جوان آنلاین: در سال‌های اخیر شاهد پیوند عمیق کتاب و رسانه بوده‌ایم. شیوه این پیوند، اشکال مختلفی دارد؛ از کتاب‌های صوتی گرفته تا تصویرسازی جملات کوتاه از نویسنده‌های مشهور یا برگزاری نشستهای تخصصی از رسانه ملی در حوزه کتاب و کتابخوانی و حتی کتابخوانی صوتی و ساخت پادکست.
عمدتاً همه ما نرم‌افزار‌های صوتی کتاب یا پادکست‌های صوتی را در تلفن همراه خود نصب کرده‌ایم و به لطف شبکه‌های اجتماعی هم تلاش می‌کنیم سرانه مطالعه کتاب را بالا ببریم، هر چند توفیقات چندانی کسب نمی‌کنیم و درگیر آگاهی‌های نصفه و نیمه‌ای شده‌ایم که بعضاً چندان کاربردی نیست.
محمدصادق دهنادی، دارای دکترای مدیریت رسانه و فعال در بخش بازی‌های رایانه‌ای است. با وی درباره تسهیل کتابخوانی در فضای فناوری‌های جدید روز دنیا گفت‌وگویی داشتیم.
این فعال حوزه رسانه‌ای معتقد است: یکی از فعالیت‌ها در حوزه تسهیل کتابخوانی تولید کتاب‌های الکترونیکی به عنوان رسانه جدید است که من بر اساس مشاهدات شخصی خودم می‌گویم (نه بر اساس واقعیت علمی) تجربه الکترونیک تجربه موفقی نیست.
وی به دلایل این عدم‌موفقیت اشاره و با ذکر مثالی از بدیهیات عصر رسانه می‌گوید: ما برای دیدن تلویزیون به راحتی می‌نشینیم و در هر فضایی مشغول تماشا می‌شویم، در حالی که شرایط مطالعه کتاب با شرایط دیدن تلویزیون در حالت عادی یکی نیست و همین عدم‌تطابق شرایط، به کیفیت مطالعه ضربه می‌زند.
دهنادی در توضیح بیشتر می‌افزاید: برخی رسانه‌ها از جمله تلویزیون یا تلفن همراه به گونه‌ای هستند که شرایط مناسبی برای مطالعه محسوب نمی‌شوند و افراد به همان نحوی مطالعه می‌کنند که گویی تلویزیون نگاه می‌کنند یا یک بازی کامپیوتری انجام می‌دهند.
یکی دیگر از دلایل این عدم‌موفقیت در نگاه دهنادی به عدم‌تطابق سرعت پیشرفت رسانه نسبت به محتویاتی است که در آن منتشر می‌شود. وی توضیح می‌دهد: ذات سرعت رسانه‌های مدرن نیازمند محتوای خاص رسانه‌های مدرن است. وقتی فرد کتاب خود را تبدیل به تصویر می‌کند و در صفحات اینستاگرام می‌بیند، چندان زیبنده نیست. ما به دنبال تصویر هستیم، اما افراد مثنوی هفتادمن را داخل شبکه اجتماعی اینستاگرام قرار می‌دهند.
دهنادی می‌گوید: مواردی مثل تک‌بیت‌های ناب، مینیمال‌های ادبی، هایکو، شعر نو و مواردی شبیه آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی خیلی خوب مورد استقبال قرار می‌گیرد و بازنشر می‌شود، بنابراین هر چیزی که در فضای موبایل یا رایانه منتشر می‌شود، ادبیات و محتوا‌های خاص خود را می‌طلبد. کتابی مثل «فیه مافیه» و «روزگار سپری‌شده مردم سالخورده» یا رمان‌های بزرگی که آفریده شدند، وقتی وارد تلفن همراه می‌شوند، اثرگذاری نسخه ورقی را نخواهند داشت.
به اعتقاد وی، ایرانی‌ها در حال حاضر در بستر تلفن همراه مطالعه می‌کنند، اما مطالعه آن‌ها ارزش افزوده‌ای ندارد و مفید فایده نیست.
دهنادی بیان می‌کند: ما به نسلی جدید از نویسندگانی نیاز داریم که محتوای خوب و مناسب رسانه‌ای تولید کنند. ما نمی‌توانیم یک رمان را تکه‌تکه و در فضای مجازی پخش کنیم و بگوییم مردم قسمتی را بخوانند، بعد هم توجیه بیاوریم در عصر کنونی بیش از این افراد تمایلی به توجه و خواندن ندارند!
به اعتقاد وی ما نیازمند نوعی از تولید محتوای فرهنگی متکی به نثر و نظم ویژه در رسانه هستیم و اسم آن را ادبیات رسانه‌ای می‌گذاریم که البته این ادبیات رسانه نباید با ادبیات ژورنالیستی اشتباه گرفته شود.
دهنادی پیشنهادات عملی خود را نیز اینگونه مطرح کرد: نویسندگان جوان باید به صورت بین‌رشته‌ای با ماهیت و فلسفه رسانه‌های جدید آشنا شوند، چراکه ما به نویسنده‌هایی که در فضای مجازی تولید محتوای خوب داشته باشند، نیاز داریم. ما نویسنده حوزه بازی رایانه‌ای نداریم که بتوانند بازی‌نامه بنویسند، یعنی قصه را تبدیل به بازی کنند. همچنین جای خالی نویسنده‌ای که تخصص کپشن‌نگاری هم داشته باشد، خالی است، یعنی فردی که مهارت تبدیل قصه به بازی را داشته باشد.
نویسنده مسلط به متون چند رسانه‌ای و تصویرسازی درست متن در شبکه اجتماعی از دیگر موضوعات مورد اشاره از سوی این فعال رسانه‌ای بود.
وی در تشریح بیشتر موضوعات مطرح شده گفت: تصویرسازی یا ایجاد صوت به این معنی است که وقتی افراد تلفن همراه را روی کتاب قرار می‌دهند، بتوانند با صدای زمینه کتاب را مطالعه کنند و در فضای تصویرسازی قرار گیرند. در واقع رسانه برای عمیق‌تر‌شدن مخاطب، جذب‌شدن و تأثیرپذیری و استفاده از ابزار‌های شناختی جهت بهبود، کنترل هیجان، یادگیری و تقویت حافظه مؤثر است که این مهم نیازمند آشنایی افراد با فناوری‌های رسانه‌ای و امکانات جدید است.
دهنادی بیان کرد: پایه تولید هنر افراد باید بر اساس چارچوب استعداد و آمادگی‌های رسانه‌ای و در کنار آن درک محدودیت‌ها باشد تا مشخص شود چه اندازه باید نوشت و چه روشی را برای مؤثربودن جلو برد.
این فعال حوزه رسانه خاطر نشان کرد: من تا چند سال پیش شعار می‌دادم که روی محتوا‌سازی رسانه‌ها باید کار کرد ولی با توجه به اینکه اکنون ظرفیت‌های مناسبی برای مطالعه کتاب وجود ندارد، باید ظرفیت رسانه‌ای را برای بهبود کتاب و تولد نسل‌های جدید کتاب به بار بیاوریم تا با کتاب‌های جدید فضای عمیق مورد انتظار بعد از مطالعه را به دست آوریم.
