جوان آنلاین: در روزگاری که محرومیت همچنان بر چهره برخی مناطق کشور سایه افکنده و دسترسی به خدمات درمانی برای بسیاری از هموطنان در نقاط دورافتاده و کم‌برخوردار آرزویی سخت تلقی می‌شود، گروهی از پزشکان، اساتید دانشگاه و دانشجویان دغدغه‌مند پایتخت‌نشین با تکیه بر روحیه ایثار و تعهد اجتماعی، گرد هم‌آمدند تا با برگزاری اردوی جهادی پزشکی در استان خوزستان گامی مؤثر در مسیر تحقق عدالت درمانی بردارند. این حرکت انسان‌دوستانه، حاصل ماه‌ها تلاش بی‌وقفه، برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی‌های گسترده با نهاد‌های مسئول است؛ تلاشی که با هدف رساندن خدمات تخصصی و رایگان به محروم‌ترین نقاط، در قالب درمانگاه‌های ثابت و سیار در شهرستان دزفول و سایر مناطق هدف برپا شد. اردوی جهادی پزشکی خوزستان، نمادی از هم‌افزایی علم و انسانیت و جلوه‌ای روشن از پیوند دانشگاه، تخصص و مسئولیت اجتماعی در خدمات‌سانی به مناطق کم‌برخوردار و هموطنان نیازمند به شمار می‌رود. حضور داوطلبانه پزشکان برجسته، اساتید دانشگاهی و دانشجویان جوان، نشان از عمق باور به رسالت انسانی و تعهد حرفه‌ای دارد؛ باوری که در میدان عمل خود را در قالب خدمت بی‌منت و تلاش خستگی‌ناپذیر برای کاهش آلام بیماران نمایان می‌سازد.
دزفول، نقطه شروع یک جریان درمانی بی‌منت
وقتی اردوی گسترده جهادی پزشکی سانتر جراحی در شهرستان دزفول برگزار و رسیدگی به وضعیت ساکنان این شهرستان به همت قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها آغاز شد، صد‌ها پزشک، استاد دانشگاه و دانشجوی داوطلب با هدف خدمت رایگان به محرومان استان خوزستان گرد هم آمدند تا گامی مؤثر در مسیر عدالت درمانی بردارند.
علیرضا پاک‌نژاد، مسئول برگزارکننده این اردوی جهادی درخصوص آماده‌سازی مقدمات آن می‌گوید: «برگزاری چنین اردو‌هایی نیازمند ماه‌ها برنامه‌ریزی و هماهنگی با نهاد‌های مختلف است. ما حدود شش ماه درگیر شناسایی مناطق هدف در استان‌های مختلف و رایزنی با ادارات بودیم. خدمات اردو شامل حوزه‌های جراحی ارتوپدی، چشم، گوارش، داخلی، کبد، زنان و قلب بود. برخی تخصص‌ها نیز بدون نیاز به جراحی با حضور اساتید برای ویزیت و درمان ارائه شد.»
وی با اشاره به همراهی پزشکان و متخصصان در اردوهای جهادی ادامه می‌دهد: «بسیاری از پزشکان و اساتید، خودشان پیگیر زمان برگزاری اردو‌ها هستند و داوطلبانه مشارکت می‌کنند. برخی حتی اعلام کرده‌اند هزینه چند عمل جراحی را شخصاً تقبل می‌کنند تا در تهران برای نیازمندان انجام شود. این روحیه ایثار و همدلی، انگیزه ما را برای ادامه مسیر چند برابر کرده و باعث تکرار این حرکت‌ها شده است.»
پاک‌نژاد پیرامون ترکیب تیم درمانی حاضر در اردو هم توضیح می‌دهد: «در بازه نخست، گروه دندانپزشکی شامل ۴۰ دندانپزشک و ۲۰ نفر کادر اجرایی بود. در مجموع حدود ۱۰۰ متخصص در رفت‌وآمد بودند و کل نیروی انسانی به ۲۵۰ نفر رسید. اردو حدود یک‌ماه بود که از ۲۰ شهریور شروع و تا ۱۶ مهر ادامه داشت و مقر اصلی هم در شهرستان دزفول مستقر بود.»
