بر اساس تحقیقات جهانی

متأهل‌ها و والدین شادترند

جوان آنلاین: در جهانی که استرس و تنهایی گاه سایه‌ای سنگین بر زندگی می‌افکند، یک پرسش اساسی ذهن‌ها را مشغول می‌کند که «راز شادی پایدار چیست؟» علم پاسخی روشن دارد؛ ازدواج و تشکیل خانواده. زوج‌هایی که با تعهد و عشق کنار یکدیگر گام برمی‌دارند و والدینی که با خنده‌های فرزندان‌شان زندگی را رنگین‌تر می‌بینند، نه‌تنها قلب‌هایی گرم‌تر دارند، بلکه شادی و سلامت روان بیشتری را تجربه می‌کنند. این گزارش، با تکیه بر پژوهش‌های علمی، داستان‌های واقعی و شواهد تازه، نشان می‌دهد ازدواج و فرزندآوری می‌توانند زندگی را به سفری پر از معنا و شادمانی تبدیل کنند. ۳۰ اردیبهشت، روز ملی جمعیت، فرصتی برای بازاندیشی در ارزش کانون خانواده به‌عنوان هسته‌ای پویا و زندگی‌بخش در جامعه است. در دورانی که بسیاری از جوانان به دلیل نگرانی‌های مالی، ترس از ناکامی عاطفی یا فشار‌های اجتماعی از ازدواج و فرزندآوری دوری می‌جویند، علم پیامی الهام‌بخش ارائه می‌دهد. ازدواج نه‌تنها پیوندی عاشقانه است، بلکه دروازه‌ای به سوی شادی پایدار و سلامت روان خواهد بود. افزون بر این، خانواده‌هایی که با حضور فرزندان غنی‌تر شده‌اند، گویی رنگی تازه به زندگی خود بخشیده‌اند. این گزارش با مرور مطالعات علمی، روایت‌های واقعی زوج‌های ایرانی و شواهد نوین، به این پرسش پاسخ می‌دهد که چرا متأهل‌ها و والدین شادترند و چگونه خانواده می‌تواند سپری استوار در برابر توفان‌های زندگی باشد. 

 شواهد علمی از ارتباط ازدواج و شادی
پژوهش‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی سال‌هاست پیوند میان ازدواج و شادمانی را کاوش می‌کنند. مطالعه‌ای برجسته در سال۲۰۱۹ از سوی انجمن روان‌شناسی امریکا (APA) نشان داد افراد متأهل، به‌طور متوسط، ۲۰ تا ۳۰درصد کمتر از افراد مجرد علائم افسردگی و اضطراب گزارش می‌کنند. 
دکتر جان کاچیوپو، روان‌شناس برجسته دانشگاه شیکاگو در کتاب خود با عنوان «تنهایی، طبیعت انسان و نیاز به ارتباط» استدلال می‌کند که انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و برای شکوفایی به روابط عمیق نیاز دارند. ازدواج، به عنوان یکی از ژرف‌ترین این روابط، این نیاز را برآورده می‌سازد. 
پژوهشی دیگر در مجله Journal of Marriage and Family (۲۰۲۰) نشان داد زوج‌های متأهل، به‌ویژه آنهایی که رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد و همکاری دارند، سطح بالاتری از «رفاه ذهنی» (subjective well- being) را تجربه می‌کنند. این رفاه ذهنی به معنای رضایت از زندگی، امید به آینده و توانایی مقابله با چالش‌هاست. 
همچنین مطالعه‌ای در سال۲۰۲۳ از سوی دانشگاه کمبریج نشان داد افراد متأهل در مقایسه با مجردها، سطح پایین‌تری از هورمون کورتیزول (هورمون استرس) دارند، حتی در شرایط پرتنش مانند از دست دادن شغل یا مشکلات خانوادگی. این کاهش استرس به بهبود خواب، تقویت سیستم ایمنی و افزایش طول عمر منجر می‌شود. به بیان دیگر، ازدواج نه‌تنها روح را آرام می‌کند، بلکه جسم را نیز سالم‌تر نگه می‌دارد. 
شواهد جدیدتر نیز این یافته‌ها را تأیید می‌کنند. مطالعه‌ای در
 Nature Human Behavior (۲۰۲۴) صورت گرفت. این پژوهش که از سوی کوی‌کوی وانگ از دانشگاه هاروارد هدایت شد، نشان داد افراد متأهل نسبت به مجرد‌ها ۷۹درصد کمتر در معرض افسردگی قرار دارند. این مطالعه همچنین تأثیر مثبت ازدواج بر سلامت روان را در کشور‌های مختلف بررسی کرد و به این نتیجه رسید که ازدواج می‌تواند به دلیل دسترسی بهتر به منابع اقتصادی، حمایت اجتماعی و تأثیر مثبت همسر، به بهبود سلامت روان منجر شود. 
مطالعه‌ای در سال City Journal (۲۰۲۰) نشان داد مردان متأهل به‌طور متوسط ۴۰درصد بیشتر از مردان مجرد درآمد دارند. همچنین طول مدت ازدواج با افزایش دارایی‌ها و ثروت در دوران بازنشستگی مرتبط است. 
مطالعه‌ای در مجله Harvard Radiation Oncology Program (۲۰۱۳) نشان داد بیماران سرطانی متأهل نسبت به بیماران مجرد طول عمر بیشتری دارند. این امر به‌ویژه در مردان با حمایت همسر مؤثرتر است. جالب است بدانید طبق این مطالعه بیماران متأهل کمتر در معرض سرطان متاستاتیک قرار دارند و احتمال دریافت درمان‌های مناسب در آنها بیشتر است. این تفاوت‌ها به دلیل دسترسی بهتر به منابع اقتصادی، حمایت اجتماعی و دقیقا تأثیر مثبت همسر بر سلامت روانی فرد است. تحقیقی در مجله روان‌شناسی Psychology Today (۲۰۲۳) نشان داد ازدواج می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و مرگ زودهنگام شود. این آمار‌ها تنها یک عدد نیست؛ نشانه‌ای از یک حقیقت عمیق است چراکه وقتی دو نفر با تعهد و محبت کنار هم قرار می‌گیرند، شبکه‌ای عاطفی می‌سازند که ضربه‌های زندگی را نرم‌تر می‌کند. 

