سرویس اقتصاد جوان آنلاین: بازار سرمایه که تا یک هفته پیش رکوردهای بیسابقهای را از خود به جا میگذاشت و نقدینگی قابل ملاحظهای را نیز جلب کرده بود، همزمان با مطرح شدن طرح گشایش اقتصادی و همچنین تغییر برنامه دولت جهت عرضه بلوکی سهام شرکتهای پتروشیمی و سهام عدالت دچار سکته شد و در این هفته اصلاحات سنگینی را تجربه کرد. هرچند با انتشار خبر عرضه مجدد سهام شرکتهای پتروشیمی دولتی در قالب صندوق ایتیاف موافقت شد و بازار در ابتدای ساعات معاملاتی روز گذشته روند رو به رشدی داشت، اما در انتها به دلیل تشدید عرضهها، به ویژه سهام عدالت با سقوط ۲۴ هزار واحدی شاخص کل به کار خود پایان داد و این نماگر نیز در کانال یکمیلیونو۹۰۰ هزار واحد قرار گرفت. در عین حال حجم معاملات حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان بود که عدد قابل ملاحظهای است.
همانطور که میدانیم بودجه و کسری بودجه یکی از عوامل مؤثری است که بر بازار سرمایه اثر میگذارد. از اینرو طرح گشایش اقتصادی دولت که به نظر میرسد مبتنی بر انتشار اوراق مالی با تکیه بر نفت است تا تکلیفش مشخص نشود، ممکن است بازار سرمایه بیرونق باشد، به ویژه آنکه صحبت از تأمین مالی با رقم قابل ملاحظهای شده است. رشد نماگرهای بخش پولی نشان میدهد که فشار به ماشین چاپ پول در یک سال اخیر به شدت افزایش یافته، به طوری که طی دوسال گذشته با رشد حجم نقدینگی و پول بسیاری از بازارها با رشد نرخها مواجه شدند. حال باید دید سیاست دولت در تأمین مالی کسری بودجهاش به چه شکل خواهد بود.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: مدیریت بازار ارز و پول و نهایتاً کنترل تورم در شرایط اقتصادی امروز، وظیفه اصلی بانک مرکزی است. کسری بودجه دولت، بهخاطر تحریم صادرات نفت یک واقعیت است و «تأمین مالی سالم» این کسری، بدون استقراض از بانک مرکزی نیز یک ضرورت. تأمین مالی سالم کسری بودجه دولت، چهار راهحل بیشتر ندارد: ۱- کاهش هزینهها، ۲- افزایش درآمدهای مالیاتی، ۳- فروش سهام و اموال دولت و ۴- انتشار اوراق بدهی یا پیشفروش کالاهایی نظیر نفت در شرایط تحریم.
ظرفیت افزایش درآمد مالیاتی و کاهش هزینه برای دولت و مجلس در سال جاری با عنایت به کرونا، مشخص و محدود است. فروش سهام با تمام موانع در حال انجام است و اوراق بدهی نیز تاکنون ۵۲ هزار میلیارد تومان فروش رفته است.
طرح فروش اوراق ریالی سلف نفتی که عملاً فروش قطعی است و تحویل آن دو سال دیگر خواهد بود، دو ویژگی دارد: ۱- انتظارات تورمی را مدیریت میکند و ۲- نسبت به اوراق قرضه کمهزینهتر و قابل مدیریتتر است. همچنین همزمان سود بیشتری نیز برای دارنده این اوراق دارد. البته واضح است که برای موفقیت این طرح، توافق تمام ارکان نظام و تکیه بر نظرات دقیق کارشناسان ضروری به نظر میرسد.
انتشار هرگونه اوراق، روش تجربه شده در همه دنیا برای هموارسازی هزینههای دولت و کاهش نوسانات اقتصاد کلان است و بحثهایی مانند آیندهفروشی یا بدهکاری دولتهای آینده چندان با ادبیات اقتصادی همخوانی ندارد. دولتها همواره با سیاستهای مالی در اقتصاد حضور دارند. در هر صورت اگر با منابع چهارگانه بالا، کسری بودجه تأمین نشود، استقراض از بانک مرکزی، حتی اگر غیرمستقیم باشد، رشد بیشتر نقدینگی و تورم در سالهای آتی و متضرر شدن مردم در آینده را به دنبال خواهد داشت.
