طرح «پاداش به صرفه‌جویی در برق»، همین روز اول خودش را نشان داد و مطابق آماری که مدیریت شبکه برق داده است، معادل تولید پنج نیروگاه گازی در کشور یعنی حدود ۸۰۰ مگاوات صرفه‌جویی شده است. باید دانست هرکسی برای صرفه‌جویی حاضر نیست کولر گازی خود را خاموش کند، یعنی در اینجا نیز این قشر محروم و مستضعف هستند که به کمک دولت آمده‌اند. وزیر نیرو از چندی پیش اعلام کرد که خاموش‌کردن یک کولر گازی یک میلیون تومان پاداش خواهد داشت. دولت البته از سال پیش صرفه‌جویی برق را از ادارات دولتی آغاز کرد، اما مشاهدات عینی نشان نمی‌دهد که ادارات مثل مردم اهل صرفه‌جویی باشند، چنان‌که بسیاری از ساختمان‌های تجاری و بانک‌های خصوصی شب‌ها احتمالاً به بهانه ایمنی و روشن‌بودن داخل بانک و ساختمان تا صبح چراغانند! آن‌کس که می‌تواند مشمول پاداش صرفه‌جویی برق باشد نیز در مناطق سردسیر نیست، برعکس کسانی که تاکنون با همه کمبود‌ها در معیشت، یک برق ارزان داشته‌اند و در مناطق گرم و محروم می‌توانستند خودشان را خنک کنند، با این طرح به کمک دولت آمدند تا جایی که صرفه‌جویی ۸۰۰ مگاواتی مسئولان وزارت نیرو را شگفت‌زده کرده است. سوءمصرف انرژی در ایران به‌دلیل یارانه‌های فراوانی که از گذشته می‌گرفته است، زبانزد است. و، چون نتوانستیم این رویه را تغییر دهیم حالا با یارانه دیگری درواقع از مردم برق می‌خریم. دولت و وزارت نیرو باید فکری هم به‌حال بدمصرف‌ها و آن‌ها که هیچ تشویقی آنان را به مصرف بهینه وادار نمی‌سازد، بکنند.
ابتکار دولت در فرهنگ‌سازی و ترغیب مردم برای کاهش مصرف برق خانگی موجب شد در نخستین روز اجرای این طرح (اول خرداد) معادل پنج نیروگاه گازی در مصرف برق صرفه‌جویی شود. از آنجا که این پاداش صرفه‌جویی برای اقشار مرفه عدد ناچیزی است، قطعاً باز هم اقشار متوسط برای بهره‌مندشدن از پاداش صرفه‌جویی در مصرف برق پیشقدم شده‌اند. در این میان جای خالی مصوبات کاهش مصرف در ادارات دولتی و بانک‌ها، به ویژه بانک‌های خصوصی همچنان وجود دارد. متأسفانه بانک‌ها و برخی سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و غیردولتی در زمان پیک مصرف با روشن نگه داشتن چراغ‌های ساختمان و شعب بانک‌ها، ضمن تضییع حقوق شهروندان، مصرف را به شدت بالا می‌برند و به پاداش صرفه‌جویی برق وزارت نیرو اعتنایی ندارند، زیرا هزینه برق مصرفی‌شان از جیب کارمندان و کارکنان این ادارات پرداخت نمی‌شود. طبیعی است که در این شرایط، شهروند ساکن در جنوب کشور برای صرفه‌جویی یک‌میلیون تومانی در هزینه برق ماهانه با خاموش کردن کولر گازی محل سکونت خود با وزارت نیرو همکاری بیشتری داشته باشد.
مصرف بالای برق به خصوص در بخش خانگی همواره به عنوان یک معضل مطرح بوده و تلاش برای کاهش آن تحت عنوان اصلاح الگوی مصرف مورد تأکید قرار گرفته است، اما آمار‌ها نشان می‌دهد سالانه به طور متوسط مصرف برق ۵درصد افزایش یافته است که این امر در تابستان سال۱۴۰۰ سبب بروز خاموشی‌های گسترده شد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اقدام‌های وزارت نیروی این دولت این رویه اصلاح شد، نه تن‌ها در زمستان۱۴۰۰ خاموشی نداشتیم، بلکه در تابستان۱۴۰۱ نیز بدون خاموشی فصل گرم سال را پشت سر گذاشتیم. علاوه بر رفع خاموشی‌ها، اقدام مهم دیگری که در دولت سیزدهم رقم خورد، کاهش مصرف برق بود. به عبارتی، در تابستان۱۴۰۱ به واسطه مدیریت مصرف خانوار که تحت تأثیر آموزش و اطلاع‌رسانی‌ها صورت گرفت، میزان مصرف برق ۵درصد رشد منفی داشت. خرداد سال ۱۰۴۱ ابتدا دولت صرفه‌جویی را از ادارات دولتی آغاز کرد و با تخصیص پاداش به بخش خانگی توانست در یک سال زمینه صرفه‌جویی معادل ۶۸۰میلیون‌کیلووات‌ساعت برق را فراهم کند. این میزان برق با توجه به نرخ متوسط برق در کشور‌های منطقه در سال گذشته ۴/۵۴ میلیون دلار ارزش دارد.
