در دوره‌هاي نوسازي و گسترش شهر تهران به ويژه در دهه ۳۰ به بعد اين ميدان گذرگاه اتصال شرق به مركز و غرب تهران محسوب مي‌شد. در اين بافت مهم‌ترين فضاها، دكان‌ها و بازار تره‌بار هستند. همچنين اين محيط مرز ميان مركز شهر با پادگان‌هاي نظامي بوده و بخشي از محله‌هاي مسكوني آن به استقرار خانواده‌هاي نظاميان اختصاص داشته است.
بخشي از هويت و معناي اين محله، در تحولات انقلاب اسلامي و روز جمعه سياه تهران و همزمان با شهادت شمار زيادي از مردم در خيابان و ميدان ژاله سابق معنا مي‌يابد. ميدان امام حسين (ع) نيز همچون ساير بخش‌هاي اين منطقه، مبدأ تظاهرات تاريخي و سرنوشت‌ساز بوده است.
ميداني كه ميان شهداي ۱۳۵۷ تا شهداي عاشوراي حسيني و مجاهدت‌هاي سالار شهيدان در دهه ۶۰ هجري پيوندي معنادار را رقم زده است.
اين پيوند تاريخي و هويت‌ساز در بازسازي معماري و طراحي شهري عنصري نيرومند محسوب مي‌شود و هرگونه طراحي بدون در نظر گرفتن اين هويت، طرحي بي‌محتوا و نابهنگام خواهد بود؛ و خواه يا ناخواه در طراحي مفهومي و كالبدي،چه از منظر سنت‌گرايي و توجه به مبنا و مبادي هويتي و چه از منظر نوگرايي و توجه به عناصر و عوامل تأثيرگذار محيطي در الهام گرفتن براي طراحي محيطي و شهري، تأثيري شگرف بر جاي خواهد گذاشت.
تراكم و ازدحام جمعيت و تردد انساني؛ وجود زوائد بصري و نماهاي ناهمگون و فقدان محسوس زيبايي بصري؛ وجود بازارچه‌ها و مراكز خريد جذاب براي طبقات اجتماعي متوسط به پايين و گروه‌هاي خاص؛ عدم رفاه اجتماعي و شهري؛ عدم دسترسي مناسب به مراكز و نهادهاي فرهنگي و هنري و آموزشي؛ فقدان عوامل محيطي زيست بهينه توأم با آسايش و امنيت؛ فقدان فضاي سبز؛ نابساماني در مناسبات و روابط فرهنگي و اجتماعي؛ آلودگي صوتي و بهداشتي؛ ترافيك و تردد خودروهاي مشكل‌ساز در روابط فردي و گسترش و توسعه جمعيت از جمله مهم‌ترين مسائل و مشكلات فرهنگي و اجتماعي اين منطقه مي‌باشد.
عوامل ياد شده ضرورت و اهميت تغيير و تحول در طراحي شهري اين منطقه را بازگو مي‌كند. ابعاد و ژرفاي اين تغيير را در سه مفهوم نوسازي، بهسازي يا حفاظت مي‌توان ترسيم كرد. نوسازي، بهسازي يا حفاظت شهري در واقع سه رويكرد متفاوت را در برمي‌گيرد:
نوسازي: به معني تجديد بناي كامل مناطق مورد نظر براي ارتقاي كيفيت زندگي در آنهاست. مناطقي كه تا حدي تنزل يافته‌اند كه ديگر قابل اصلاح نيستند و طراحي و ساخت مناطق جديد شهري را ضروري مي‌كنند.
بهسازي: به معني اجراي برنامه‌هاي كالبدي – اجتماعي براي ارتقاي كيفيت زندگي در محلات است. اين امر زماني رخ مي‌دهد كه هنوز كيفيت زندگي در اين مجموعه قابل ارتقا بوده و يا ارتقاي كيفيت زندگي در منطقه با وجود شرايط محيطي در زمان احداث مطابق حداقل استانداردهاي كيفي زندگي رخ نداده باشد.
حفاظت: به معني كمك به نگهداشت سطح كيفي زندگي در مناطقي است كه در آنها هنوز اين سطح به طور جدي در معرض خطر تنزل قرار نگرفته ولي مي‌توان انتظار وقوع آن را در آينده در نظر داشت.
به نظر مي‌رسد طراحي جديد ميدان امام حسين (ع) تا ميدان شهدا به مفهوم دوم نزديك‌تر باشد؛ زيرا ابعاد و گستردگي تغيير از حد حفاظت فراتر و از حد نوسازي پايين‌تر مي‌باشد؛ زيرا با تدقيق در اين تعاريف، آنچه در اين طرح بيشتر بايد مدنظر قرار گيرد، ارتقاي سطح رفاه و كيفيت مناسبات و روابط شهري و محله‌اي در اين منطقه مبتني بر هويت و معناي اين دو ميدان است.
