آذربایجانغربی با تولید بیش از یک میلیونو ٢٧٠هزار تُن سیب طی سال گذشته، رکورد تولید این محصول در کشور را زد، اما شرایط آب و هوایی، وزش باد و تنشهای اقلیمی و عدم مدیریت صحیح، سبب شده حدود یکسوم از محصول به سیب زیر درختی تبدیل شود. بحران پاییزه سیب صنعتی هم، در پی عدم همکاری کارخانههای صنایع تبدیلی در خرید محصول، پر رنگتر شد و ۱۳ هزار تن سیب با هزینه بالای حملونقل به کارخانههای خارج از استان حمل شد و سود قطب سیب ایران فقط خام فروشی بود.
امسال پیشبینی شده حدود یک میلیونو ۱۰۰ هزار تن سیب درختی از باغات آذربایجانغربی برداشت شود.
همین رقم کافیست تا بدانیم یکبار دیگر سریال تکراری سیبهای استان تکرار خواهد شد. معضلی که همه ساله به دلیل عدم مدیریت تبدیل به فاجعه نابودی چند هزار تن سیب درختی و انباشت سیب صنعتی در کنار جادهها ختم میشود.
البته این برای همگان ثابت شده سوء مدیریتها و بیلیاقتی مسئولان و متولیان امر این اتفاقات را رقم میزند.
چون اگر زلزله بود، میگفتند غافلگیر شدیم، اما سیبهای آذربایجانغربی دقیقاً زمان شکوفه دادن و گل شدن و رشد و رسیدنشان مشخص است و سالهای سال است که این روند ادامه داشته و در نهایت نعمت خدا را باید در کنار جادهها دید. چند روز پیش رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجانغربی که در جلسه ساماندهی خرید و فروش سیب صنعتی و بررسی موانع و راهکارهای تسهیل صادرات سیب درختی استان شرکت کرده بود با بیان اینکه حدود یک میلیونو ۱۰۰ هزارتن سیب برداشت خواهد شد، گفت: «پیشبینی میشود با توجه به شرایط جوی و گرمای هوا از این میزان حدود ۲۰ درصد شامل ۲۴۰ هزار تن به صورت سیب صنعتی توسط کارخانجات کنسانتره خریداری شود.»
اکبر کرامتی با بیان اینکه از حدود دو هفته قبل برداشت سیب آغاز شده و تا اواسط آبان ادامه خواهد داشت، ادامه داد: «با توجه به تجربه سال گذشته و تغییرات اقلیمی به همراه گرمای هوا و وزش باد در شهریور اختمال میدهیم میزان سیب صنعتی افزایش داشته باشد که باید از امروز برای مدیریت آن چاره اندیشی شود.»
دولت خرید تضمینی کند
به دلیل شرایط اقلیمی، امسال برداشت زودتر از موعد سیب از باغات آغاز شده است. سال گذشته ۹ شهرستان در بحث سیب صنعتی درگیر بودند که با ورود دولت و سازمان تعاون روستایی در بحث خرید تضمینی ۴۲هزارو ۵۰۰ تن سیب صنعتی از باغداران خریداری و تحویل واحدهای فرآوری و کارخانجات شد. بر همین اساس رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجانغربی، خرید تضمینی سیب صنعتی توسط دولت را از راهکاری خوب طی سال گذشته برای ساماندهی بازار سیب صنعتی استان ذکر و خاطرنشان کرده که با ورود به موقع سازمان تعاون روستایی و خرید تضمینی سیب صنعتی توانستیم بخشی از مشکلات باغداران را برطرف کنیم امسال نیز باید این اقدامات به موقع انجام گیرد.
کرامتی گردش مالی بالا، سهم بالای اشتغال، معیشت بیش از ۶۰ هزار خانوار استان و وجود صنایع پایین دستی مناسب را از مهمترین دلایل اهمیت ساماندهی بازار سیب استان برشمرد.
فقط حرف میزنند و بس.
چون در آذربایجانغربی در مورد سیب فقط حرف میزنند و هیچ کس در عمل کاری نمیکند، به همین دلیل مشکل بازار پس از تولید، چالش بزرگ بخش کشاورزی این منطقه است.
هر ساله از اواخر شهریور ماه که فصل برداشت سیب شروع میشود تا اواخر بهار سال بعد، مشکلات صادرات و فروش مازاد محصول دامنگیر باغداران میشود و تقریباً بخش زیادی از تولیدات استان در سردخانهها باقی مانده و به فروش نمیرسد. در همین رابطه استاندار آذربایجانغربی بر لزوم توجه به راهاندازی پایانههای صادراتی تخصصی به ویژه در حوزه سیب در استان تأکید کرده و میگوید: «سیب از محصولات اولویتدار در استان است و ما نیز از آن حمایت میکنیم. زمان نگهداری سیب در سردخانهها باید کاهش یابد و از همه ظرفیتها برای صادرات آن به نحواحسن استفاده شود.»
محمدصادق معتمدیان با اشاره بر لزوم برنامهریزی سهگانه در قالبهای کوتاه، میان و بلندمدت برای ساماندهی وضعیت محصول سیب ادامه میدهد: «باید زمینه جایگزینی کشت برخی محصولات کشاورزی به ویژه باغی نیز فراهم شود. بر همین اساس یکی از مهمترین اقدامات با توجه به شرایط منطقه و وضعیت آبی، کشت محصولات کم آب بر است. ۲ هزارو ۵۰۰ هکتار از زمینهای استان طی ماههای گذشته درخت گردو و پسته کاشت شده که نتیجه آن افزایش درآمد در کنار کاهش حداقل ۴۰ درصدی مصرف آب است.»
فرآوری از سیب مثل اروپاییها
در حال حاضر بیش از نیمی از باغات بارور در آذربایجانغربی باغ سیب است که البته بهرهوری قابل قبولی ندارد و ارزش افزوده آن، بسیار کم به نظر میرسد. استاندار آذربایجانغربی با تأکید بر لزوم توجه به فرآوری محصولات کشاورزی از جمله سیب با استفاده از تجربیات کشورهایی نظیر آلمان با ظرفیت ۵۰ موردی فرآوری سیب معتقد است: «در این خصوص میتوان در گامهای نخست، از ظرفیت مردم و روستاییان استفاده و زمینه کاهش خام فروشی را فراهم کرد.»
معتمدیان، توجه به بازارهای جدید سیب در دنیا را مورد تأکید قرار داده و تصریح میکند: «در این خصوص، باید از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی به صورت مؤثر استفاده شود و در این راستا، توجه ویژه به بازار کشور عراق و تلاش برای حذف موانع صادراتی به این کشور باید مورد اهتمام جدی مسئولان و همچنین فعالان اقتصادی و تجاری قرار گیرد.»
استاندار آذربایجانغربی چنان خواستار اهتمام جدی مسئولان میشود که گویی خودش در سیاره دیگری قرار دارد و از زمینیها میخواهد مشکلاتشان را حل کنند.