جوان آنلاین: شهر با آدمهایش است که زنده میماند و با حضورشان معنا پیدا میکند. این معنا نیز زمانی کاملمیشود که نقشهای مختلف در کنار هم به درستی دیده شوند. در میان تمام نقشها و مسئولیتها، حضور بانوان، همیشه رنگی متفاوت به شهر بخشیده، رنگی از مهر، نظم، دقت، خلاقیت و توانایی. مواردی که جریان زندگی را روانتر میکند. هرچند سالها قبل، از این ظرفیت انسانی به خوبی استفاده نمیشد و در حاشیه میماند، اما امروز، نشانههایی از تغییراتی امیدوارکننده، دیده میشود، تغییراتی که بانوان را به عنوان نیرویی اثرگذار و سازنده در متن مدیریت شهری مینشاند. مانند حضور نزدیک به ۱۲ هزار بانوی شاغل در شهرداری تهران که بیش از ۹۰ درصدشان دارای مدارک عالی هستند.
روز گذشته، مراسم افتتاحیه پروژههای توسعه و بهسازی زیرساختهای کارآفرینی، توانمندسازی و فراغتی بانوان شهر تهران برگزار شد. مراسمی که تنها خبر از اضافه شدن ساختمانها و فضاهای جدید نمیداد، بلکه نشان از آغاز فصل نو در مدیریت شهری بود. اینکه حضور هزاران زن متخصص در شهرداری به توسعه زیرساختهای اجتماعی و رفاهی، شکلگیری شبکههای مشاوره و اجرای برنامههای توانمندسازی منجر شده است. افزایش مراکز شهربانو و کوثر، گسترش فضاهای ویژه دختران و حمایت از زنان سرپرست خانوار، نیز مسیر تازهای را رقم زده است، مسیری که نشان میدهد سرمایه انسانی زنان، به یکی از ستونهای اصلی اداره شهر تبدیل شدهاست.
زیرساختهای تازه
مراسم افتتاحیه پروژههای توسعه و بهسازی زیرساختهای ویژه بانوان، با سخنان مریم اردبیلی، رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران آغاز شد، سخنانی که روایتگر دستاوردهای چهار سال اخیر در حوزه زنان شهرداری بود. اردبیلی با نگاهی تحلیلی به جایگاه بانوان شاغل در مدیریت شهری، آنها را «یکی از بزرگترین گنجینههای منابع انسانی کشور» خواند: «حضور نزدیک به ۱۲ هزار بانوی شاغل در شهرداری تهران که بیش از ۹۰ درصدشان دارای مدارک عالی هستند، نمونهای موفق از تحقق الگوی سوم زن مسلمان ایرانی است، الگویی که زنان در آن، هم نقشهای خانوادگی و مادری را ایفا میکنند و هم در عرصه مدیریت و خدمترسانی شهری نقشآفرینی حرفهای دارند.»
او با قدردانی از حمایتهای شورای شهر و معاونت منابع انسانی، دستاوردهای امروز را حاصل همراهی خود بانوان دانست و گفت که در چهار سال گذشته تلاش شده ظرفیتهای زنان شهر تهران به بهترین شکل به کار گرفته شود. اردبیلی به استقبال گسترده بانوان از برنامههای نشاط سازمانی اشاره کرد: «در جشنوارههای اخیر بیش از ۵ هزارو۷۰۰ نفر مشارکت داشتند و در دوره قبل نیز ۲هزارو۷۰۰ نفر حضور یافتند، آماری که نشان میدهد بیش از ۸ هزار نفر از ظرفیت بوستانها و مجموعههای ویژه بانوان استفاده کردهاند.» او افزود: «این مشارکت حتی در روزهای دشوار نیز متوقف نشد و جریان طبیعی زندگی و خدمترسانی در شهر ادامه داشت.»