 چرا متأهل‌ها شادترند؟ 
تحقیقی در سال Psychology Today (۲۰۲۳) نشان داد ازدواج می‌تواند باعث افزایش شادی، هدفمندی و امید به زندگی و کاهش علائم افسردگی و تنهایی شود. بر اساس داده‌های Gallup (۲۰۲۳)، بزرگسالان متأهل در مقایسه با افرادی که هرگز ازدواج نکرده‌اند، ۱۷درصد بیشتر احتمال دارد زندگی خود را «در حال شکوفایی» ارزیابی کنند. این تفاوت در طول زمان پایدار بوده و پس از تنظیم متغیر‌های جمعیتی مانند سن، جنسیت، قومیت و سطح تحصیلات، همچنان قابل‌توجه است. 
پژوهشگران چند دلیل کلیدی شناسایی کرده‌اند که در ادامه به صورت طبقه‌بندی شده می‌خوانید: 
حمایت عاطفی: شریک زندگی مانند پناهگاهی امن است که در لحظات دشوار، گوش شنوا و دلی آرام‌بخش فراهم می‌کند. 
کاهش تنهایی: تنهایی، یکی از عوامل اصلی مشکلات روانی در دنیای مدرن، در سایه ازدواج کمرنگ می‌شود. 
 هدفمندی مشترک: زوج‌ها با ساختن آرمان‌های مشترک، مانند خرید خانه، سفر یا پرورش فرزندان، به زندگی خود معنا می‌بخشند. 
سبک زندگی سالم‌تر: افراد متأهل اغلب عادات بهتری مانند تغذیه منظم، خواب کافی و فعالیت بدنی دارند، زیرا شریک زندگی‌شان آنها را تشویق می‌کند. 

 شادی مضاعف با فرزندآوری
اگر ازدواج کلید شادی است، فرزندآوری گویی قفلی را می‌گشاید که شادمانی را دوچندان می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند خانواده‌هایی که فرزند دارند، به‌ویژه در سال‌های اولیه فرزندآوری، سطح بالاتری از رضایت و شادی را گزارش می‌کنند. مطالعه‌ای در سال۲۰۲۲ ازسوی دانشگاه آکسفورد نشان داد والدین، به‌ویژه مادران و پدرانی که رابطه‌ای پایدار دارند، ۱۵ تا ۲۰درصد بیشتر از زوج‌های بدون فرزند احساس «شادی عمیق» می‌کنند. این شادی عمیق از کجا می‌آید؟ 
پیوند عاطفی بی‌همتا: رابطه والدین و فرزندان، به‌ویژه در سال‌های کودکی، هورمون‌های شادی‌آور مانند اکسی‌توسین (هورمون عشق) را در بدن آزاد می‌کند. خنده یک کودک یا در آغوش گرفتن او می‌تواند استرس را به‌سرعت کاهش دهد. 
حس معنا و هدف: فرزندان به والدین انگیزه‌ای قدرتمند برای رشد، تلاش و خلق آینده‌ای بهتر می‌دهند. مطالعه‌ای در مجله Social Science & Medicine (۲۰۲۱) نشان داد والدین به دلیل مسئولیت‌های فرزندپروری، احساس هدفمندی بیشتری دارند که مستقیماً به شادی مرتبط است. 
شبکه اجتماعی گسترده‌تر: فرزندان، والدین را به جوامع جدید، مانند مدرسه، دوستان فرزندان یا فعالیت‌های خانوادگی، متصل می‌کنند. این ارتباطات اجتماعی، حس تعلق را تقویت می‌کند. 
رشد شخصیتی: فرزندآوری مهارت‌هایی مانند صبر، همدلی و مدیریت بحران را در والدین پرورش می‌دهد که به بهبود سلامت روان آنها کمک می‌کند. 
برخلاف تصور رایج که فرزندآوری فشار مالی و روانی را افزایش می‌دهد، پژوهش‌ها نشان می‌دهند این چالش‌ها در برابر شادی ناشی از حضور فرزندان کمرنگ می‌شوند. برای مثال، مطالعه‌ای در سال۲۰۲۰ از سوی دانشگاه میشیگان نشان داد زوج‌های دارای فرزند، حتی در شرایط اقتصادی متوسط، به دلیل شادی‌های کوچک روزمره (مانند بازی با فرزند یا موفقیت‌های او) رضایت بیشتری از زندگی دارند تا زوج‌های بدون فرزند. 