مسئول برگزارکننده این اردوی جهادی پزشکی در خوزستان ادامه می‌دهد: «خدمات دندانپزشکی تا یازدهم مهرماه در دزفول ارائه شد و درمانگاه ثابت در این شهر فعال بود. درمانگاه‌های سیار نیز پس از پنج روز فعالیت به شهرستان‌هایی مانند سردشت وشهیون منتقل شدند. در بازه‌های بعدی، شهر‌های خرمشهر، آبادان، گتوند، امیدیه، شادگان، کارون، اهواز، آغاجاری، شیهون، شوش، کرخه، شوشتر و برخی مناطق محروم دیگر تحت پوشش قرار گرفتند.»
این جهادگر فعال درباره نحوه مراجعه مردم برای دریافت خدمات درمانی می‌گوید: «هموطنان با مراجعه به کمیته امداد، نوبت‌گیری می‌کردند و برای دریافت خدمات معرفی می‌شدند. تمامی خدمات درمانی در این اردو‌ها رایگان بود و با هماهنگی قبلی ارائه می‌شد. هدف ما این است که خدمات تخصصی را به دست نیازمندترین افراد در مناطق محروم برسانیم.»
پاک‌نژاد در رابطه با خدمات ارائه‌شده در اردوهای جهادی تصریح می‌کند: «خدمات درمانی اردو‌ها در چند محور تخصصی و عمومی طراحی شده که شامل جراحی‌های ارتوپدی، چشم، گوارش، داخلی، زنان، قلب و کبد بود. در حوزه چشم، جراحی آب‌مروارید انجام شد و در بخش فک و صورت، درمان شکاف کام در دستور کار قرارداشت. آندوسکوپی و کولونوسکوپی نیز برای بیماران نیازمند در مناطق محروم اجرا و خدمات دندانپزشکی به‌صورت گسترده ارائه شد.»
وی می‌گوید: «در بخش دندانپزشکی، خدماتی مانند ترمیم، پر کردن، کشیدن دندان و... انجام شد، تیم تخصصی نیز در درمانگاه‌های سیار مستقر بودند. برخی تخصص‌ها مانند پوست و مو که نیاز به دارو دارند با حضور اساتید و بدون جراحی پوشش داده می‌شد. در کنار خدمات درمانی، آموزش پزشکی نیز در دستور کار قرار گرفت و نزدیک به ۱۰ هزار خدمت آموزشی در استان ارائه شد.»
مسئول برگزارکننده اردوی جهادی پزشکی در خوزستان با قدردانی از سیدمرتضی بختیاری رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره)، سیدمحسن دهبان‌پور مدیر عامل نفت و گاز آغاجاری، دکتر محمد اسماعیل قیداری رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی جهت همکاری شایسته در اجرای این اردو که پزشکان به افراد زیادی خدمات رسانی کردند، خاطر نشان می‌کند: «هدف ما این است که خدمات درمانی و آموزشی را به‌صورت رایگان و با کیفیت تخصصی به محروم‌ترین نقاط استان‌ها برده و ارائه کنیم و با حضور پزشکان متخصص، اساتید دانشگاهی و دانشجویان داوطلب، تلاش می‌کنیم تا عدالت درمانی را در عمل محقق کنیم.»
عدالت درمانی نسخه‌ای از دل میدان
خوزستان، با تمام داشته‌های اقتصادی و استراتژیک، همچنان با کمبود‌های جدی در حوزه سلامت عمومی مواجه است؛ واقعیتی که فارغ از آمار‌های رسمی در صف‌های طولانی درمانگاه‌های سیار و نگاه‌های نگران بیماران دیده می‌شود. استانی که سال‌هاست میزبان صنایع عظیم و ظرفیت‌های قابل اتکا بوده، هنوز دسترسی به خدمات درمانی اولیه برای بسیاری از ساکنان مناطق محروم، امری دشوار و گاه ناممکن است. در چنین شرایطی، گروهی از پزشکان، دندانپزشکان، جراحان و دانشجویان داوطلب قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها، چند هفته در شهرستان‌ها و مناطق محروم این استان مستقر شدند تا بخشی از نیاز‌های موجود پاسخ داد و کمبود‌ها را رفع کنند. در این اردوی جهادی پزشکی کشور که یکی از بزرگ‌ترین اردو‌ها به شمار می‌آید، بیش از ۳ هزار خدمت دندانپزشکی و ۱۵۰ ظرفیت جراحی تخصصی در مناطق محروم خوزستان ارائه شد؛ اقدامی که با مشارکت داوطلبانه ۲۳۰ نیروی درمانی، بخشی از خلأ‌های نظام سلامت را پوشش داد. درمانگاه‌های ثابت و سیار در شهرستان‌های هدف راه‌اندازی شد، بیماران از شهر‌های اطراف مراجعه کردند، خدمات تخصصی ارائه شد و امید دوباره در چهره‌ها جان گرفت. بزرگ‌ترین اردوی جهادی به همراه سانترجراحی، فراتر از یک حرکت انسان‌دوستانه، بازتابی از شکاف‌های عمیق در نظام سلامت است؛ شکافی که تنها با حضور داوطلبانه نیرو‌های متخصص پر نمی‌شود و نیازمند بازنگری جدی در سیاستگذاری‌های درمانی، تخصیص منابع و اولویت‌بندی مناطق محروم است.