اردبیلی سپس به اقدامات زیرساختی پرداخت و از افزایش ۲۶ درصدی مجموعههای شهربانو طی چهار سال اخیر خبر داد. او توضیح داد که در ابتدای سال ۱۴۰۰، تهران دارای ۱۹ مجموعه شهربانو، یک شهردخت و ۶۴ مرکز کوثر بود که بسیاری غیرفعال بودند: «کلانپروژه شماره یک ما، اورهال و بهسازی همین زیرساختها بود که برای آن بالغ بر یک همت هزینه شد.» به گفته او، سه مجموعه شهربانو که سالها معطل مانده بودند، تکمیل شد، دو مجموعه جدید افتتاح شد و تعداد شهربانوهای فعال به ۲۴ مرکز رسید. اردبیلی بیان کرد: «با افتتاح شهربانوی جدید منطقه ۲۱، تا پایان سال به هدف برنامه یعنی ۲۵ شهربانو خواهیم رسید.»
او همچنین از توسعه فضاهای ویژه دختران خبر داد: «در ابتدای دوره تنها یک شهردخت فعال بود که بهدلیل کرونا تعطیل شدهبود. امروز با افتتاح شهردخت منطقه ۱۰، تعداد شهردختهای تهران به هشت مرکز رسیده است.» در حوزه مراکز کوثر نیز، تعداد این مراکز از ۶۴ به ۱۲۴ مرکز افزایش یافته و زمینه اشتغال و حمایت از حدود ۴۰ هزار زن سرپرست خانوار فراهم شدهاست. اردبیلی در بخش دیگری از سخنانش به خدمات خانوادهمحور اشاره کرد: «در قالب طرح خانوادهیار، تاکنون ۲۴ هزار نفر از بانوان از پنج جلسه مشاوره رایگان استفاده کردهاند و برای نیازهای تخصصیتر، مرکز جامع خدمات خانوادهمحور راهاندازی شدهاست.» او در پایان با ابراز خرسندی از ایجاد شبکه مشاوران بانوان در سازمانهای شهرداری، تأکید کرد این مسیر با برنامههای متنوعتر ادامه خواهد یافت و زمینه همافزایی ظرفیتهای زنانه مدیریت شهری بیش از پیش فراهم شدهاست.
ظرفیتی ارزشمند
پس از آن، نوبت به مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران رسید. او با نگاهی کلان به ظرفیتهای موجود، حضور پرشمار بانوان متخصص و پرتلاش را «ظرفیتی ارزشمند» دانست که میتواند منشأ تحولی جدی در مدیریت شهری باشد. چمران گفت: «حضور زنان توانمند و متخصص در مجموعه شهرداری تهران، این سازمان را در میان نهادهای اداری کشور به الگویی نمونه و بینظیر تبدیل میکند.»
رئیس شورای شهر با اشاره به ضرورت بهرهگیری از این سرمایه انسانی ادامه داد: «انتظار میرود با اتکا به چنین نیرویی، تحولی همهجانبه در شهرداری تهران رقم بخورد. تحقق این هدف کاملاً عملی و دستیافتنی است.» او اظهار داشت که شهرداری تهران باید علاوه بر پیشتازی در حوزههای عمرانی و خدمات شهری، در عرصههای اداری و سازمانی نیز سرآمد باشد.
چمران در ادامه ضمن قدردانی از مدیران و دستاندرکاران برگزاری مراسم، بهویژه مرکز زنان شهرداری تهران، تصریح کرد: «ارتقای جایگاه این مرکز در ساختار سازمانی شهرداری، خوشبختانه با ارتقای عملکرد اجرایی آن نیز همراه بودهاست.» او ابراز امیدواری کرد که این روند ادامه یابد و خدمات ارزندهتری هم به مجموعه شهرداری و هم به زنان شهر تهران ارائه شود.
پرچمداران تحول
در ادامه مراسم، علیرضا زاکانی، شهردار تهران پشت تریبون حاضر شد و با لحنی صریح و تحلیلی به نقش بیبدیل زنان در مدیریت شهری پرداخت. نقشی که به گفته او، بدون آن «تحول درونزاد در شهرداری تهران ممکن نیست».
زاکانی صحبتهای خود را با اشاره به ترکیب دانشمحور بانوان شاغل شروع کرد: «بیش از ۹۰ درصد بانوان شاغل در شهرداری تهران دارای تحصیلات عالی هستند و چنین بافت جمعیتی دانشمحور در کمتر مجموعهای دیده میشود.»
