بلندمرتبه‌سازی، شهر‌ها را بیشتر از تابستان داغ می‌کند

جوان آنلاین: نتایج مطالعه‌ای در کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم نشان می‌دهد، متوسط دمای هوا در مناطقی با ساختمان‌های بلندمرتبه، نسبت به مناطقی که واحد‌های مسکونی یک طبقه دارند، چهار، پنج درجه گرم‌تر هستند، این درحالی است که به طور معمول فصل تابستان هوا را یک تا چهار درجه گرم‌تر می‌کند. 
 
آسمانخراش‌ها هوا را گرم‌تر می‌کنند. این خلاصه یک پژوهش علمی است. بر اساس نتایج مطالعه‌ای که در کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم مشخص شده است، افزایش دمای شهر‌های امروز متأثر از ساختمان‌های بلند و تراکم ساختمان‌سازی است. در این تحقیق مشخص شده است، هرچه تراکم ساختمان‌ها بیشتر شود، درجه حرارت منطقه تا چهار درجه افزایش می‌یابد. احتمالاً خود شما نیز تجربه کرده‌اید، زمانی که از یک منطقه پر تراکم به خیابانی با خانه‌های تک طبقه برویم، هوا خنک‌تر می‌شود. مسئله زمانی جدی می‌شود که تابستان مانند امسال گُر گرفته باشد و نیاز به وسایل سرمایشی بیشتر شود. از دیگر سو، تحقیقات نشان می‌دهد، به ازای هر درجه افزایش دما به طور متوسط هزار و ۸۰۰ تا ۲ هزار مگاوات مصرف برق نیز افزایش دارد. به عبارت دیگر، مناطق پر تراکم حدود ۸۰ درصد بیشتر برق مصرف می‌کنند. این به معنای آن است که در شرایط امروزی جهان که مدیریت منابع انرژی به صورت یک اولویت برای حکمرانی درآمده است و منطق مدیریتی به کنترل میزان مصرف انرژی حکم می‌کند، توسعه شهر‌ها به صورت عمودی نتیجه‌ای جز تحمیل هزینه‌های بیشتر به مدیران و شهروندان این شهر‌ها ندارد. 

 ساختمان بلندتر، هوای شهر گرم‌تر
امسال در کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم نتایج تحقیقی ارائه شد که نشان می‌دهد، گرم شدن شهر‌ها با افزایش تراکم در شهر ارتباط مستقیم دارد، یعنی هر چه یک شهر بلند و متراکم باشد، هوای آن شهر نیز تا چهار درجه گرم‌تر می‌شود. بالطبع افزایش دمای هوا و گرما، میزان مصرف برق را در روز‌های گرم بیشتر می‌کند. این درحالی است که امسال رکورد افزایش درجه گرمای هوا زده شد و توجه به الگوی مصرف برق بیشتر از سال‌های قبل اهمیت پیدا کرد. داده‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد، اواسط تیر ماه میانگین دمای کشور به ۵/۳۰ سلسیوس رسید که به نسبت میانگین بلندمدت بلندمدت ۵/۱ درجه سلسیوس افزایش داشته است. این افزایش دما در مقایسه با سال گذشته ۵/۰ درجه سلسیوس افزایش داشته است. این میزان افزایش دما زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم با هر درجه افزایش دما حدود ۲ هزار مگاوات برق بیشتر مصرف می‌شود. 

 «جزیره گرمایی شهری» یا پخت آهسته مردم
افزایش شدید گرمای هوا همیشه با افزایش تقاضای مصرف برق همراه بوده است. افزایش دما و در نتیجه افزایش مصرف برق زمانی مشکل‌ساز می‌شود که در کنار ناترازی برق کشور قرار گیرد، یعنی امروز، زیست‌پذیری شهر‌های مختلف ایران با یک خطر جدی مواجه هستند. به عنوان نمونه، طبق گفته رئیس سازمان هواشناسی، دمای هوای جهانی بعد از انقلاب صنعتی حدود یک درجه افزایش داشته است، این درحالی است که در مدت ۵۰ سال گذشته، افزایش دما در کشور دو برابر شده است. نمود بحران این مسئله زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم امسال مردم تهران حتی دمایی بیشتر از میانگین کشور را تجربه کردند. به بیان دقیق‌تر، میانگین دمای هوای این استان از ابتدای سال زراعی جاری تا نیمه تیر ماه، ۵/۱۲ درجه سلسیوس ثبت شده که نسبت به میانگین بلندمدت آن ۶/۱ درجه سلسیوس افزایش داشته است. این افزایش دما نشان می‌دهد تهران دچار «جزیره گرمایی شهری» شده است، یعنی این شهر به علت بلند مرتبه‌سازی و داشتن مناطق پرتراکم، در مقایسه با محدوده‌های کم‌تراکم افزایش دمای  بیشتری دارد. 
جزیره گرمایی شهری نشان می‌دهد، با افزایش ارتفاع سازه‌ها در شهر، دمای هوا چهار تا پنج درجه افزایش پیدا می‌کند. حتی میزان افزایش دما تنها به یک شهر خلاصه نمی‌شود و منطقه به منطقه، بسته به میزان ساختمان‌های بلند و تراکم شهری متفاوت است، بنابراین مناطقی که ساختمان‌های بلند متراکم دارند به نسبت مناطق کم تراکم شهر تهران به طور معمول چهار تا پنج درجه گرم‌تر هستند. معنای این اعداد زمانی بهتر درک می‌شود که گرمای ۴۰ درجه تابستان، افزایش یک تا چهار درجه‌ای داشته باشد. از سوی دیگر، هرچه هوا گرم‌تر شود، مصرف برق به علت استفاده از وسایل سرمایشی بیشتر می‌شود. در نتیجه، با هر درجه افزایش دما به طور متوسط هزار و ۸۰۰ تا ۲ هزار مگاوات به تقاضای مصرف برق در کشور افزوده می‌شود، یعنی چهار درجه‌ای دمای ناشی از بلندمرتبه‌سازی مصرف برق را تا ۸۰ هزار مگاوات افزایش می‌دهد. به بیان دیگر، این میزان افزایش برق معادل ۸۰ درصد ناترازی فعلی برق کشور است. 

 رؤیای بلندی که مانند بختک روی مردم افتاد
سعید محمدی، کارشناس مسکن درباره مشکلات شهر‌های متراکم و بلندمرتبه‌سازی گفت: «افزایش دمای شهر‌ها و مناطق متراکم تنها مشکلات بلندمرتبه‌سازی نیست. کاهش سرانه‌های خدماتی مانند پارکینگ، فضای سبز، آلودگی هوا، افزایش ترافیک سنگین و آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی از دیگر مشکلاتی است که بلندمرتبه‌سازی به همراه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، امروز مردمی که در خانه‌های بلند آپارتمانی زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض بیماری‌های روان و اعصاب قرار دارند. همه این مشکلات، دلیل موجهی است که الگو‌های ساخت و توسعه شهری کشور به سمت کاهش ارتفاع ساختمان‌ها تغییر کند. دولت بهتر است به جای افزایش تعداد خانه‌های عمودی، مسیر ساخت خانه‌های تک طبقه را هموار کند تا بسیاری از این مشکلات  حل شود.»