تیمی متشکل از متخصصان و فوق تخصص‌ها
مسئول قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها درخصوص ترکیب گروه درمانی حاضر در اردو می‌گوید: «در اردوی خوزستان ۱۲۰ دندانپزشک، ۶۰ پزشک متخصص و فوق‌تخصص و ۵۰ نفر از کادر اجرایی حضور داشتند. همه نیرو‌ها داوطلبانه و بدون دریافت حق‌الزحمه در این حرکت خداپسندانه شرکت کردند و این مشارکت نشان‌دهنده عمق باور به مسئولیت اجتماعی در میان جامعه پزشکی است.» سالار کاویانی ادامه می‌دهد: «در مجموع بیش از ۳ هزار خدمت دندانپزشکی شامل ترمیم، کشیدن، جرم‌گیری، آموزش بهداشت دهان و درمان‌های تخصصی انجام شد. در شهرستان آغاجاری به‌تنهایی ۷۰۰ خدمت ثبت شد که نشان‌دهنده نیاز بالای منطقه به این کمک‌هاست.» وی توضیح می‌دهد: «درمان‌های تخصصی در حوزه‌های داخلی، چشم، گوارش، ارتوپدی، آندوکلون، ENT بود و تمام دارو‌ها به صورت رایگان تحویل مراجعه‌کنندگان می‌شد. ظرفیت انجام ۱۵۰ عمل تعویض مفصل فراهم بود. بیماران چشم برای جراحی معرفی شدند و مراحل درمان آنها در تهران پیگیری می‌شود.» کاویانی می‌کند: «برنامه‌ریزی برای اردوی بعدی در حال انجام است. استان‌های هرمزگان، لرستان و خوزستان به‌عنوان گزینه‌های احتمالی مطرح هستند. تصمیم‌گیری نهایی پس از بررسی ظرفیت‌ها، نیاز مناطق و هماهنگی با نهاد‌های مسئول انجام خواهد شد.» کاویانی می‌گوید: «تعدادی از افراد نیازمند با معرفی‌نامه رسمی کمیته امداد، بهزیستی یا فرمانداری شهرستان‌ها به تهران اعزام می‌شوند و درمان در بیمارستان‌های طرف قرارداد قرارگاه، به‌صورت رایگان انجام می‌شود؛ این فرآیند با هماهنگی کامل و پیگیری مستمر صورت می‌گیرد.»
جهاد؛ کار برای دل، نه پول
مسئول قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها با اشاره به نحوه ورود خود به دنیای جهادگران می‌گوید: «ورودم به فعالیت‌های جهادی کاملاً اتفاقی بود. در دوران دانشجویی، هیچ شناختی از اردوهای جهادی نداشتم، اما نخستین اردویی که شرکت کردم، همه‌چیز را برایم تغییر داد. وضعیت مردم و محرومیت‌ها را از نزدیک دیدم. همان‌جا تصمیم گرفتم وارد میدان شوم و قدمی برای کشور و مردمم بردارم.» سالار کاویانی با اشاره به انتخاب استان خوزستان برای اجرای برنامه‌های جهادی ادامه می‌دهد: «خوزستان با وجود منابع عظیم، محرومیت‌های گسترده‌ای دارد. آثار جنگ هنوز در زندگی مردم باقی مانده و به چشم می‌خورد. خون شهدا در این خاک ریخته شده و همین موضوع برای من انگیزه‌ای مضاعف ایجاد کرده است. مردم مقاوم خوزستان در اوج سختی‌ها، میهمان‌نواز و باصفا هستند و این ویژگی‌ها اشتیاق مرا دوچندان کرده است.»
