سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن می‌رود، در عداد پژوهش‌هایی است که جنبه‌هایی مغفول از حمله متفقین به ایران، در شهریور ۱۳۲۰ را نمایان ساخته است. این کتاب به زبان انگلیسی توسط محمد قلی مجد تالیف شده و علی اکبر رنجبر کرمانی به ترجمه آن پرداخته و انتشارات پژوهشکده مطالعات تاریخ معاصر نیز، آن را روانه بازار نشر ساخته است. مقدمه مطول این تحقیق، آئینه‌ای از اهمیت مطالب مندرج در آن است. در بخشی از آن می‌خوانیم:
«۲۵ آگوست ۲۰۱۱، هفتادمین سالروز حمله نیرو‌های مسلح روس و انگلیس به ایران با نام رمز عملیات دیدار است. اشغال ایران از سوی متفقین و در پیامد آن، برکناری شاه وقت و جایگزینی ولیعهد او، یکی از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین رخداد‌های تاریخ معاصر ایران است؛ و در عین حال آن طور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. تاریخ ایران در دوره پیش از ظهور رضاشاه و برآمدن سلسله پهلوی در سال‌های ۱۹۲۰، نسبتاً به خوبی مورد بررسی و مداقه قرار گرفته، اما تاریخ سال‌های پایانی حکومت رضاشاه، نفرت مردم از او، حمله متفقین به کشور، فروپاشی سریع رژیم رضاشاه و سقوط او، و جانشینی پسرش، محمدرضاشاه، عملاً بدون بررسی دقیق باقی مانده و پرده از حقایق و دقایق آن برداشته نشده است. ارزیابی درست و معنادار از رضاشاه و حکومت او، بدون بررسی و مطالعه سال‌های پایانی سلطنت او و طرز سقوط او ممکن نیست. همچنین ارزیابی درست از دوران محمدرضاشاه، بدون مطالعه و بررسی و تحقیق دقیق درباره آغاز شوم و نکبت‌بار سلطنت او نیز امکان‌پذیر نیست. این کتاب اولین تاریخ دقیق و مستند از این وقایع به زبان انگلیسی است، وامید است که گامی باشد در راه پر کردن این خلاً آشکار در تاریخ ایران در جنگ‌جهانی دوم. با اینکه از آغاز جنگ‌جهانی دوم ایران بار‌ها و بار‌ها اعلام بی‌طرفی کرده بود، در سپیده‌دم ۲۵ آگوست ۱۹۴۱، اتحاد‌جماهیرشوروی و بریتانیا به این کشور حمله کردند. اگرچه پاسخ غیرقابل قبول ایران به اتمام حجت انگلیس و روسیه برای اخراج فوری اتباع آلمان از ایران، دلیل این حمله دانسته شده است، اما روشن است که اساساً پاسخ ایران اهمیتی نداشت و هر پاسخی ایران می‌داد باز هم اشغال می‌شد و این کشور را گریزی از ورودی نیرو‌های شوروی و انگلیس نبود. روس‌ها از سه نقطه در دو سوی دریای خزر حمله کردند و فقط ظرف سه روز تمام شمال کشور، از جمله شهر‌های تبریز، رشت، و مشهد را اشغال کردند و تا قزوین پیش آمدند؛ و در آنجا پیشروی خود را موقتاً متوقف کردند. نیرو‌های بریتانیا نیز از سه نقطه در جنوب‌غربی و غرب ایران وارد خاک این کشور شدند. یک ستون ارتش انگلیس از بصره، و ستون دیگر از خانقین به ایران حمله کردند؛ علاوه بر این، نیرو‌های هوابرد و نیرو‌های آبی خاکی انگلیسی، بندر شاهپور در خلیج‌فارس را مورد حمله قرار دادند. ارتش و نیروی دریایی ایران کاملاً غافلگیر شدند؛ و نیروی دریایی کوچک ایران نیست و نابود شد. همانند هجوم روسیه، پیشروی نیرو‌های بریتانیا در ایران نیز تند و سریع بود؛ و نیرو‌های انگلیسی در کمتر از سی‌و‌شش ساعت، آبادان و پالایشگاه نفت آن، و بندر‌های شاهپور و خرمشهر را گرفتند و ظرف سه روز تمام مناطق نفتی ایران در جنوب‌غرب، از جمله شهر اهواز را ذاشغال کردند. همین ماجرا در منطقه قصرشیرین در استان کرمانشاه تکرار شد، و نیرو‌های بریتانیا در ۲۹ آگوست ۱۹۴۱ ظفرمندانه وارد کرمانشاه شدند. در ۳۱ آگوست سال ۱۹۴۱، عناصری از نیرو‌های پیروز انگلیس و روسیه در مراسمی در قزوین ملاقات کردند و در واقع دیدارا یکدیگر را در ایران جشن گرفتند. اشغال ایران در سال ۱۹۴۱، در واقع تکمیل و اجرای قرارداد‌های ۱۹۱۵، ۱۹۰۷ روس و انگلیس در تقسیم ایران بود؛ البته این بار کفه اشغال بیشتر به نفع بریتانیا بود. باید به‌خاطر داشت که همین دو قدرت، در جریان جنگ‌جهانی اول، نیز ایران را اشغال کرده بودند. درست بیست‌وپنج سال قبل از اشغال اخیر ایران، در سپتامبر سال ۱۹۱۶، ارتش پیروز روسیه و بریتانیا به منظور تعیین و گرفتن سهم خود از خاک اشغال شده ایران، در اصفهان به هم رسیدند. این بار، مراسمی که در قزوین برگزار شده بود، نشان می‌داد که سهم کمتری برای روسیه در نظر گرفته شده است...»
