آمار سقط جنین هم مانند آمار و ارقام هر موضوع غیرقانونی دیگری خیلی دقیق نیست، اما آمار‌های تخمینی، از مرگ پیش از تولد حدود هزار و ۲۰۰ جنین حکایت دارد؛ آمار قابل‌تأملی که وقتی در پازل وضعیت کنونی جمعیت جامعه قرار می‌گیرد، می‌تواند بخش مهمی از توان جامعه برای افزایش جمعیت به شمار رود. با وجود این روزانه حدود هزار و ۲۰۰ پدر و مادر به فرزندان‌شان فرصت متولد شدن هم نمی‌دهند تا مسئله سقط جنین به یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در کاهش نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت کشورمان تبدیل شود. این در حالی است که سقط جنین به جز مواردی که با دستور پزشک و مجوز پزشکی قانونی باشد، در کشورمان امری غیرقانونی است و صرف‌نظر از تبعات اجتماعی و جمعیتی آن‌قدر برای مادر عارضه دارد که می‌تواند حتی منجر به مرگ او شود!
آمار‌های سقط جنین را که با آمار‌های رسمی ولادت‌ها در طول یک سال مقایسه می‌کنیم دست‌مان می‌آید این پدیده چه تأثیر شگرفی روی رشد جمعیت می‌تواند داشته باشد. در حالی که سال گذشته آمار ولادت‌ها ۹۷۹هزار و ۹۳۰ نفر بوده است. طبق برخی گزارش‌ها روزانه هزار و ۲۰۰ سقط جنین داریم، بدین معنا که تقریباً چیزی بین نصف تا یک‌سوم نوزادانی که به دنیا می‌آیند، سقط می‌شوند و قبل از تولد محکوم به مرگند. جالب اینجاست که ۹۶ درصد از این جنین‌ها پدر و مادر شرعی دارند. این آمار و ارقام می‌تواند گویای اهمیت مسئله سقط جنین در رشد جمعیت باشد. به همین خاطر هم مدتی است که گروه‌های مقابله با سقط جنین در کشور فعال شده و سعی می‌کنند با آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها، آنها را از کشتن فرزندشان منصرف کنند. پویشی که البته دستاورد‌های خوبی هم داشته است و تاکنون نزدیک به ۶ هزار جنین زنده مانده‌اند. مراسم اهدای جایزه ملی جوانی جمعیت آخرین مراسم و گردهمایی بود که رئیس‌جمهور شهید در آن حضور یافت و در آن به موضوع مهم سقط جنین اشاره کرد. مرحوم آیت‌الله رئیسی ضمن تأکید بر اجرای قانون جوانی جمعیت، یکی از موانع مهم پیش‌روی افزایش جمعیت را مسئله سقط جنین غیرقانونی عنوان کرد و گفت: «آمار‌های منتشر شده در این زمینه نگران‌کننده است که برخورد جدی با موارد غیرقانونی و بدون مجوز از سوی پزشک را لازم و ضروری کرده است.» وی اقناع و آگاه‌سازی زوج‌های جوان نسبت به آثار حقوقی و آثار وضعی سقط جنین را از جمله راهکار‌های مؤثر در کاهش این پدیده نادرست دانست و همچنین قدرت و جدیت در اجرای قانون را از دیگر عوامل مهم در کاهش آمار سقط جنین به شمار آورد و از دستگاه قضا و نهاد‌های دولتی مرتبط با این امر خواست با رصد و پیگیری جریان سوداگر و تحت پیگرد قرار دادن آنها در زمینه کاهش این پدیده نادرست نقش‌آفرینی کنند. حالا یک سال از این سخنرانی و از شهادت سید ابراهیم رئیسی می‌گذرد، اما وضعیت سقط جنین در کشورمان همچنان نامطلوب است. هر چند پویش‌هایی مانند «نفس» توانسته‌اند در این زمینه گام‌هایی بردارند.