بازار به دلیل رشدهای اخیر میل به اصلاح دارد
کارشناس بازار سرمایه، افزایش حمایت از سمت عرضه در بورس مانند عرضه سهام شناور شرکتهای دولتی و آغاز فروش سهام عدالت را از علل اصلی افت شاخص در معاملات بورس دانست. در شروع معاملات نیز واکنش مثبت بازار به صحبتهای وزیر اقتصاد موجب رشد ۳۵ هزار واحدی شاخص و صعود دوباره به سوپرکانال ۲ میلیون واحد شد، اما همزمان شدن اختلال در هسته معاملات و همچنین آزاد شدن معاملات سهام عدالت که فشار عرضه را افزایش داد، باعث شد بازار روند نزولی پیدا کند و با افتی سنگین بار دیگر به سوپرکانال یک میلیون واحد بازگردد.
در همین رابطه نوید خاندوزی، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار مهر درباره علت افت شاخص کل در معاملات امروز بازار سرمایه که برخلاف روند آغازین معاملات بود، گفت: سرعت رشد بازار در چند هفته اخیر کمی بالا بود، به خصوص در گروه پتروشیمیها. ضمن اینکه علاوه بر بالا بودن سرعت رشد بازار، اما در روزهای اخیر دولت دست به کارهایی زد که فشار فروش و عرضه در بازار افزایش یابد.
وی ادامه داد: به نظر من آنچه درباره علت افت معاملات امروز مانند عدم رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی صمت یا اختلال در هسته معاملات گفته میشود، بهانهای برای افت شاخص است، اما در اصل بازار مایل به اصلاح قیمتهاست.
کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: با ریزش بازار موافق نیستم. به نظر من افت شاخص در روزهای اخیر بیشتر برای اصلاح قیمتها انجام میشود. البته دولت نیز در این کاهش قیمتها نقش داشت و با افزایش عرضه شرکتهای پالایشی و همچنین اعلام اینکه قرار است ارزش سهام شناور شرکتها افزایش یابد به این اصلاح کمک کرد.
خاندوزی ادامه داد: اقداماتی که دولت انجام داد سبب افزایش عرضه شد، اما از سمت تقاضا حمایتی نشد و تقاضا به سمت ضعف پیش رفت. همچنین هرچه در بازار بیشتر پیش رفتیم، قیمت سهام افزایش یافت، اما قدرت خرید فعالان بازار کاهش داشت. این کارشناس بازار سرمایه با تأکید بر اینکه عدم تعادل در عرضه و تقاضا در بازار یکی از عوامل اصلی کاهش رشد شاخص بوده و نباید حاشیهها و شایعاتی مانند عدم رأی اعتماد یا مسائلی مانند آن را عامل افت شاخص بدانیم، تصریح کرد: بازار به این اصلاح نیاز داشت، ولی مجدداً شاهد خواهیم بود بازار در مسیر صعود قرار خواهد گرفت؛ چراکه مؤلفههایی که سبب رشد بازار بوده است همچنان به قوت خود باقی هستند. وی افزود: دولت و مجلس همچنان به حمایت از بازار سرمایه متعهد است. ضمن اینکه بازارهای موازی فعلاً جذابیتی برای جذب نقدینگی از بورس به سمت خود را ندارند. خاندوزی به عدم کاهش قیمت دلار اشاره و اظهار کرد: این موضوع سبب شده فروش شرکتهای بورسی با مشکل مواجه شود و در صورت بهبود وضعیت مالی شرکتها، مجدداً شاهد رشد بازار سرمایه خواهیم بود و بازار مجدداً در مسیر خود به حرکت در خواهد آمد.
این کارشناس بازار سرمایه تأکید کرد: آزادسازی سهام عدالت از اصلیترین دلایل ریزش شاخص در معاملات امروز بود و بخشی از صف فروش سنگین امروز را سهام عدالت تشکیل میداد. اثرگذاری منفی سهام عدالت بر شاخص از دیگر مسائل حاشیهای امروز مانند هسته معاملات یا توقف عرضه دارادوم مؤثرتر بوده است. همه این اقدامات به معنای تشدید سمت عرضه است و نباید با اقداماتی از این دست، تعادل موجود در عرضه و تقاضا را برهم زد.