جوان آنلاین: کارشناسان می‌گویند مسئله اصلی عدد مهریه نیست، مهریه زمانی به بحران تبدیل می‌شود که صمیمیت، احترام و گفت‌و‌گو از رابطه کنار می‌رود. در این زمینه با دو روانشناس و درمانگر زوج به گفت‌و‌گو نشستیم. در این گفت‌و‌گو مطرح شد که سنگین یا سبک بودن مهریه مسئله اصلی نیست بلکه ریشه اختلاف و استرس در کیفیت رابطه، شیوه تعامل زوجین و نگاه روان‌شناختی آنهاست. وقتی زن احساس می‌کند دیده و محترم شمرده می‌شود و سهمی واقعی در تصمیم گیری دارد، مهریه دیگر تهدید نیست، بلکه دلگرمی و پشتوانه‌ای ذهنی است، اما وقتی گفت‌و‌گو، صمیمیت و احترام از بین برود، حتی مهریه سبک هم می‌تواند به میدان دعوا و نگرانی تبدیل شود.
نگاهی متفاوت: «مسئله عدد نیست، نوع استفاده است»
دکتر ناصر شفیعی، روانشناس خانواده و زوج درمانگر، زاویه دید متفاوتی نسبت به مهریه دارد و می‌گوید: «سال‌هاست در جلسات مشاوره می‌بینم مهریه به خودی خود نه محبت را کم می‌کند و نه اعتماد را. آنچه آسیب می‌زند، تبدیل مهریه به ابزار تهدید یا کنترل است. زنانی با مهریه بالا داریم که هرگز از مهریه علیه همسرشان استفاده نمی‌کنند و زندگی آرامی دارند. در مقابل زنانی با مهریه پایین هستند که مدام آن را یادآوری می‌کنند و مرد احساس تحقیر می‌کند، پس مسئله عدد نیست، رفتار است.»
شفیعی بر اهمیت گفت‌وگوی واقعی به جای چانه زنی تأکید می‌کند و می‌افزاید: «اکثر دختران نگران هستند در زندگی مشترک بی پشتوانه بمانند، نه اینکه دنبال سکه بیشتر باشند. این دختران باید بپرسند چه چیزی به آنها احساس امنیت می‌دهد، حق اشتغال؟ سهم از دارایی آینده؟ حساب مشترک؟ وقتی زوجین درباره این نگرانی‌ها صادقانه حرف می‌زنند، رابطه واقعی‌تر و محکم‌تر می‌شود.»
او معتقد است زوج‌هایی که درباره مسائل مالی و مالکیت به توافق رسیده‌اند، رابطه‌ای پایدارتر دارند، چون زن خود را دیده شده و ارزشمند می‌داند.
این درمانگر با تأکید به تفکیک روان شناسی و حقوق بیان داشت: «بخشی از اضطراب مردان از مهریه، ناشی از توان مالی و فشار قانونی است، نه مشکلات عاطفی. مهریه معمولاً زمانی وارد دعوا می‌شود که رابطه مدت‌ها قبل آسیب دیده است. وقتی احترام و صمیمیت از بین برود، آنجاست که مهریه به ابزار تبدیل می‌شود، بنابراین اگر در همان ابتدای رابطه، همه چیز به عدد سکه گره بخورد، یعنی پشت این عدد نگرانی‌های عمیق تری وجود دارد، پس می‌توان اینطور به مهریه نگاه کرد که فقط آیینه‌ای است که مشکلات پنهان را نشان می‌دهد.»
مهریه سنگین برای مرد فشار روانی مزمن ایجاد می‌کند
دکتر ریحانه فیاض، روانشناس و زوج درمانگر نیز درباره زوج‌هایی که از ابتدا با نگاه اقتصادی وارد ازدواج می‌شوند، می‌گوید: «برخی زوج‌ها از همان ابتدا نگاه اقتصادی و محاسباتی به ازدواج دارند و این نگرش می‌تواند مانع ایجاد صمیمیت واقعی شود. وقتی هر رفتار روزمره با حساب و کتاب سنجیده شود، رابطه از عاطفه تهی می‌شود.»