او سپس گستره مسئولیتهای مدیریت شهری را ترسیم کرد، نهادی که به تعبیر او «در تمام ابعاد زندگی مردم، از تولد تا پس از مرگ، حضور مستقیم یا غیرمستقیم دارد» و این حضور میتواند رضایتمندی و آرامش برای شهروندان به همراه آورد یا در صورت ضعف، مشکلات جدی ایجاد کند. زاکانی افتتاحهای اخیر را «گوشهای از کارهای انجامشده توسط بانوان در شورای ششم» دانست: «توجه به همه ابعاد زندگی و نقش زن، که به زیبایی جریان زندگی نامیده شده، جامعه را به پیشرفت و قلههای بلند رهنمون میکند.»
شهردار تهران با اشاره به حضور بیش از ۱۱ هزار و ۲۰۰ بانوی شاغل در شهرداری تهران افزود: «بانوان شهرداری باید برای رشد حرفهای، تقویتبنیان خانواده و ارتقای نقش اجتماعی خود، برنامهای ویژه و هدفمند داشته باشند و مرکز امور زنان شهرداری نیز موظف است این مسیر را بهصورت جدی دنبال کند.» او بیان کرد: «دقت، نظمپذیری و سایر قابلیتهای بانوان میتواند مدیریت شهری را به سمت تکامل سوق دهد.»
زاکانی در ادامه خطاب به بانوان شهرداری گفت: «خواسته من این است که مجموعه بانوان گرامی بار مسئولیتهای بزرگتری را برعهده بگیرند.» او سه حوزه اصلی این مسئولیتها را چنین برشمرد: «تحول ساختاری درون شهرداری، تحول کالبدی در شهر و تحول نرمافزاری در سبک زندگی، مشارکتپذیری مردم، فناوری و ایجاد شهر هوشمند.» به گفته او، تجربه حضور زنان در دورههای بحرانی، از جمله بازسازیهای جنگ ۱۲ روزه، نشان داد که فعالیتهای مدیریت شهری متوقف نشده و زنان سهم قابلتوجهی در تداوم خدمات و پیشبرد برنامههای شهری داشتهاند.
شهردار تهران سپس چهار محور اصلی حمایت از بانوان را تشریح کرد: «نخست، حفظ و ارتقای سلامت نیروی کار بهویژه همکاران بانوی شهرداری، دوم، حمایت همهجانبه از زندگی شخصی و خانوادگی و نقش مادری، سوم، توسعه زمینههای فعالیت برای رشد و پیشتازی و چهارم، توانمندسازی بانوان برای پذیرش نقش جدی در ارتقای خدمترسانی و آبادانی شهر.»
او در پایان اظهار داشت: «هدف نهایی ما این است که بانوان پرتوان و متخصص، سهمی بیش از پیش در اداره، خدمترسانی و آبادانی پایتخت داشته باشند.»
از حاشیه تا متن
آنچه از صحبتهای مدیران شهری برداشت میشود، تغییر رویکردی است که زنان را از حاشیه به متن مدیریت شهری آورده است، نیرویی که هم در حوزه خدمات اجتماعی و رفاهی حضور دارد و هم در عرصههای مدیریتی و تصمیمسازی. افزایش مراکز فعال، طراحی برنامههای توانمندسازی و ایجاد شبکههای مشاوره، نشانههایی از این مسیر تازه هستند.
البته که انتظار میرود این روند با برنامهریزی دقیقتر و پاسخگویی شفافتر ادامه یابد. موفقیت این پروژهها نه تنها به افتتاح مراکز جدید، بلکه به کیفیت خدمات، میزان مشارکت بانوان و اثرگذاری واقعی بر زندگی شهروندان وابسته است. اگر این اهداف محقق شود، شهرداری تهران میتواند الگویی معتبر از مدیریت شهری مبتنی بر سرمایه انسانی زنان ارائه کند، الگویی که هم به ارتقای کیفیت زندگی در پایتخت ختم میشود و هم چشماندازی تازه برای اداره کلانشهرهای کشور ترسیم میکند.
