جوان آنلاین: با نگاهی به جنگ تحمیلی امریکا و رژیم صهیونیستی به کشورمان جا دارد به همدلی و انسجام خانواده‌ها و همبستگی شگرف مردم‌مان بپردازیم؛ ویژگی‌ای که در طول تاریخ نقش بسزایی در پیروزی هایمان داشته است. در همین زمینه با امیرعباس عبداللهی، جامعه‌شناس و مدرس حوزه و دانشگاه گفت‌و‌گو کردیم. در ادامه گفت‌و‌گو با وی را می‌خوانید.
آیا جنگ می‌تواند به تقویت انسجام و همدلی در خانواده و همبستگی در جامعه ما منجر شود؟
همبستگی اجتماعی یکی از نتایج جنگ است که در طول تاریخ به چشم می‌خورد، البته این حاصل یک جنگ بر اساس اعتقاد، ایمان و دفاع از خود است و خانواده‌ها را نیز به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند. این در حالی است که در جوامع غربی با توجه به ویژگی‌های خانواده، اختلاف و گسست اجتماعی در جنگ‌هایشان بیشتر دیده می‌شود و این نشان از تفاوت جنگ ما با جنگ آنهاست. به عنوان نمونه، در نماز جمعه‌ای که در ایام جنگ اخیر داشتیم، شاهد بودیم تمام اعضای خانواده‌ها در کنار هم حاضر شده و یکدیگر را حمایت کردند. مادران نیز فرزندان خود را برای تربیت و آموزش به این تجمعات آوردند. این حس وطن دوستی می‌تواند زمینه ایجاد یک چسب اجتماعی را نیز فراهم کند و جامعه را با هر عقیده و ظاهری به هم پیوند دهد. نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که این اتحاد توانسته است شکاف‌های نسلی را کاهش دهد و همه افراد در هر سنی از روی غیرت ملی و میهن دوستی در راهپیمایی‌ها شرکت کنند.
نقش نهاد‌های اجتماعی و مذهبی مانند مساجد و هیئت‌ها در ایجاد همدلی و حمایت از خانواده‌های آسیب دیده چیست؟
زمانی که از نهاد‌های اجتماعی سخن می‌گوییم، شاهد بوده‌ایم که مساجد نقش اصلی در کمک به بحران‌ها داشته‌اند. در مسائل مختلفی مانند سیل، زلزله و کمک به آوارگان، مساجد با توجه به فضای خود و کاربری منحصر به فردشان همواره در خط مقدم بوده‌اند. حتی ابتدای انقلاب اسلامی مساجد نقشی کلیدی و روشنگرانه ایفا کرده‌اند و امروزه نیز می‌توانند به عنوان محیطی آموزشی، فرهنگی و اقتصادی عمل کنند و تربیت نیرو‌های مؤثر را بر عهده بگیرند. مساجد این ظرفیت را دارند که در عرصه جامعه به لحاظ کارآمدی نقش‌های مختلف ایفا کنند. از آنجایی که جامعه‌ای مسجد محور هستیم، مساجد می‌توانند نقش کلیدی خود را به خوبی ایفا کنند و در شرایط بحرانی خدمات مؤثری ارائه دهند. به عنوان نمونه در دوران دفاع مقدس، مساجد به عنوان عنصر اصلی در گردهمایی خانواده‌ها برای تهیه اقلام نقدی و غیرنقدی در محلات بودند و در برگزاری مراسم‌هایی مانند تشییع شهدا و دعا و نیایش نقش مؤثری داشتند.
جنگ آسیب‌هایی را به لحاظ جانی، مالی و روحی برای بعضی خانواده‌ها به همراه دارد، هموطنانمان چگونه می‌توانند از این خانواده‌ها حمایت کنند؟
آنها می‌توانند با ارسال پیام تسلیت، شرکت در مراسم‌ها و همدلی، همدردی کامل را ابراز کنند. این امر حتی می‌تواند در قالب پیامک، دلنوشته و عکس در فضای مجازی صورت گیرد. همچنین نصب بنر‌ها و دیگر اقدامات مشابه به انسجام بیشتر کمک می‌کند. ایرانیان به کرات نشان داده‌اند مردمانی عاطفی هستند و قادر به انجام اقداماتی بزرگ در مواقع ضروری‌اند. آنها حتی در شرایط سخت با اینکه خودشان نیز با مشکل مواجهند، دست به تقسیم‌های نوعدوستانه می‌زنند. چهره‌های مشهور از جمله فوتبالیست‌ها نیز همواره در این زمینه پیشقدم بوده و در کنار مردم قرار گرفته و می‌گیرند.
با توجه به اینکه در ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) هستیم نقش مراسم‌های مذهبی در تقویت همدلی و اتحاد جامعه چیست؟
در جامعه، هر عاملی که موجب همدلی و اتحاد مردم شود، می‌تواند به انسجام ملی کمک کند. به‌عنوان مثال، هیئت‌های مذهبی نقش مهمی در تقویت این انسجام دارند و با زنده کردن روحیه مشترک در افراد، آنها را زیر یک مدیریت واحد قرار می‌دهند. در هیئت‌ها، افراد ذیل رئیس هیئت فعالیت می‌کنند و این فرماندهی واحد به پیشبرد همدلانه امور کمک می‌کند. امروزه، مردم ایران با روحیه‌ای قوی در برابر دشمن ایستادگی می‌کنند. روحیه ایرانی‌ها در مواقع سخت تجلی می‌یابد و آنها به دنبال یافتن راه‌حل‌های مشترک هستند؛ امری که کمتر در جوامع دیگر مشاهده می‌شود.
برای مقاومت در برابر اتفاقات جنگ و تبعات آن نیاز است روحیه امید در خانواده‌ها تقویت شود. این مهم چگونه امکانپذیر خواهد بود؟
در ابتدای پاسخ به این سؤال یک نکته را بگویم که تاریخ کشورمان درس‌های مختلفی از انسجام، همبستگی و مقاومت به ما داده که بی‌نظیر است، باید از آنها درس و آن را چراغ راه در نظر بگیریم. در واقع انسجام و همدلی خانواده ایرانی و همبستگی اجتماعی هدفمند، چراغ روشن ما ایرانیان در بحران‌هایی همچون جنگ است. برای تقویت روحیه امید و مقاومت در مواجهه با شرایط جنگ، اقداماتی از جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ضروری است. مشارکت فعال اعضای جامعه در فرایند‌های اجتماعی و سیاسی از طریق برگزاری نشست‌ها و جلسات عمومی می‌تواند حس تعلق و مسئولیت پذیری را افزایش دهد. همچنین ایجاد فضا‌های حمایتی مانند گروه‌های محلی و سازمان‌های غیردولتی به تقویت ارتباطات و همبستگی بین افراد کمک می‌کند و آنها را قادر می‌سازد تا بر مشکلات غلبه کنند. نقش رسانه‌ها نیز در این زمینه حیاتی است؛ رسانه‌ها با انتشار اخبار مثبت و داستان‌های الهام بخش می‌توانند روحیه امید را تقویت و حس اتحاد را در خانواده‌ها ایجاد کنند. فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی نیز فرصتی برای بیان احساسات و ایجاد دوستی‌ها فراهم می‌آورند و حس همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کنند. علاوه بر این، آموزش مهارت‌های زندگی و توانایی‌های مقابله با فشار‌های روانی نیز به افراد کمک می‌کند در شرایط دشوار بهتر عمل و روحیه مقاومت خود را حفظ کنند. به طور کلی، تقویت روحیه امید و مقاومت نیازمند فعالیت‌های منسجم و همدلانه از سوی جامعه است.
