بیتردید پیشرفت فناوری ارتباطی دستاوردی حائز اهمیت برای انسان امروزی است و موجبات پیشرفت بشر در انجام امور مختلف را فراهم ساخته، اما با پیدایش و پیشرفت این فناوری و ظهور و بروز یکسری شبکه گوناگون اجتماعی چند سالی است سؤالاتی در مورد تأثیر این شبکهها بر زندگی افراد مطرح شده است؛ موضوعاتی با این مضمون که این فناوریها مردم را از هم جدا و جوانان و نوجوانان را سر به زیر کردهاند. فضاهای دروغینی که روابط افراد را تحتالشعاع قرار دادهاند و با اعتیادی که با خود به همراه دارند، عمر روابط آدمها را کوتاه کردهاند. روانشناسان نیز از اعتیاد اینترنتی و عادت نامطلوب وابستگی به دنیای مجازی به عنوان یک بیماری فراگیر اجتماعی یاد میکنند.
امروزه حتی دورهمیهای خانوادگی مجازی شده و لطمه جدیای به رابطهها وارد کرده است. اعتیاد اینترنتی و افراط و تفریط در وبگردی و وابستگی بیش از حد به فضای مجازیص و شبکههای اجتماعی شکلی آنومیک پیدا کرده است. تحقیقات حاکی از آن است که تعداد افرادی که از سایتها و شبکههای اجتماعی استفاده میکنند از سال ۲۰۰۸ تاکنون تقریباً دو برابر و جمعیت کاربران این قبیل شبکهها بسیار بیشتر از قبل شده است. با اینکه رفتارهای اجتماعی و نگرشهای افراد متفاوت است و هر کس بنا بر سن، شغل و طبقه اجتماعی به شیوههای مختلفی از سایتها و شبکههای اجتماعی استفاده میکند، اما یافتههای ارائهشده تصویری پیچیده از نقش تکنولوژیهای دیجیتال در دنیای اجتماعی مردم نشان میدهد. بر اساس مطالعات ۷۹ درصد از بزرگسالان امریکایی اعلام کردهاند از اینترنت بیش از اندازه استفاده میکنند و تقریباً نیمی از آنان (۴۷ درصد) از کاربران شبکههای گوناگون اجتماعی هستند، این در حالی است که نزدیک دو برابر کاربران در حال حاضر زنان و دختران نوجوان هستند.
اکثر مردم از حداقل یک پلتفرم رسانههای اجتماعی استفاده میکنند، اما بسیاری هنوز نتوانستهاند درک کنند چگونه میتوان از رسانههای اجتماعی درست استفاده کرد. آیا صرفاً به خاطر سرگرمکننده بودنشان باید از آنها استفاده کنیم؟ یا به خاطر امکانات گوناگونی که در دسترسمان است و این شبکهها در اختیار ما میگذارند؟ با نگاهی دوراندیشانهتر به موضوع و با توجه به دیدگاه نظریهپردازان و صاحبنظران این حوزه، این گونه میتوان نتیجه گرفت که رسانههای اجتماعی بر زندگی انسانها بیش از آنچه متوجه شوند تأثیر میگذارند و بیشک این امر منجر به بروز و ظهور بسیاری از مشکلات دیگر نیز خواهد شد.
به عبارت دیگر این گونه میتوان گفت که در کنار مواهب و دستاوردهای مثبت تکنولوژی، استفاده نامناسب از آن و افراط و تفریط نیز باعث به وجود آمدن معضلات و مضراتی به ویژه برای کودکان و نوجوانان خواهد شد. برای مثال کودک یا نوجوانی را تصور کنید که گوشی به دست مدام در شبکههای اجتماعی میچرخد و وقت تلف میکند و در نهایت از درس و امتحان و تکالیف مدرسه عقب میماند. در آخر هم توسط والدین خود تنبیه و با او به شدت بد رفتار میشود. ما همچنین باید نگران باشیم که رسانههای اجتماعی بر سلامت روانیمان تأثیر بگذارند. سوءاستفاده و آزار دیگران یکی دیگر از مشکلات رسانههای اجتماعی است و بسیاری از افراد از برخی مشکلات حاصل از آن رنج میبرند.
همچنین شواهد کافی وجود دارد که نشان میدهد به رغم قصد و نیت افراد مختلف برای ایجاد ارتباطات بیشتر و مثمرثمرتر و اعتمادبهنفس بهتر، استفاده مکرر از رسانههای اجتماعی در واقع منجر به بروز اضطراب و تنهایی شده و آرامش خاطر را از بین میبرد. با تمام این تفاسیر، در رابطه با بحث اعتیاد به فضای مجازی این گونه میتوان نتیجه گرفت که بهترین راهکار و راهحل کاربردی برای مقابله با این بیماری این است که در ابتدا و قبل از استفاده از این فضاها ببینیم مزایا و معایب وجود این شبکههای گوناگون در زندگی امروزه ما چیست؟ نقاط قوت و ضعف و آسیبهای موجود مخرب آنها کدامند و راهحلهای موجود برای مبارزه با این آسیبها چه هستند؟ در واقع باید سواد رسانهای خود را بالا ببریم. اگر سواد رسانهای لازم را کسب نکردهایم، ورود به شبکههای اجتماعی برایمان آسیبزا خواهد بود.