بنابر تصميمات و رويكرد راهبردي مديريت كلان شهري، ابعاد اين تغيير و بهسازي به اين شرح بوده است:
۱- حد فاصل ميدان امام حسين (ع) تا ميدان شهدا به گذرگاه و پياده‌رو تغيير كاربري مي‌دهد؛
۲- تردد خودروها از مسيرهاي ديگر و توسعه زيرگذر ميدان امام حسين صورت مي‌گيرد؛
۳- در توسعه فضاهاي فرهنگي و هنري و طراحي شهري بر يكپارچگي و انسجام و معناداري تأكيد مي‌شود.
۴- اين گذرگاه به فضاي رفاهي و گردشگري و آموزشي مبدل مي‌شود؛
۵- فضاها و نماهاي مغازه‌ها و خانه‌هاي دو طرف خيابان ۱۷ شهريور حد فاصل دو ميدان بهسازي مفهومي و معنايي مي‌شود.
۶- در طراحي نوين، امكان بهره‌وري از ميدان امام حسين (ع) در ايام محرم و تظاهرات‌هاي ايام ملي و انقلاب اسلامي بيشتر و بهتر صورت گيرد.
به منظور تكميل و توسعه فضاهاي هنري و فرهنگي بخش‌هايي از فضاهاي اداري يا تجاري يا مسكوني در اطراف خيابان به مراكز و نهادهاي هنري مانند فرهنگسراي هنري (عكس، نقاشي، گرافيك و آثار حجمي) و فروشگاه و كتابخانه تخصصي و عمومي تبديل يا تغيير كاربري خواهند داد تا شهروندان و گردشگران در سنين مختلف بتوانند در اين فضا به مطالعه و تحقيق بپردازند. معماري اين فرهنگسرا متأثر و ملهم از معماري عصر قاجاري و معماري اسلامي خواهد بود. همچنين فضاهاي خاصي براي نگهداري و تفريح و سرگرمي نوجوانان و كودكان طراحي و تعبيه خواهد شد.
مكان‌هاي مسكوني و مغازه‌ها در طول خيابان نقش برجسته‌اي در فضاسازي دارند. در طراحي‌هاي نوين طراحي به زمين و كف محدود نمي‌شود. در نوسازي نماها با استفاده از عناصر مفهومي و هويتي، مي‌توان ديوارها را ارتقا داد تا شكل يكپارچه و منسجمي پديد آيد. در اين جدارها و نماها همچنين نقش‌برجسته‌هايي به طور متوازن و منظم كه از ابتدا تا پايان حكايتي را بيان مي‌كنند نيز درج خواهد شد در برخي نقاط در دو طرف خيابان در طبقات فوقاني فضاهاي باز پذيرايي مانند رستوران سنتي طراحي و ساخته خواهد شد تا گردشگران از نقاط مرتفع، منظره فضاي جديد را نظاره‌گر باشند.
در ميدان شهدا، تصاوير يا نمادهاي حجمي با مفهوم شهيد و شهادت ساخته و اجرا مي‌شود. نورپردازي نوين و آب‌نماها در ارتفاع هم از ديگر عناصري است كه بايد با مطالعه دقيق و جامع از آن بهره‌برداري شود. اين فناوري امكان عطف نگاه گردشگر از سطح به سوي بالا و تمركز در نقطه اوج واحدي كه تمامي آب‌نماها به آن نقطه ارجاع دارند، را فراهم مي‌كنند؛ گويي نگاه مخاطب از كثرت عالم خاكي به نقطه وحدت‌بخش و احديت عالم سرمدي جلب مي‌شود. اين نورها در سه حالت محيطي، نقطه‌اي و تركيبي (با آب) به كار مي‌روند.
در اين فضاي جديد بايد از فناوري‌هاي نوين اطلاع‌رساني و تسهيلات رفاهي آن هم بهره گرفت. اين مكان مي‌تواند به فضاي اينترنتي متصل باشد تا افراد در اين محيط از طريق موبايل يا لپ‌تاپ بتوانند به اينترنت متصل شوند.
يكي ديگر از ويژگي‌هاي اين مكان، بهره‌گيري از مانيتورهاي بزرگ براي نمايش برنامه‌هاي خاص مناسبتي يا پخش زنده مراسم‌ها و برنامه‌هاي خاص است. همچنين در كنار اين مانيتورهاي بزرگ، پايگاه‌هاي رايانه‌اي و اطلاع‌رساني طراحي و اجرا مي‌شود كه نيازهاي اطلاعاتي مردم درباره رخدادهاي فرهنگي و هنري، خدمات و اطلاعات شهري، صفحات اول روزنامه‌ها و ... را تأمين مي‌كند.
