مصرف آب در اکثر استانها به شدت افزایش یافته و رقم دو یا سه برابر شدن مصرف آب شرب و تصفیه شده بعد از ورود کرونا به کشور حتماً قابل تأمل است. این مصرف شهروندان در کنار ورود به فصل گرما و تابستان که میتواند بخشی از آب سدها و دریاچه و تالابها را تبخیر کرده و باعث هدر رفت آنها شود را باید به کشاورزی سنتی و بهرهگیری از سیستم غرقابی برای آبیاری باغات و زمینهای زراعی افزود که جملگی میتوانند با حفظ بحران آب در کشور، ورود به ترسالی را به حاشیه بکشند. متأسفانه چنین استنباط میشود که مسئولان در توهم ترسالی به سر میبرند و به خاطر اینکه نزدیک به دو دهه ایران در خشکسالی و کمبود نزولات آسمانی به سر برده، حالا و با چند بارش معمولی، خط بطلانی بر تمام کمبودها کشیده و فکر میکنند اوضاع به حالت اول بازگشته است.
واقعیت این است که از اوایل دهه ۷۰ به بعد حجم دسترسی سرانه به آب شیرین در استانهای مختلف کمتر و کمتر شد و این روند به جایی رسید که اگر طی دو سال اخیر بارشهای بهاره و پاییزه اتفاق نمیافتاد حتماً تمام ایران را باید در بحران آبی میدیدیم.
بحرانی که در حوزه امنیت آب به وجود آمده و میتواند بسیاری از مشکلات و حتی اغتشاشاتی را به همراه داشته باشد. مفهوم امنیت با هر پسوند و پیشوندی در پیوند با بقا فرد، جامعه و محیطزیست سروکار دارد. براین اساس، امنیت آبی، یعنی دسترسی به سطح مشخصی از آب که از نظر کمی و کیفی بتواند در حوزه شرب و امنیت غذایی بقا جامعه و پایداری اکوسیستم کشور را تأمین کند. اما نکته حائز اهمیت در مورد امنیت آبی در ایران این است که، بحران آب در این نقطه از جهان، معلول افزایش مصرف ناهماهنگ با منابع آبی موجود است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند خشکسالی تمام نشده و ترسالی را باید شایعهای در جهت آسودگی خاطر مدیران بیتدبیر دانست. اینکه از ترسالی صحبت میشود، به این خاطر است که در مقایسه میزان بارشها در مناطق مختلف کشور، نسبت به سالهای همراه با خشکسالی قبل اتفاق خوبی رخ داده، اما در بررسیهایی که سازمان هواشناسی انجام داده است مشخص شده، در سالهای اخیر متوسط بارش نسبت به میانگین بارشها در حالت معمولی نیز کمتر شده است.
حتی در فروردین ۹۸ بارندگیهای خوبی صورت گرفت، اما در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۷، میزان بارش ثبت شده کمتر شده بود و در سالهای ۹۳ و ۹۶ رکود کمترین بارش فصل پاییز به ثبت رسیده که منجر به خسارت بسیار زیادی به کشاورزی استانها و تأمین آب مورد نیاز شهروندان شد. ضمن اینکه نباید فراموش کرد عمده بارشهای مطلوب در استانهای مختلف کشور در فصل زمستان اتفاق میافتد که برای کشاورزان قابل استفاده نیست. این یک حقیقت است که سطح سفرههای زیرزمینی به شدت کاهش یافته است و سالها طول میکشد تا آب به لایههای زیرین نفوذ و کسری مخازن جبران شود. البته با در نظر گرفتن این مهم که برداشتها با کنترل باشد، نه مثل الان که برداشت بیرویه آب از ذخایر زیرزمینی فرونشستهای وحشتناکی را رقم میزند. به هرحال کمبود آب در ایران جدی است و نباید در توهم ترسالی دست روی دست گذاشت. حتی زمانی که کشور با ترسالی مواجه است نباید برنامههای سازگاری با خشکسالی در حوزه اجرا کم رنگ یا به فراموشی سپرده شوند. ضمن اینکه کرونا و دستورالعملهای مربوط به شستن دستها به مدت ۴۰ ثانیه، بخش عظیمی از آب شرب و تصفیه شده را در استانها هدر میدهد و باید برای این درد تازه نمایان شده هم چارهای اندیشید.