سرویس اقتصادی جوان آنلاین: با این وجود امریکا برنامهای را برای تحریم همهجانبه علیه این غول نفتی اعلام نکردهاست. شاید روسنفت به همراه ویتول که بزرگترین شرکت تریدر نفت جهان است، چنین نقش مشابهی را در ایران ایفا کنند.
محور اصلی ترامپ در برنامه فشار حداکثری خود روی سختتر شدن فشارهای اقتصادی علیه حکومت مادوور و به ویژه شرکت ملی نفت ونزوئلا (PDVSA) متمرکز شده است. ترس از نقض کردن تحریمهای ایالات متحده همه شرکتهای بینالمللی نفتی را به استثنای روسنفت، از ونزوئلا دور کردهاست؛ به عنوان نمونه پیش از وضع تحریمها علیه شرکت ملی نفت ونزوئلا در ژانویه ۲۰۱۹، این شرکت به واردات بنزین، گازوئیل و سایر فرآوردههای نفتی مشغول بود، اما پس از اعلام تحریمها، عرضهکنندگان سوخت همکاریهای خود را با ونزوئلا متوقف کردند.
روسنفت، اما تحویل سوخت و فرآوردههای نفتی به ونزوئلا را برای ادامه حیات اقتصادی ونزوئلا ادامه داد؛ چراکه پالایشگاههای این کشور به لطف سوءمدیریت و عدم سرمایهگذاری از کارآیی لازم برخوردار نیستند. بدون واردات سوخت توسط روسنفت، سیستم حمل و نقل داخلی ونزوئلا از کار خواهد افتاد که این به معنای افزایش بیسابقه نارضایتیهای اقتصادی شهروندان این کشور و صعودیشدن مشکلات سیاسی کاراکاس است.
روسنفت نقش دیگری را نیز برای در قدرت نگهداشتن مادوور بازی میکند و آن بازاریابی و آماده کردن منابع مالی برای شرکت ملی نفت ونزوئلاست. همانطور که الیون آلرامز، مسئول میز ونزوئلا در دولت امریکا پیشتر به روزنامه فایننشال تایمز گفته بود روسنفت نقش مهمی را با خرید نفت این کشور در بقای حکومت ونزوئلا ایفا میکند. بر اساس گزارشهای منتشر شده، همه نیازهای سوختی این کشور در ژوئن ۲۰۱۹ توسط روسنفت تأمین شدهاست.
سؤالی که اینجا ایجاد میشود آن است که چرا دولت امریکا شرکت روسنفت را به دلیل همکاری با PDVSA تحریم نمیکند؟ تحریمهایی که امریکا اعمال کرده به افراد و شرکتهای امریکایی مربوط میشود، قوانین ایالات متحده این امکان را برای رئیسجمهور فراهم کردهاست که هر نهاد داخلی و خارجی را که از شرکت ملی نفت ونزوئلا به صورت جدی میکند، در لیست تحریمهای خود قرار دهد، بنابراین روسنفت به دلیل خنثی کردن تلاشهای ترامپ برای سرنگونی مادوور، یک هدف منطقی برای تحریمبه شمار میرود.
آبرامز در همان مصاحبهای که با فایننشال تایمز داشته است، پاسخ این سؤال را داده و با تشریح اینکه موضوع تحریم روسنفت مورد بحث قرار گرفته و در قالب چارچوب روابط روسیه و امریکا جای دارد، گفت: ما درباره این موضوع به روابط جهانی خود با روسیه فکر میکنیم؛ مسئله روسنفت در ذهن هر کسی در واشنگتن روشن است.
در واقع، روسنفت که بازیگر مهمی در شکست فشار حداکثری علیه ونزوئلا و ناکامی کاخ سفید در سرنگونی مادوور است، هنوز نقشش به آن شکل برای ترامپ جدی نشدهاست که رئیسجمهور را متقاعد کند این شرکت را تحریم کند. ضمن آنکه روسنفت یک شرکت بسیار مهم برای شخص ولادیمیر پوتین محسوب میشود چه از نظر استراتژیک و چه به لحاظ شخصی. ایگور سچین مدیرعامل روسنفت از دوستان قدیمی پوتین محسوب میشود که سابقه دوستیشان بیش از دو دهه است. از سوی دیگر روسنفت میتواند همین سناریو را در ایران تکرار کند تا ایران را از فشار حداکثری امریکا رهایی پیدا دهد. بر اساس خبری که در اکتبر ۲۰۱۸ در روزنامه تایمز اسرائیل منتشر شده بود، یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه اسرائیل ادعا کرده بود در دیداری که بین روحانی و پوتین در تاریخ ۷ سپتامیر ۲۰۱۸ برگزار شده بود، دو طرف توافق کردند برای دورزدن تحریمهای امریکا، نفت ایران از طریق دریای خزر به روسیه ارسال شده و پس از تبدیل شدن به سوخت، به عنوان فرآوردههای نفتی روسیه راهی اروپا شود. روسنفت هم به عنوان محوریت این برنامه قرار گرفت.