او نمونه‌ای از یکی از مراجعانش را مثال می‌زند و بیان می‌کند: «آقایی بود که متخصص دندانپزشکی و معتقد بود، چون شأن اجتماعی اش بالاتر است، باید مهریه کمی تعیین شود. نگاهش این بود که همه چیز باید معامله وار جبران شود! گاهی در بین زوجین حتی رفتار‌های ساده مثل سلام کردن به خانواده همسر، تبدیل می‌شود به یک داد و ستد: «اگر تو این کار را کردی، من هم انجام می‌دهم.» وقتی زندگی با این نوع محاسبه جلو برود، خانه به محیط اداری تبدیل می‌شود و صمیمیت شکل نمی‌گیرد.»
فیاض تأکید می‌کند: «این نوع نگرش، پشت بسیاری از اختلافات زناشویی پنهان شده است. وقتی محبت مشروط شود، مقایسه‌ها آغاز می‌شود و رابطه توان تنفس عاطفی پیدا نمی‌کند.»
این استاد دانشگاه درباره مهریه‌های خارج از توان مالی مرد نیز گفت: «مهریه‌های سنگین می‌تواند فشار روانی مزمن ایجاد کند. مرد احساس می‌کند زندگی‌اش هر لحظه در خطر است. این فشار مداوم می‌تواند حتی به بیماری‌های روان تنی منجر شود و کیفیت رابطه را فرسوده کند.»
وی در توضیح بیشتر افزود: «در خانواده‌هایی که مهریه سنگین دارند، اختلافات معمولاً حول مسائل مادی و ظاهری شکل می‌گیرد، خانه لوکس، ماشین تجملی، طلا و جراحی زیبایی. این اختلافات ریشه دار و سخت قابل حل هستند، چون معیار‌های مادی حالت اعتقادی پیدا کرده‌اند.» این درمانگر، تفاوت میان زوج‌های با مهریه معقول و مهریه سنگین را چنین بیان می‌کند: «وقتی مهریه در حد عرف باشد، اختلافات بیشتر ارتباطی است، ناشی از بلد نبودن مهارت‌های ارتباطی که با آموزش قابل حل است، اما مهریه‌های سنگین اغلب اختلافاتی ایجاد می‌کند که ریشه در توقعات مادی بالا دارد و بسیار سخت‌تر حل می‌شود.» فیاض تأکید دارد: «زن برای احساس امنیت، نیاز به یک پشتوانه روانی و مالی دارد. زن باید بداند در زندگی تنها نیست و حداقلی از استقلال و امنیت دارد. مهریه معقول کمک می‌کند زن بدون نگرانی از آسیب پذیری مالی، به رابطه اعتماد کند. مردان نیز باید درک کنند نیاز زن به امنیت، به معنای سوءاستفاده نیست، بلکه پایه آرامش و رضایت زناشویی اوست.»
این استاد دانشگاه، در بخشی دیگر از این گفت‌و‌گو به محدودیت‌های قانونی برای زنانی در شرایط خاص و نیاز به بازنگری آن اشاره‌ای کرد و اظهار داشت: «گاهی زن در زندگی زناشویی در جریان اتفاقاتی قرار می‌گیرد که دیگر نمی‌تواند رابطه عاطفی را ادامه دهد. به طور مثال خیانت شوهر. در این شرایط قانون نیز حق طلاق، حضانت و بسیاری از حقوق مالی را از او گرفته است. زن در چنین شرایطی تقریباً هیچ پشتوانه‌ای ندارد و فشار روانی شدیدی را تحمل می‌کند، اینجاست که حمایت قانونی و مالی از زنان باید بازنگری شود تا زنانی که در زندگی مشترک آسیب دیده‌اند، بتوانند با حداقل امنیت به زندگی ادامه دهند.»
به اعتقاد این دو روانشناس در بسیاری از اختلاف ها، مهریه زمانی وارد ماجرا می‌شود که صمیمیت و گفت‌و‌گو از قبل کم شده و حس عدالت و امنیت از بین رفته است، اما وقتی رابطه سالم باشد، مهریه یا اصلاً وارد دعوا نمی‌شود یا خیلی آرام و منطقی مطرح می‌شود. در واقع مشکل را باید در رابطه پیدا کرد، نه در تعداد سکه ها، پس باید گفت چیزی که زندگی را واقعی نگه می‌دارد، نه عدد است و نه سند، صداقت، احترام و صمیمیتی است که با معامله و حساب و کتاب خشک قاطی نشده باشد.