نقش آگاهی در کاهش سقط جنین
صابر جباری، رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره نقش آگاهی در کاهش رفتار‌هایی مانند سقط جنین گفت: «یکی از مهم‌ترین عوامل اصلاح رفتار، آگاهی‌بخشی است. بسیاری از رفتار‌های نادرست مانند سقط جنین، ناشی از عدم اطلاع از حرمت این عمل و حقوقی است که جنین برای ادامه حیات دارد. آگاهی‌بخشی، چه از طریق مطالعه کتاب‌های فقهی، حقوقی، اخلاقی و پزشکی و چه از طریق روایت‌های انسانی، می‌تواند تأثیر بسزایی در تغییر نگرش افراد داشته باشد.»
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در مورد فعالیت‌های مفید پویش نفس در آگاه‌سازی جامعه، گفت: «هدف اصلی پویش نفس، شناسایی افرادی است که قصد سقط جنین دارند و تلاش برای منصرف کردن آنان از این تصمیم. دلایل تصمیم به سقط متفاوت است؛ برخی به‌دلیل ناآگاهی اقدام به سقط می‌کنند که نیاز به آموزش دارند، برخی به مشکلات اقتصادی دچارند که می‌توان با حمایت مالی کمک‌شان کرد و برخی نیز به توصیه‌های غلط پزشکی دچار سردرگمی می‌شوند که نیازمند اصلاح نگرش در این حوزه هستند.»
طبق تأکید وی این پویش با نام زیبای «نجات فرزندان» گسترش یافته و به‌تدریج افراد زیادی برای مشارکت در این کار خیر همراه شده‌اند.
ضرورت اصلاح باور‌ها و انگاره‌ها
از نگاه رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت باید باور‌های غلط را اصلاح کنیم؛ جنین تنها یک لخته خون نیست، بلکه موجودی زنده با حق حیات است. اگر این انگاره ذهنی اصلاح شود، بسیاری از افراد از تصمیم خود برای سقط منصرف خواهند شد.
وی تصریح کرد: «دلایل اصلی سقط شامل نداشتن آمادگی برای داشتن فرزند بیشتر، مشکلات اقتصادی و بدموقع بودن بارداری است. بسیاری از این موارد تحت تأثیر سیاست‌های تنظیم خانواده و باور‌های اشتباه شکل گرفته است. اصلاح انگاره‌های ذهنی جامعه درباره اینکه جنین موجودی بی‌جان نیست، بلکه دارای مراحل وجود و حیات است، نقش مهمی در کاهش آمار سقط دارد.»
جباری درباره همراهی اقشار مختلف با پویش نفس گفت: «افراد با تخصص‌های مختلف می‌توانند در این پویش مشارکت داشته باشند؛ پزشکان و مشاوران می‌توانند آگاهی‌بخشی کنند، روان‌شناسان می‌توانند حمایت روانی ارائه دهند، افراد دارای توان اقتصادی می‌توانند کمک مالی کنند، هنرمندان با خلق آثار هنری و فیلم‌های کوتاه می‌توانند پیام‌های مؤثری منتقل کرده و مدیران و سیاستگذاران نیز با تسهیل ازدواج و حمایت از مادران در محل کار می‌توانند به کاهش نرخ سقط جنین کمک کنند.»
قانون بر زمین مانده
امیرحسین بانکی‌پور، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، هم با اشاره به روند افزایشی سقط جنین در سال‌های گذشته، خاطرنشان کرد: «اجرای قوانین مصوب می‌تواند از گسترش این پدیده جلوگیری کند.»
طبق توضیحات وی در قانون جوانی جمعیت، ۹ ماده اختصاصی به موضوع سقط جنین پرداخته، اما هنوز اجرای کامل آن صورت نگرفته است.
بانکی‌پور پیشنهاد کرد: گروه‌هایی مانند پویش نفس با مطالبه‌گری از نهاد‌های مسئول، زمینه اجرای این قوانین را فراهم سازند.
