جوان آنلاین: این روز‌ها کشور با یکی از شدیدترین بحران‌های آبی جهان روبه‌رو است، اما هنوز در برخی کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر، شیر‌های باز، آبیاری‌های شبانه و مصرف بی‌رویه ادامه دارد. بدمصرفی آب، حالا نه‌تنها یک عادت غلط، بلکه تهدیدی ملی است.
وزارت نیرو به منظور مدیریت مصرف آب سناریو‌های مختلفی را در دستور کار خود قرار داده که آغاز پویش نصب تجهیزات کاهنده آب در بخش خانگی یکی از مهم‌ترین آنهاست. پیش‌بینی می‌شود با همه‌گیرشدن این طرح، ۳۰ تا ۴۰درصد در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد شد.
کنشگران معتقدند بحران آب در ایران، فراتر از کمبود منابع طبیعی است و ناشی از بدمصرفی و رفتار‌های نادرست در مصرف این کالای حیاتی است. بخش عمده‌ای از مصرف آب در کشور، به‌ویژه در بخش کشاورزی، به شکل غیربهینه و پرهزینه انجام می‌شود، این در حالی است که حتی در بخش خانگی نیز بسیاری از مشترکان، به دلایل فرهنگی، اقتصادی یا نبود نظارت مؤثر، رفتار‌های پرمصرف و آسیب‌زایی دارند.
یکی از راهکار‌های مؤثر برای کنترل بدمصرفی، اعمال تعرفه‌های تصاعدی است. در این روش، مصرف‌کنندگان پرمصرف (به‌ویژه در بخش خانگی و شهری) با نرخ‌های بسیار بالاتری نسبت به مصرف‌کنندگان کم‌مصرف، هزینه پرداخت می‌کنند. این سازوکار، هم به نوعی مالیات بر مصرف بیشتر است و هم می‌تواند به‌طور مؤثر الگوی مصرف را تغییر دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی کشورها، نرخ تعرفه آب برای سه دهک پرمصرف تا سه برابر قیمت واقعی آب محاسبه می‌شود. در ایران نیز افزایش تدریجی تعرفه‌ها برای مصارف غیرضروری (مانند آبیاری باغچه‌های شخصی یا پر کردن استخر‌های خانگی) می‌تواند بازدارندگی مؤثری ایجاد کند. دراین میان، استفاده از کنتور‌های هوشمند آب، علاوه بر ثبت دقیق مصرف، امکان هشداردهی به مصرف‌کنندگان پرمصرف را فراهم می‌سازد. این کنتور‌ها می‌توانند اطلاعات مصرف را به صورت لحظه‌ای به شرکت‌های آب و مشترکان ارسال کنند و حتی قابلیت قطع یا کاهش فشار را در صورت تداوم مصرف غیرمجاز داشته باشند، همچنین در بخش صنعتی و کشاورزی نیز استفاده از سامانه‌های مانیتورینگ، مانع برداشت‌های بی‌رویه و مخفیانه از منابع زیرزمینی می‌شود.
همچون ۲۰سال پیش مصرف می‌کنیم
به رغم هشدار‌های کارشناسان صنعت آب، سال‌هاست هیچ نوع تغییر رفتار مصرفی نداریم، یعنی همانگونه که ۲۰سال پیش مصرف داشتیم، اکنون هم داریم از همان شیرآلات دو دهه قبل استفاده می‌شود، در حالی که شاهد تغییر رفتار جدی در طبیعت هستیم، بنابراین باید خودمان را با این شرایط اقلیمی تطبیق دهیم. باید در حوزه مدیریت منابع آبی و کلانشهر‌ها تغییر رفتار داشته باشیم.
