سال گذشته در چنین روزهایی وقتی دلار به سمت ۲۷ هزار تومان در حرکت بود، رئیسجمهور وقت به شکل تلویحی از مجلس خواست برای دلار نرخ تعیین نکند، اما خودش گفت اگر توافق برجام احیا شود و منابع در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد، قیمت دلار ۱۵ هزار تومان میشود، هر چند همان زمان انتقادهای زیادی به اظهارنظر رئیسجمهور وارد شد، اما با نگاهی جامعتر به اظهارنظرهای تیم اقتصادی دولت قبل این برداشت ایجاد شد که دولت به خوبی از افزایش نقدینگی مطلع است و برای اینکه نقدینگی وارد بازار ارز نشود پیوسته نسبت به موفقیت مذاکرات و گشایش ارزی مانور خبری انجام میدهد. در این میان شاید استراتژی دولت برای زمان خود خوب بود، اما بیشک هزینههایی را متوجه دولت فعلی کردهاست، زیرا در شرایط کنونی نقدینگی بازار ارز و دلار را تا محدوده ۳۱ هزار تومان به پرواز درآوردهاست.
سال گذشته وقتی دولت دوازدهم آخرین بودجه خود را تقدیم مجلس کرد، در واکنش به تعیین نرخ دلار توسط نمایندگان مجلس به یکباره رئیس سازمان برنامه و بودجه از نمایندگان خواست که برای دلار تعیین نرخ نکنند، از سوی دیگر رئیسجمهور مدعی شد که اگر مذاکرات به سرانجام برسد و منابع در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد، نرخ دلار به ۱۵ هزار تومان میرسد.
واکنش مقامات دولت دوازدهم در شرایطی بود که نرخ دلار در بازار آزاد به سمت ۲۷ هزار تومان حرکت میکرد، برخی از تحلیلگران بر این باورند که دولت گذشته به خوبی از افزایش نقدینگی و تورم مطلع بود، اما برای اینکه نقدینگی به سمت بازار ارز میل نکند، پیوسته مانور خبری روی موفقیت مذاکرات و کاهش نرخ ارز در اثر آزادسازی منابع ارزی مسدود دولت یا بانک مرکزی در بانکهای خارجی انجام میگرفت.
شاید استراتژی دولت قبل در کوتاهمدت مناسب بود، اما باید فکر میکردند که دولت سیزدهم با وعدههای ارائه شده توسط دولت قبل باید چه کند.
نقدیگنی در دولت یازدهم و دوازدهم رشد شدیدی داشت، بهطوری که در اواخر دولت حسن روحانی حجم نقدینگی از ۴ هزار هزار میلیارد تومان عبور کرد و دولت گذشته صرفاً مراقب بود تا نقدینگی به شکل غیرکنترلشده سر از بازار ارز در نیاورد. حال امروز نقدینگی زیادی در جامعه وجود دارد که بر اساس وعدههای دولت قبل برای ورود به بازار ارز احتیاط میکرد، اما امروز شرایط فرق کردهاست و به باور کارشناسان اقتصادی سرمایهگذاری در بازار ارز، طلا و سکه به عنوان یک گزینه جدی پیش روی صاحبان نقدینگی است.
طی روزهای اخیر در اثر تشدید تقاضا در بازار ارز، طلا و سکه شاهد افزایش قیمت در این بازارها هستیم و یکسال بعد از آنکه رئیسجمهور وقت گفت اگر مذاکرات به سرانجام برسد و منابع در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد، دلار ۱۵ هزار تومان میشود، نرخ دلار به محدوده ۳۱ هزار تومان رسیده و دولت کنونی بیشک برای کنترل نرخ ارز در تلاش شبانهروزی است.
رئیس کل بانک مرکزی در همین رابطه با بیان اینکه خوشبختانه در سال جاری دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی کشور افزایش یافتهاست، اظهار داشت: در مجموع دسترسی سیستم اقتصادی به منابع ارزی بهبود قابلملاحظهای داشتهاست.
