و آنان را بـه امـر بـه معروف و نهی از منکر ترغیب می‌کند. از این‌رو قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران این اصل مهم را نهادینه و مقرر کرده‌است، دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای همگانی و متقابل است بر عهـده مـردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. به هر تقدیر، بازخواست از کارگزاران نظام و نیز پاسخگو بودن آنان به مردم!
بر عکس آنچه امروز فرهنگ‌سازی شده‌است، این مهم از اموری است که باعث پیوند بیشتر مردم و دولت می‌شـود. مردم باید از مسائلی که به زندگی سیاسی و اجتماعی آنان مربوط است، مطلع شوند و در صورت اشتباه کارگزاران نظام، به آنان رأی ندهند یا حتی از آنان بخواهند که از مسئولیت خود کناره‌گیری کنند. شکل‌گیری جریانات نظارت همگانی موجب ارتباط قوی بین مردم و مسئولان‌شده و از سوی دیگر موجب احساس ارزشمندی در جامعه می‌شود و آنچه از این فریضه ارزشمند مخدوش گشته ترمیم می‌نماید.
ارتباط دوسویه بین مردم و حاکمیت از سویی خواسته‌های مردم را به حکومت و تصمیم گیران سیاسی منتقل می‌کند و از سوی دیگر تعادلی در اجرای قوانین از طرف دولت ایجاد می‌نماید.
پژوهشگر حوزه زنان و خانواده