«سیاست‌های تشویق‌محور» یکی از مهم‌ترین گام‌ها در کاهش مصرف برق
با توجه به لزوم برقراری عدالت در پرداخت یارانه انرژی، مدیریت مصرف با ابلاغ بخشنامه‌ای در بهمن سال۱۴۰۰ در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت و اثر این بخشنامه مبنی بر تشویق مشترکان کم‌مصرف و مدیریت مشترکان پرمصرف بر مصرف برق در سال۱۴۰۱ مشهود بود. از سوی دیگر طراحی سازوکار ۵=۱ مبنی بر پرداخت پنج برابر هزینه تمام‌شده فروش برق به ازای صرفه‌جویی هر کیلووات ساعت نیز اثر قابل توجهی بر کاهش مصرف در بخش خانگی داشت. به این ترتیب در تابستان۱۴۰۱ چیزی حدود ۱۰درصد صرفه‌جویی بخش خانگی در مصرف برق حاصل شد. فرهنگ‌سازی برای نهادینه کردن مصرف بهینه یکی دیگر از اقدام‌های وزارت نیروی دولت سیزدهم بود که توانست از میزان رشد مصرف بکاهد. سال گذشته وزارت نیرو با بسیج امکانات و رسانه‌ها توانست مردم را برای رعایت الگوی مصرف به میدان آورد و نیز با اختصاص دادن مبلغی از صرفه‌جویی‌های حاصل‌شده مردم را در زمینه مدیریت مصرف خوشبین سازد.
جزئیات صرفه‌جویی ادارات در بخش برق
در کنار برنامه‌ریزی دولت برای کاهش مصرف برق خانگی، مصوبه‌ای برای کاهش مصرف در ادارات و دستگاه‌های دولتی نیز ابلاغ شد. بر اساس مصوبه‌ای که در هیئت وزیران در خرداد ماه سال گذشته به تصویب رسید، برای ادارات این‌طور تکلیف شد تا در تابستان طی ساعات اداری، ۳۰درصد و پس از خاتمه کار، ۶۰درصد مصرف خود را نسبت به سال قبل (سال ۱۴۰۰) کاهش دهند. همچنین شرکت‌های توزیع برق موظف شده‌اند بر اجرای دقیق این مصوبه نظارت کنند تا شاهد صرفه‌جویی ادارات در مصرف برق باشیم.
پایش نتیجه این تصویب‌نامه در شرایط تابستان سال گذشته بیانگر آن بود که در بخش مصارف ادارات و دستگاه‌های دولتی شاهد صرفه‌جویی ۶۵۰مگاواتی باشیم. علاوه بر صرفه‌جویی ۶۵۰مگاواتی، پس از سال‌ها ۳۵۰مگاوات از مولد‌های تأمین برق اضطراری ادارات دولتی به مدار تولید برق آمد و مجموع صرفه‌جویی این بخش را به هزارمگاوات افزایش داد. به معنای دیگر دولت سیزدهم با کاهش بار محدودیت تأمین انرژی از دوش مردم، مدیریت مصرف برق را به دستگاه‌های دولتی منتقل کرد تا زمینه تأمین پایدار برق به وجود بیاید.
