جوان آنلاین: تحولات نرخ ارز در چند ماهه اخیر نشان می‌دهد با وجود بالا رفتن سطح تنش‌ها در منطقه و رخداد‌های امنیتی و سیاسی مهم در کشور این بار ثبات نسبی در نرخ ارز را شاهد هستیم. در حالی که پیش از این با اتفاقات مشابه نوسانات شدیدی در نرخ ارز ایجاد می‌شد.
به گزارش فارس، مهدی منصوری بیدکانی، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی، در خصوص دلایل این ثبات اظهار داشت: نرخ ارز یکی از فاکتور‌های اصلی برای تمام وجوه حکمرانی اقتصادی است و متغیری است که می‌تواند با سقوطش اقتصاد را به لب پرتگاه بکشاند و عزت ملی را به حقارت تبدیل می‌کند.
وی افزود: در حقیقت نرخ ارز متلاطم و رو به بالا، اعتماد مردم به حاکمیت را کاهش می‌دهد و بی شک زمینه‌های تنش و شورش اجتماعی را فراهم می‌سازد. اگر می‌خواهیم حکمرانی ما در حوزه اقتصادی به سمت یک مسیر مطلوب برود قطعاً یکی از مقدمات کار بصیرت و باز کردن چشمان سیاست‌گذاران و حکمرانان در حوزه ارزی است.
تثبیت نرخ ارز به چه معناست؟
منصوری بیدکانی بیان کرد: جان مینارد کینز اقتصاددان در باره ارز می‌گوید: «هیچ وسیله‌ای مکارانه‌تر و اطمینان‌بخش‌تر برای واژگون کردن پایه‌های موجود جامعه بهتر از خراب و بی‌اعتبار کردن پول رایج آن نیست. این فرایند همه نیرو‌های نهانی قانون اقتصادی را در جهت انهدام و ویرانی بکار می‌گیرد و آن را به صورتی عملی می‌کند که یک نفر از یک میلیون نفر قادر به تشخیص آن نیست».
عضو مجمع نخبگان ایران گفت: در ادبیات اقتصادی دو نوع نظام پول بین‌المللی حاکم است، یکی رژیم نرخ ارز شناور و دیگری رژیم نرخ ارز ثابت. چنانچه مقامات پولی کشور دخالتی در تعیین نرخ ارز نداشته باشند، نظام نرخ ارز شناور است و قیمت ارز این قیمت بر حسب تغییر در عرضه با تقاضای ارز تغییر می‌کند، بالا و پایین می‌رود و از همین رو نرخ شناور ارز گفته می‌شود.
وی ادامه داد: در نظام پولی ثابت، ارزش ارز از طریق بانک مرکزی و مقامات پولی کشور بسته به وضعیت موجود و شرایط اقتصادی کشور، به عنوان نرخ ارز هدف تعیین می‌گردد و در حقیقت بازار ارز از طریق برابری عرضه و تقاضای ارز تعیین نمی‌شود، بلکه مقامات پولی کشور با مداخله در بازار ارز و به وسیله‌ی ذخایر ارزی از این نرخ هدف حمایت می‌کنند.
حکم سم نرخ ارز شناور برای کشور‌های درحال توسعه
منصوری بیدکانی توضیح داد: خوب به یاد دارم که استادم دکتر احمد توکلی می‌گفتند که نظام پولی ثابت روشی است که کشور‌های زیادی در وضعیت‌های لازم از آن بهره می‌برند. حتی کشور‌هایی بدون روبه‌رو شدن با بحران مالی یا ارزی به این کار دست زده‌اند. مانند چین که در دوره‌های ۱۹۹۴-۲۰۰۵ و ۲۰۱۰-۲۰۱۳ این سیاست را به قصد تداوم ثبات اقتصادی اعمال کرد. یا انگلیس بلافاصله پس از جنگ، بازار ارز را تحت کنترل کامل گرفت و آخرین بخش محدودیت‌ها را در سال ۱۹۷۹ برداشت، یعنی دوره کنترل ۳۵ سال به طول انجامید.
