مرداد امسال محمدعلی افشانی شهردار تهران در نشست خبریاش با اصحاب رسانه وعده داد که تا شهریور سال آینده، چهره شهر از متکدیان حذف خواهد شد. اما این وعده تا چه حد عملیاتی است؟
در حال حاضر شهرداری فقط دو سامانسرا برای متکدیان و بیخانمانها در تهران دارد؛ سامانسرای اسلامشهر ویژه مردان و سامانسرای لویزان هم مخصوص خانمها. جالب اینکه این دو سامانسرا در مجموع تنها برای ۴۰۰ نفر ظرفیت دارند که عمق نبود زیرساختها در این زمینه را نشان میدهد.
به گفته معاون حمایتهای اجتماعی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران، «متکدیان در بدترین حالت روزانه ۴۰۰ – ۵۰۰ هزار تومان و در بهترین شرایط برخی از این افراد به عنوان رئیس گروه، ۹ میلیون تومان درآمد روزانه دارند.»
علی صادقی، یک متکدی را مثال زد که در هنگام جمعآوری، ۹ میلیون تومان پول نقد به همراه داشته است. به گفته وی، «علاوه بر درآمد بالایی که این قشر دارند و باعث شده از تکدیگری دست بر ندارند، علت دوم کمبود مراکز خدماتی است.»
شهرداری در این زمینه فقط اقدام به جمعآوری متکدیان میکند و دستگاههای حمایتی همچون کمیته امداد و بهزیستی و وزارت بهداشت از سال ۸۳ که این سامانسراها تخصصی و ساختارمند شدهاند، طبق تعهداتشان عمل نکردهاند.
به گفته صادقی، «کمیته امداد تنها با تهیه یک بلیت اتوبوس، اقدام به برگرداندن در راه ماندگان شهرستان میکند. در حالی که وزارت بهداشت نیز برای غربال و تشکیل پرونده پزشکی و انجام آزمایشات سه گانه تاکنون هیچ اقدامی انجام نداده و قانون درمان رایگان را بر عهده وزارت بهداشت گذاشته است.»
شهرداری حالا برای هر متکدی، ماهانه حدود ۲ میلیون تومان هزینه میکند و بیش از ۵/۱ میلیارد تومان هم به بیمارستانهای جنرال تهران بدهکار است؛ بیمارستانها هم به همین علت از پذیرش متکدیان و بیخانمانهای بیمار سرباز میزنند. در شرایطی که ۵ درصد از متکدیان دچار بیماریهای عفونی، اچ آی وی و هپاتیت هستند، نباید در شهررها شوند.
صادقی با تأکید بر اینکه در حال حاضر مرکز شبانهروزی افراد در معرض آسیب بلاتکلیف است، گفت: شهرداری موظف به شناسایی و جمعآوری افراد در معرض آسیب یا آسیبدیده اعم از اختلالحواس، سالمند و معتاد از سطح شهر است، ما هماکنون ۳۰ واحد گشت متخصص داریم که با خودروهای مشخص و یک مددکار و روانشناس در حال تردد هستند.»
به گفته این مقام شهری، «هیچ وقت آمار گدایی به صفر نمیرسد، چون این آسیب برگرفته از مشکلات اقتصادی است که میتواند کنترلشده و به حداقل برسد، اما شهرداری باید به تکلیف خود یعنی تأمین زیرساختها عمل کند و این زیرساختها از سوی بهزیستی مدیریت میشود.»
وزارت کشور متولی اصلی سازماندهی متکدیان است؛ چراکه ساماندهی متکدیان و آئیننامههای آن برعهده وزارت کشور است. آئیننامه کودکان که مورد بازنگری قرار گرفته هم بر عهده بهزیستی است و با استفاده از ظرفیت سایر بخشها در آینده نزدیک امیدواریم شاهد حذف پدیده تکدیگری در پایتخت باشیم. در مجموع این مشکل با قول یک مقام حل نمیشود و همکاری دستگاههای مرتبط را میطلبد.