مردم تا ۲۰ برابر هزینه فروش برق پاداش صرفه‌جویی می‌گیرند
مقرر است، از ابتدای خردادماه تا انتهای شهریور سال ۱۴۰۲ به مدت‌زمان چهار ماه، در شرایطی که مشترکان خانگی برق نسبت به مدت مشابه سال گذشته در مصرف برق صرفه‌جویی کنند، به ازای هر کیلوات ساعت صرفه‌جویی تا ۲ هزار تومان معادل ۲۰ برابر هزینه فروش برق پاداش از دولت دریافت کنند. بر این اساس، اگر یک مشترک در شهر تهران، کولر آبی خود را نسبت به تابستان سال گذشته روی دور کند قرار دهد، می‌تواند تا ۱۵۰ هزار تومان برای هر ماه پاداش صرفه‌جویی دریافت کند. همچنین اگر یک مشترک واقع در استان‌های گرمسیر کشور، یک کولر گازی خود را در فصل گرم خاموش کند، می‌تواند ماهانه تا یک‌میلیون تومان پاداش صرفه‌جویی دریافت کند.
برآورد پرداخت ۹ میلیاردتومان پاداش در اولین روز اجرای طرح
با توجه به مشوق‌هایی که وزارت نیرو برای کاهش مصرف برق خانگی برای امسال در نظر گرفته، بخش خانگی خود را برای برخورداری از جایزه کاهش مصرف برق آماده کرده است، به طوری که پس از گذشت اولین روز از اجرای طرح پاداش صرفه‌جویی، میزان استقبال مردم فراتر از انتظار متولیان صنعت برق کشور بوده است. بر اساس آمار مدیریت شبکه برق، این طرح در روز اول اجرا (یکم خرداد) زمینه کاهش مصرف ۷۹۸مگاواتی را فراهم کرده است. این میزان صرفه‌جویی برق معادل تولید پنج نیروگاه گازی در کشور است.
در همین راستا مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق با اشاره به صرفه‌جویی برق اتفاق افتاده در نتیجه طرح پاداش صرفه‌جویی برق می‌گوید: «استقبال مردم در اولین روز اجرای این طرح فراتر از انتظار ما بود و امیدواریم سنگ‌بنا در کاهش مصرف با همراهی مردم رقم بخورد.» وی می‌افزاید: «با‌توجه به متوسط‌گیری پرداخت پاداش صرفه‌جویی برق در اولین روز اجرای این طرح، برآورد می‌شود مردم در اولین روز اجرای طرح پاداش صرفه‌جویی برق ۹ میلیارد تومان پاداش دریافت خواهند کرد.»
کاهش ۴درصدی مصرف برق بخش خانگی در روز اول خرداد
همچنین وزیر نیرو با بیان اینکه در روز اول آغاز طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی در مصرف برق شاهد کاهش ۴درصدی مصرف در بخش خانگی بودیم، به تسنیم می‌گوید: «با توجه به اینکه بیشترین حجم مصرف برق در بخش خانگی مربوط به سیستم‌های روشنایی و سرمایشی است و در بعدازظهر‌ها و اوایل شب وارد مدار می‌شود، بررسی همکاران ما در دیسپاچینگ ملی نشان داد در بعد از ظهر روز دوشنبه میزان مصرف برق در بخش خانگی تا ۴درصد معادل ۷۹۸مگاوات کاهش یافته است.»
علی‌اکبر محرابیان می‌افزاید: «با توجه به اینکه در روز اول آغاز طرح قرار داریم و هنوز ۴۰درصد بار مصرفی تابستان رقم خورده است، هر چقدر هوا گرم‌تر شود ظرفیت برای صرفه‌جویی و کسب پاداش بیشتر می‌شود.» وزیر نیرو ضمن درخواست عمومی از مردم برای مشارکت در طرح پاداش صرفه‌جویی در مصرف برق تأکید می‌کند: «انتظار داریم مردم عزیز کشورمان از این فرصت استفاده کنند و ضمن دریافت پاداش چندهزار‌میلیارد‌تومانی پیش‌بینی‌شده در این طرح، ما را در تأمین برق پایدار برای همه بخش‌ها اعم از تولیدی، صنعتی، کشاورزی و خانگی یاری رسانند.» با توجه به استقبال مشترکان خانگی از صرفه‌جویی در مصرف برق، ضروری است دولت با تصویب مصوبه‌هایی، اقشار مرفه و ثروتمند جامعه که بیشترین مصرف برق را دارند به صرفه‌جویی در مصرف ترغیب کند. همچنین کاهش مصرف در ادارات دولتی، سازمان‌ها و بانک‌ها را نیز در دستور کار قرار دهد و مردم دیگر شاهد روشن ماندن چراغ‌های شعبه‌های بانک هنگام تاریکی هوا و پیک مصرف نباشند.