وی با بیان تفاوت کار پزشکی در مطب و مناطق محروم توضیح می‌دهد: «من داروساز هستم، اما از نگاه یک پزشک، کار در مطب با خدمت در مناطق محروم، زمین تا آسمان فرق دارد. در مطب هدف درآمدزایی است، اما در مناطق محروم، هدف آرامش دل و کمک به مردم است. در اردوهای جهادی برای دل خودم کار می‌کنیم، نه برای پول، چون هدف برداشتن باری از دوش مردم و خدمت به کشور است.» مسئول قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها با اشاره به استقبال دانشجویان از اردوهای جهادی می‌گوید: «در اردو‌هایی که برگزار کردیم، بسیاری از دانشجویان بدون پیش‌زمینه اعتقادی وارد شدند. اما فضای اردو و حال‌وهوای خدمت و دیدن محرومیت‌ها، نگاه‌شان را تغییر داد و باعث ماندگاری‌شان شد. این تجربه انسانی، تأثیر اجتماعی عمیقی دارد و انگیزه‌ای برای تداوم این حرکت در نسل جوان ایجاد کرده است.» وی با بیان اینکه این اردو چهارمین دوره حرکت بزرگ جهادی بود، ادامه می‌دهد: «پیش از این، حدود ۸۰ اردوی جهادی در شهر‌های مختلف و سطح پایتخت برگزار کرده بودیم. هر دوره با تجربه‌های تازه و بازخورد‌های مثبت از مردم همراه بوده که مسیر ما را روشن‌تر کرده است. هدف ما فقط درمان نیست، بلکه ساختن پیوندی انسانی میان دانشگاه، تخصص و مردم محروم است.» این جهادگر فعال خاطر نشان می‌کند: «دانشجویانی که علاقه‌مند به پیوستن به این حرکت هستند، می‌توانند قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها را جست‌و‌جو کنند. از طریق شبکه‌های اجتماعی یا شماره روابط عمومی، امکان ثبت‌نام و ارتباط با ما فراهم است. ما آماده‌ایم تا از ظرفیت جوانان دغدغه‌مند برای خدمت‌رسانی در مناطق محروم استفاده کنیم.»
کاویانی با تأکید بر ادامه‌دار بودن این مسیر تصریح می‌کند: «قرارگاه جهادی نسل سوم با تکیه بر نیروی جوان، تخصص علمی و روحیه انقلابی‌در خدمت مردم خواهد ماند. امیدواریم این حرکت، الگویی برای سایر گروه‌های دانشجویی و تخصصی در سراسر کشور باشد.»
مسئول قرارگاه جهادی نسل سومی‌ها در مورد نحوه مراجعه مردم برای دریافت خدمات درمانی عنوان می‌کند: «خدمات گیرندگان از خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد امام‌خمینی (ره)، سازمان بهزیستی و برخی مؤسسات خیریه بوده و هستند. برای برنامه‌های بعدی هم باید بگویم، افرادی که قصد بهره‌مندی از خدمات درمانی را دارند، باید ابتدا به ادارات مربوطه مراجعه کنند. در این مراکز، فرآیند نوبت‌دهی انجام می‌شود و پس از ثبت اطلاعات، آنها برای معالجه به تیم‌های درمانی معرفی می‌شوند. تمامی خدمات ارائه‌شده در این اردو‌ها رایگان بوده و با هدف رسیدگی به وضع نیازمندان در مناطق محروم طراحی شده است.»
وی با اشاره به چالش‌های اجرایی اردوهای جهادی می‌گوید: «یکی از سخت‌ترین بخش‌های کار، هماهنگی با دستگاه‌های اجرایی بود که متأسفانه در بسیاری موارد همکاری لازم را نداشتند. به جز چند مجموعه محدود، اغلب نهاد‌ها فقط وعده دادند و در عمل هیچ حمایتی نکردند؛ این بی‌مهری‌ها روند کار را کند می‌کند.»