«آموزش و فرهنگ‌سازی» حلقه مفقوده مدیریت بدمصرفی
یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در اصلاح الگوی مصرف، تغییر نگرش عمومی نسبت به آب است. متأسفانه در فرهنگ رایج، آب به‌عنوان یک منبع بی‌پایان تلقی می‌شود. آموزش‌های مستمر در مدارس، کمپین‌های رسانه‌ای با زبان ساده و قابل‌فهم، استفاده از چهره‌های شناخته‌شده برای ترویج مصرف بهینه و مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در آموزش‌های محلی از جمله اقدامات مؤثر در تغییر رفتار مصرف‌کنندگان است.
نقش مؤثر تجهیزات کاهنده آب
نصب تجهیزات کاهنده آب با حمایت وزارت نیرو ماه‌هاست مورد بررسی قرار گرفته تا مشترکان خانگی به صورت قسطی بتوانند از این تجهیزات استفاده کنند، زیرا قیمت و هزینه نصب این تجهیزات بالا بوده و امکان استفاده همه مشترکان خانگی غیرممکن است.
بر اساس آمار منتشره، ۴۰درصد از مصرف خانگی مربوط به حمام است، اگر با نصب تجهیزات ۲۰درصد از آب مصرفی حمام را کاهش دهیم، در مجموع ۱۶درصد در مصرف آب شرب صرفه‌جویی می‌شود، همچنین اگر ۱۰درصد از مصرف آب را صرفه‌جویی کنیم، می‌توانیم از تنش آبی عبور کنیم، ازاین رو تنها راه عملی، اعمال مدیریت مصرف و کاهش مصرف آب است، همچنین طبق قانون، علاوه بر وزارت نیرو و آب و فاضلاب باید وزارت صنعت، معدن و تجارت، مسکن و شهرداری‌ها در ارائه پایان کار‌ها به مسئله مصرف آب و برق در ساختمان‌ها دقت کنند و بدون رعایت الگوی مصرف در ساختمان، پایان کار ارائه نکنند.
درخواست وزیر نیرو برای مشارکت همگانی در نصب تجهیزات کاهنده آب
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو روز گذشته در مراسم معرفی کاهنده‌های مصرف آب و بازدید از پیک‌های موتوری مروج کاهش مصرف آب گفت: از مردم عزیز درخواست می‌کنیم با نصب دستگاه‌های کاهنده مصرف آب که هزینه اندکی هم دارد، نسبت به صرفه‌جویی در مصرف آب کوشا باشند. وزیر نیرو افزود: با نصب تجهیزات کاهنده مصرف آب میزان مصرف بین ۲۰ تا ۳۰درصد کاهش پیدا می‌کند و اگر همه شهروندان این تجهیزات را نصب کنند، به راحتی می‌توانیم از چالش و بحران کم آبی عبور کنیم.
وی گفت: همکاران ما با توزیع وسایل کاهنده مصرف آب بین مشترکان، می‌توانند هزینه آن را که اندک است، در قبض ماه‌های آتی از شهروندان دریافت کنند.
شهروندان تهرانی با سامانه۱۲۲ تماس بگیرند
همچنین مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با تشریح پویش فراگیر توزیع تجهیزات کاهنده آب گفت: فعالیت این پویش روز چهارشنبه با حضور و دستور وزیر نیرو و با حرکت ناوگان موتوری همیاران نصب لوازم کاهنده مصرف آب در تهران آغاز می‌شود.
محسن اردکانی با بیان اینکه به دلیل تغییر اقلیم و پنجمین خشکسالی متوالی، منابع تأمین آب استان تهران با مصارف همخوانی ندارد، مدیریت مصرف را تنها راه گذر از شرایط کم‌آبی کنونی دانست و افزود: در موضوع آبرسانی با سه مؤلفه مدیریت تأمین، مدیریت توزیع و مدیریت مصرف مواجه هستیم.
وی ادامه داد: در دو حوزه مدیریت تأمین و مدیریت توزیع تاکنون هر اقدامی که لازم بوده انجام شده و با توجه به تغییر اقلیم و شرایط خشکسالی، هم‌اکنون اولویت نخست وزارت نیرو مدیریت مصرف و تقاضاست.
مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران سه عامل اثرگذار در مدیریت مصرف آب را شامل قانونگذاری، آموزش و تجهیزات کاهنده مصرف برشمرد و گفت: براساس قانون، الگوی مصرف هر شهروند تهرانی ۱۳۰ لیتر در شبانه‌روز تعیین شده است، اما هم‌اکنون ۷۰درصد شهروندان مصرفی بیش از الگوی تعیین‌شده دارند که ابزار‌های قانونی ازجمله اعمال تعرفه‌های پلکانی و ایجاد محدودیت‌های مقطعی برای مشترکان پرمصرف و بدمصرف پیش‌بینی شده است.
به‌گفته وی، در حوزه آموزش نیز فعالیت‌های متنوع آموزشی و ترویجی و تبلیغی در طول سال از سوی همکاران شرکت در حوزه‌های مختلف و برای اقشار گوناگون ازجمله دانش‌آموزان، بانوان، نمازگزاران مساجد و کارکنان اداره‌ها برگزار و اجرا می‌شود.
اردکانی اظهار داشت: یک عامل بسیار مؤثر در مدیریت مصرف آب، نصب لوازم کاهنده مصرف بوده که این اقدام پیش از این در تهران آغاز شده است، اما پویش فراگیر توزیع و نصب این لوازم و تجهیزات از امروز به دستور وزیر نیرو فعالیت خود را در استان تهران آغاز می‌کند.
وی با بیان اینکه شهروندان تهرانی در سال جاری در همراهی و همکاری با خادمان خود در شرکت آبفای استان تهران، مصارف خود را به میزان ۱۰درصد کاهش داده‌اند، ضمن قدردانی از مشارکت آنان، بر لزوم کاهش ۱۰درصد دیگر از مصارف آب شرب برای گذر از بحران کم‌آبی تأکید کرد و افزود: چنانچه نصب تجهیزات کاهنده مصرف با مشارکت همگانی همراه شود، می‌تواند ۳۰ تا ۴۰درصد در مصارف آب صرفه‌جویی ایجاد کند.
به‌گفته وی، مشترکان تهرانی در قالب پویش فراگیر توزیع و نصب لوازم کاهنده مصرف آب، می‌توانند ضمن تماس با سامانه ۱۲۲، اشتراک خود را در این سامانه ثبت کنند تا همکاران شرکت آبفای استان تهران در سریع‌ترین زمان ممکن به نشانی اشتراک شهروندان متقاضی مراجعه و نسبت به نصب این لوازم اقدام کنند.
مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران افزود: همکاران نصب لوازم کاهنده مصرف آب، دارای لباس‌های متحدالشکل و کارت شناسایی هستند و پس از نصب لوازم کاهنده مصرف آب، از مشترکان در قالب فرمی امضای تأیید نصب لوازم را دریافت می‌کنند تا هزینه این لوازم به صورت اقساط یک ساله در قبوض آنان اعمال شود.
وی تصریح کرد: همکاران نصب لوازم کاهنده مصرف حق دریافت هیچ‌گونه وجه نقدی از مشترکان ندارند بلکه هزینه نصب این لوازم در قالب اقساط یک‌ساله در قبوض آب‌بها دریافت خواهد شد. اردکانی هزینه این لوازم را با توجه به تعداد شیرآلات موجود در منازل مشترکان، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر واحد مسکونی اعلام کرد. وی ابراز امیدواری کرد با مشارکت و استقبال گسترده مشترکان تهرانی از پویش فراگیر توزیع و نصب لوازم کاهنده مصرف و همکاری شهروندان در کاهش ۱۰درصد دیگر از مصارف خود، امکان گذر از شرایط سخت کم‌آبی کنونی که در یک قرن اخیر بی‌سابقه است، فراهم شود.