اخیراً مسکو رسماً از کمک خود به تهران برای صادرات نفت ایران در برابر تحریمهای واشنگتن گفتهاست. در جولای ۲۰۱۹ هم وزیر امور خارجه روسیه به فایننشال تایمز گفته بود این کشور برای حضور در کانال مالی اینتکس آماده است. در اینتکس قرار است ایران کالاهای خود را به اتحادیه اروپا صادر کند و در قبال آن، محصولات غذایی و دارو دریافت کند. تهران علاقه دارد صادرات نفت خود را در این ساز و کار جای دهد، اما به گفته مسکو، این تلاشها به موفقیت نرسیدهاست.
با توجه به تلاشهای ایگور سچین برای برقراری روابط راهبردی میان روسنفت و شرکت ملی نفت ایران، به نظر میرسد این شرکت قصد دارد در دور زدن تحریمهای امریکا علیه ایران به صورت محوری وارد شود. به گفته روزنامهنگاران روسی، برنامه در نظر گرفته شده شامل یک برنامه کشتیرانی است که نفت ایران را به بندر ماخاچکال، تنها بندر روسیه که اثری از یخ در آن دیده نمیشود، منتقل میکند. وال استریت ژورنال هم چندی پیش نوشت نفت ایران با ورود به این بندر، با نفت روسیه مخلوط شده و به اروپاییها فروخته میشود و در ازای آن، ایران غذا، دارو و سایر کالاهای اساسی را دریافت میکند.
به نظر میرسد این فراتر از یک فرضیه است؛ خرسها سرمایهگذاری سنگینی را طی سالهای گذشته در بندر ماخاچکال انجام دادهاند، در سال ۲۰۱۸ میزان واردات نفت از این بندر به نسبت سالگذشتهاش ۱۹۸ درصد افزایش یافتهاست، در حالی میزان صادرات آن هم ۱۳۸ درصد افزایش را تجربه کردهاست که بخش مهمی از آن مربوط به ایران است؛ به عنوان مثال از مجموع صادرات ۳۸۰ هزار تنی گندم، حدود ۳۰۰ هزار تن صادرات گندم مربوط به ایران است. جالب اینجاست که صادرات نفت به این بندر در اکتبر ۲۰۱۹ نسبت به سال قبلش نیز دو برابر شدهاست. البته این افزایش به نظر میرسد مربوط به میزان واردات نفت خام از ترکمنستان و قزاقستان باشد.
به گفته ویکتور واسیلیف، رئیسجمهور داغستان میزان واردات نفت از این دو کشور به بندر ماخاچکال در سال ۲۰۱۷ با افزایش ۳۵۰ درصدی مواجه بودهاست. البته در این میان، شرکت ویتول یکی از بازیگران اصلی در ورود نفت و فرآوردههای نفتی به این بندر است و پیشتر نیز همکاریهای زیادی را با ایران داشته است.
این شرکت که مقر آن در ژنو است، در سال ۲۰۱۲ نیز به دور زدن تحریمها به سود ایران فعال بوده و در برنامه تحریمهای سازمان ملل علیه صدام، به عراق برای دور زدن تحریمها کمک کرده بود که پس از دادگاهی شدن در امریکا به پرداخت جریمه ۵/۱۷ میلیون دلاری محکوم شد، هرچند که این جریمه در مقابل درآمد ۳۰۳ میلیارد دلاری این شرکت در سال ۲۰۱۲ ناچیز بود. ویتول و روسنفت علاقه بسیاری برای تعریف همکاریهای بلندمدتتر دارند؛ در سال ۲۰۱۴ به دلیل تحریمهای امریکا علیه روسیه قرارداد ۲ میلیارد دلاری میان این دو شرکت لغو شد. با این وجود واشنگتن باید بررسی کند که نفت ایران آیا از طریق نفتکشهای ویتول به روسیه ارسال میشود یا خیر؟
پی نوشت: این گزارش توسط متئو بریزا از اعضای ارشد بخش انرژی شورای آتلانتیک شمالی نوشته شدهاست؛ وی بیش از ۲۰ سال از دیپلماتهای امریکا بوده معاون وزیر امور خارجه امریکا در حوزه اروپا و اوراسیا بودهاست.
منبع: شورای آتلانتیک شمالی