 روایت‌های شاد در قلب خانواده
برای درک بهتر این یافته‌ها، به چند نمونه از زندگی زوج‌های ایرانی نگاه کنیم. نگار و رضا، زوجی ۳۴ساله از مشهد، چهار سال پیش ازدواج کردند و حالا یک دختر دوساله دارند. نگار می‌گوید: «قبل از ازدواج، زندگی‌ام پر از سردرگمی بود. حس می‌کردم چیزی کم دارم. حالا که با رضا و دخترمون یه خانواده‌ایم، حتی روز‌های سخت هم قشنگن. خنده‌های دخترمون همه‌چیز رو عوض می‌کنه.» رضا اضافه می‌کند: «وقتی سرکار خسته‌ام، فقط یه تماس تصویری با دخترم کافیه تا حالم عوض شه.»
فاطمه و علی، زوجی از شیراز با سه فرزند هستند. فاطمه تعریف می‌کند: «اولش فکر می‌کردیم با یه بچه کافیه، ولی وقتی بچه دوم و سوم اومدن، انگار خونه‌مون پر از نور شد. بله، هزینه‌ها بیشتره، ولی شادی‌ای که بچه‌ها بهمون میدن، با هیچ‌چیز قابل مقایسه نیست.»
این داستان‌ها نشان می‌دهند شادی در ازدواج و فرزندآوری به شرایط ایده‌آل وابسته نیست. یک رابطه مبتنی بر محبت و همکاری، حتی در میان چالش‌ها، می‌تواند منبعی بی‌پایان برای شادمانی باشد. 

 چرایی ترس جوانان از ازدواج و فرزندآوری 
با وجود این شواهد، چرا بسیاری از جوانان از ازدواج و تشکیل خانواده هراس دارند؟ پاسخ در دغدغه‌های واقعی آنها نهفته است که بخشی از آنها منطقی هم هست، اما به هر حال باید بدانند در زندگی باید ما‌به‌ازایی در قبال تصمیمات خود داشته باشند. 
نگرانی‌های مالی: بسیاری گمان می‌کنند ازدواج و فرزندآوری هزینه‌های سنگینی به دنبال دارد، اما با خلاقیت و از آن مهم‌تر مدیریت و البته بی‌توجه به چشم و هم‌چشمی می‌توان زندگی شادی ساخت. 
ترس از ناکامی: تجربه‌های ناموفق اطرافیان باعث شده است برخی ازدواج را ریسکی بزرگ ببینند، اما آموزش مهارت‌های ارتباطی، مانند حل تعارض و گوش دادن فعال، می‌تواند این خطر را به حداقل برساند. 
فرهنگ فردگرایی: دنیای مدرن به جوانان القا می‌کند که استقلال فردی کافی است در حالی که علم نشان می‌دهد بدون روابط عمیق، شادی پایدار دست‌نیافتنی است. 
طبق آنچه روان‌شناسان می‌گویند: «ازدواج نباید باری بر دوش باشد، بلکه باید شراکتی برای سبک‌تر کردن زندگی دیده شود. فرزندآوری هم نه‌تنها فشار نیست، بلکه منبعی برای شادی و انگیزه است.»

 خانواده، دروازه شادمانی
شادمانی مقصدی ثابت نیست؛ سفری است که همراهان خوب آن را به‌یادماندنی می‌کنند. پژوهش‌های علمی، روایت‌های زوج‌ها و شواهد نوین همه یک پیام دارند مبتنی بر اینکه «ازدواج و فرزندآوری، کلید‌هایی طلایی برای شادی و سلامت روان هستند.» شاید نگرانی‌های مالی و اجتماعی همچنان وجود داشته باشند، اما خانواده‌هایی که با عشق و همکاری پیش می‌روند، نشان داده‌اند می‌توان در میان سختی‌ها، زندگی‌ای پر از خنده و امید ساخت. برای جوانانی که در تردید ازدواج یا فرزندآوری به سر می‌برند، زمان آن است که به جای تمرکز بر موانع، به فرصت‌ها بنگرند. یک شریک زندگی، یک تیم دونفره و فرزندان، می‌توانند همان چیزی باشند که قلب و روح را گرم‌تر می‌کنند. پس چرا امروز گامی برای شادمانی برنداریم؟