جوان آنلاین: «شبح کژدم» از جنبههای مختلف قابلبررسی است و هر فردی به فراخور سلیقه خود میتواند با آن ارتباط برقرار کند.
محمود گبرلو در نمایش و نشست تخصصی فیلم «شبح کژدم» که با حضور کیانوش عیاری، کارگردان فیلم در موزه سینمای ایران برگزار شد، گفت: ۳۷ سال پیش یک فیلمساز با ساخت فیلم «شبح کژدم» مردم ایران را با مفهوم متفاوتی از سینما آشنا کرد.
در ادامه جواد طوسی، منتقد و کارشناس سینما عنوان کرد: سینمای آزاد باعث شد تا مهرداد تدین، ناصر غلامرضایی، محمدعلی نجفی و زاون قوکاسیان در سینمای ایران شناخته شوند. نوع مواجهه دوربین و نوع دغدغه فیلمساز جوان در این اثر کاملاً مشخص است. آن زمان عیاری به دنبال سکوی پرتاب در سینمای حرفهای بود. در مقایسه تطبیقی، نوع کار رئالیستی کیانوش عیاری در اهواز با مهرداد تدین در مشهد تفاوت دارد.
وی ادامه داد: عیاری هوشمندانه به سراغ حسن رضایی رفته و شمایلی متفاوت از او را ارائه دادهاست تا آنجا که شکل ارائه و بازی سینما در سینما میتواند بیانی سهل و ممتنع ایجاد کند. در فیلم نوعی بازی با موسیقی و زبان سینما انجام میشود. «شبح کژدم» از جنبههای مختلف قابل بررسی است و هر فردی به فراخور سلیقه خود میتواند با آن ارتباط برقرار کند.
طوسی افزود: بیان مفاهیم به عنوان جملات قصار در فیلمهای عیاری وجود ندارد. برای او انسان اهمیتی ازلی و ابدی دارد. واقعگرایی در سینمای عیاری در مقایسه با واقعگرایی در سینمای کیارستمی بسیار متفاوت است، چون بازی با تخیل و واقعیت در سرتاسر فیلمهای او وجود دارد. عیاری در فیلمهای خود از آثار مختلف ایرانی و خارجی عبور و در عین حال نگاه مستقل خود را حفظ میکند. فیلمهای او شامل حدیث نفسی شخصی هستند.
طوسی با بیان اینکه «شبح کژدم» یکی از موفقترین فیلمهای کارنامه عیاری به شمار میرود، ادامه داد: فیلمساز به شکلی منصفانه دو شخصیت فیلم را به نمایش میگذارد. عیاری یک فیلمساز امروزی است که به مضمونگرایی صرف روی نمیآورد. او اجتماعینگری خود را به اثر الصاق نمیکند و چنین موضوعاتی در لایههای زیرین آثارش به چشم میخورد.
حسن رضایی، بازیگر فیلم «شبح کژدم» نیز گفت: این فیلم با مشکلات زیادی ساختهشد و عیاری همگی آنها را تاب آورد. زمانی که برای اولینبار این فیلمساز را دیدم، او به دفتر ما آمد و خود را معرفی کرد و گفت که قصهای دارم و میخواهم که شما در آن بازی کنید. به عیاری گفتم من برای صدابرداری سر صحنه مناسب نیستم، اما او همچنان مشتاق همکاری بود و بر این موضوع اصرار داشت. من تا آن زمان صدابرداری سر صحنه را قبول نداشتم. کیانوش عیاری گفت که این اتفاق قرار است برای اولینبار در سینمای ایران بیفتد. من علاقهای به حضور در این فیلم نداشتم، اما عیاری از شبی در دوران نوجوانی خود در سال ۱۳۴۷ تعریف کرد و گفت که از نیمهشب تا هنگام صبح سر صحنه فیلم «صخره سیاه» که در اهواز فیلمبرداری میشد، حضور داشته و تمام مدت بازی من را تماشا کردهاست. آنجا بود که فهمیدم او بسیار به سینما علاقهمند است و پیشنهاد او را پذیرفتم.
رضایی بیان کرد: سینمای ایران دیگر هیچگاه مانند عیاری را به خود نخواهد دید. او موجودیتی منحصر به فرد دارد. زمانی که «شبح کژدم» را بازی کردم، حضور در بیش از ۱۷۰ فیلم را در کارنامه داشتم و با فیلمسازان مختلفی کار کردهبودم، اما هیچگاه مانند او ندیدم. عیاری برای من در حکم یک اسطوره است و این افتخار را داشتم تا در پنج فیلم با او همکاری کنم. سینمای این کارگردان در حکم یک دانشگاه برای افراد تازهکار است. کیانوش عیاری ادب و اخلاق حرفهای دارد.
رضایی عنوان کرد: «شبح کژدم» برای من یک تولد بود و با فیلم «آبادانیها» این تولد برای من کامل شد و بسیار به این دو اثر علاقه دارم. «شبح کژدم» اثری طاقتفرسا بود و روند فیلمبرداری آن بسیار طولانی شد. من تاکنون با ۱۵۰ کارگردان کار کردهام و ریزه کاریهایی را که عیاری به کار میبرد، تاکنون از فرد دیگری ندیدم.