علی صالحآبادی تصریح کرد: از نظر ورود ارز به کشور در شرایط بسیار خوبی هستیم و پیشبینی من این است که در آینده نزدیک اوضاع رو به بهبود خواهد رفت.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه کل تأمین ارزی که در کشور برای واردات کالاها و خدمات در نظر گرفته شده ۳۶ میلیارد دلار است، گفت: بخشی از این ارزها در سامانه نیما و بخشی دیگر هم از طریق بانکی تأمین شدهاست که در مجموع به مراتب ارز تأمین شده از سال گذشته بیشتر است.
وی ادامه داد: از ابتدای سال جاری تاکنون بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی معادل ۴/۲۲ میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷۰ درصد افزایش داشتهاست.
صالح آبادی افزود: تسهیل بازگشت ارزهای صادراتی از طریق ارائه مشوقهای صادراتی و ایجاد تبادل مستقیم بین صادرکنندگان در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به روند رو به رشد عرضه ارز در سامانه نیما گفت: روز یکشنبه هفته جاری معادل ۴۵۶ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شدهاست که از این میزان ۲۳۷ میلیون دلار با متوسط نرخ ۲۳ هزار ۴۰۰ تومان معامله شدهاست.
صالحآبادی با بیان اینکه تسهیل برگشت ارز حاصل از صادرات به کشور جزو برنامههای جدی بانک مرکزی است و حتماً آن را با مشوقهایی تسهیل خواهیم کرد، به جلسه اخیر با برخی تشکلهای اقتصادی اشاره و تصریح کرد: برخی صادرکنندگان خرد در بخشهای کشاورزی و سایر بخشهای صادرات وجود دارند و با برخی اتحادیهها و واردکنندگانی که نیاز به ارز آنها دارند به منظور تسهیل در کار بازگشت ارز حاصل از صادارت گفتگو شدهاست.
رئیس شورای پول و اعتبار افزود: بنابراین یکی از ضرورتهایی که به صورت جدی دنبال خواهد شد تقویت عرضه ارز به واسطه مشوقهاست و همچنین تقاضاهایی که ممکن است خارج از بازار رسمی و نیما باشد، تسهیل میشود که فعالان اقتصادی بتوانند از سامانه نیما ارز خود را تأمین کنند.
وی گفت: در بازار متشکل ارزی نیز از ابتدای سال جاری تاکنون، ۳/۱ میلیارد دلار معامله انجام شدهاست که این مقدار نسبت به دوره مشابه سال گذشته افزایش ۷/۳ برابری داشتهاست.
کنترل تورم از طریق نظارت بر رشد مقداری ترازنامه بانکها
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص رشد پایه پولی عنوان کرد: رشد پایه پولی در سال ۱۳۹۹، ۱/۳۰ درصد بوده که سهم خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی در رشد پایه پولی ۸/۳۴ واحد درصد بودهاست؛ به این معنا که بیش از کل رشد پایه پولی، رشد سهم خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی رخ دادهاست، در واقع بانک مرکزی ارزهایی را با نرخ نیمایی به دولت پرداخت میکرده، در حالی که در بازار به نرخ ۴ هزارو ۲۰۰ یا ترجیحی عرضه میکردهاست.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه افزود: در هشت ماهه سال جاری، رشد پایه پولی ۸/۱۷ درصد بوده که سهم خالص داراییهای خارجی ۵/۶ واحد درصد بوده و این امر حاکی از آن است که سهم افزایش خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی نسبت به سال گذشته پایینتر بودهاست.
صالح آبادی با بیان اینکه نرخ تورم نقطه به نقطه در حال کاهش است، اظهار کرد: بانک مرکزی برنامهای را در جهت کنترل تورم دارد که یکی از این موارد کنترل رشد مقداری ترازنامههای بانکهاست و این مهم از برنامههای جدی بانک مرکزی در سال ۱۴۰۰ است.