منصوری بیدکانی ادامه داد: در بحران‌ها توصیه اشتباه صندوق بین‌المللی پول به عنوان بازوی نظام سلطه و بانک جهانی این است که باید نرخ ارز را شناور بگذارید تا بازار با تعدیل قیمت‌ها تراز بازرگانی خودش آن را چاره کند که این قضیه برای کشور‌های در حال توسعه یک سم تمام‌عیار است. حتی ژوزف استیگلیتز که خودش از مدافعان سیاست تعدیل است در خصوص این نسخه IMF تجدید نظر کرده است، اما بسیاری اقتصاددانان ما کاتولیک‌تر از پاپ شده‌اند!
استقلال بانک مرکزی الزام مهم اجرای سیاست‌های پولی
منصوری بیدکانی با بیان اینکه هم دولت شهید رئیسی و خوشبختانه تا این جای کار دولت پزشکیان در حوزه سیاست‌های ارزی التزام به سیاست‌های تعدیل نداشته‌اند، گفت: این اتفاق مبارک از اسفند ۱۴۰۱ رخ داد، ما آن روز‌ها و امروز تأکید کردیم که برای جلوگیری از نوسانات نرخ ارز باید از سیاست‌های تعدیل و به خصوص سیاست‌های نظام شناور نرخ ارز حداقل برای ۵ سال فاصله گرفت و با یک تقسیم‌بندی صحیح به سمت سیاست تثبیت پیش برویم.
این عضو هیئت‌علمی بیان کرد: خوشبختانه توانستیم تاب‌آوری اقتصاد را در برابر سیاست‌های ارزی به منصه ظهور بگذاریم. امروز اگر این سیاست یک دو سال دیگر ادامه پیدا کند شاهد اتفاقات مطلوبی خواهیم بود.
وی در خصوص استقلال بانک مرکزی توضیح داد: ما باید این مسئله را در میان دولت‌ها جا بیندازیم که استقلال بانک مرکزی حتی اگر در مجلس شورای اسلامی تصویب نشود جزو ملزومات سیاست‌های پولی است. ما راهی نداریم جزء اینکه به استقلال سیاست‌های پولی در حوزه بانک مرکزی، استقلال سرمایه‌گذاری در بورس و استقلال صندوق توسعه ملی به عنوان یک راهکار و اتفاق مطلوب توجه کنیم.
منصوری بیدکانی ادامه داد: بانک مرکزی و به خصوص استقراض از آن راه غلط تأمین کسری‌های بودجه است؛ در دولت شهید رئیسی تلاش زیادی انجام دادند که استقراض به آن شکل رخ ندهد. ان‌شاءالله رئیس‌جمهور جدید که به کارشناس محوری اعتقاد دارند، در تصمیمات خود این استقلال چندوجهی را لحاظ نمایند. ما برای برون رفت از مشکلات نیازمند این موضوع هستیم.
ایجاد مرکز مبادله باعث ثبات در نرخ ارز و طلا شد
این اقتصاددان در خصوص تأثیر راه‌اندازی مرکز مبادله بر ثبات نرخ ارز گفت: بانک مرکزی با مرکز مبادله توانست یک تعادل نسبی هم در بازار طلا و هم بازار ارز ایجاد کند. یکی از کار‌های خوبی که انجام شد انحلال کانون صرافان بود که باعث شد سفته‌بازی کاهش پیدا کند. عدم ثبات ارز و افزایش قیمت آن انگیزه سفته‌بازی را بالا می‌برد. همچنین این عامل مشوق فرار سرمایه و حفظ دارایی و ترغیب سرمایه‌گذاران خارجی برای انتقال ارز است در این حالت اقدام از طرف عرضه مقدور نیست و چاره‌ای جز مهار تقاضا و سهمیه‌بندی و تخصیص اداری ارز متکی به یک اقتدار وجود ندارد، اقتدار بانک مرکزی نعمت بزرگی است و احترام به استقلال آن رویکرد علم محور.
وی با اشاره به اینکه املا نانوشته غلط ندارد، افزود: هر وقت ما سیاستی را بنویسیم می‌توان نقد‌هایی را به آن وارد کرد، ولی وقتی برآیند کار نشان می‌دهد مرکز مبادله یکی از تصمیمات مطلوب بود و اگر ادامه پیدا کند جزو مواردی است که می‌تواند بازار را به سمت ثبات هدایت کند. اما نکته مهم این است که سیاست تثبیت نباید بیشتر از ۵- ۶ سال ادامه پیدا کند. الان تقریباً دو سه سال گذشته است. دو سه سال دیگر هم باقی‌مانده است و ما در این مدت وقت داریم که بازار را سامان دهیم.
