ایران با بهرهگیری از تخصص خود در بخش نفت و گاز، با موفقیت از پیچیدگیهای استخراج گاز از فاز ۱۱پارسجنوبی بهره برده است. مهندسان ایرانی با جداسازی سکوی افت فشار از فاز ۱۲، از نیاز به ساخت سکوی جدید اجتناب کردهاند. این ابتکار نشاندهنده تدبیر و سازگاری مهندسان ایرانی و توانایی آنها در به حداکثر رساندن پتانسیل زیرساختهای موجود است. انتقال و نصب سکوی ۲/۳ هزار تنی روی فاز ۱۱ امکان آغاز عملیات حفاری را فراهم کرده است. چهار حلقه چاه در حال حاضر حفر و برنامهریزیهایی برای افزودن دو چاه دیگر در طول زمان انجام شده است. این رویکرد مرحلهای، افزایش مداوم ظرفیت را تضمین میکند و انتظار میرود به ۱۶میلیون مترمکعب در روز برسد. این نشاندهنده تعهد ایران به استخراج کارآمد و پایدار گاز است.
پیامدهای افزایش ظرفیت گازی کشور از فاز ۱۱پارسجنوبی
بهرهبرداری زودهنگام از فاز ۱۱ مزایای قابل توجهی برای بخش انرژی و اقتصاد ایران به همراه دارد. با مهار گاز از این فاز میتوان از سوزاندن نفت کوره و گازوئیل در نیروگاهها در فصول سرد سال کاست. این امر نه تنها باعث کاهش آلودگی محیط زیست میشود، بلکه پایداری زیرساختهای تولید برق ایران را نیز بهبود میبخشد. علاوه بر این، گاز مازاد استخراجشده از فاز ۱۱ میتواند در فصول گرم سال صادر شود. این تنوع در صادرات گاز به ایران اجازه میدهد پتانسیل درآمد خود را به حداکثر برساند و حضور خود را در بازار جهانی انرژی تقویت کند. آغاز عملیاتی برداشت گاز با خروجی اولیه ۱۵میلیون مترمکعب در سال اول، سالانه بیش از ۲/۲ میلیارد دلار پیشبینی میشود. این سود مالی قابل توجه تأثیر مثبتی بر اقتصاد ایران خواهد داشت و به طور بالقوه به برنامههای توسعه و رفاه آن کمک میکند. آغاز عملیاتی برداشت گاز از فاز ۱۱پارسجنوبی، دستاوردی استثنایی برای بخش انرژی ایران است. ایران با استفاده خلاقانه از زیرساختهای موجود و اجرای رویکرد مرحلهای، با موفقیت از لایههای گازی پیچیده هممرز با قطر بهره برده است. این ابتکار نه تنها برداشت گاز را به ۱۵میلیون مترمکعب در روز افزایش میدهد، بلکه به کاهش مصرف نفت کوره و گازوئیل در نیروگاهها در فصول سرد سال کمک میکند. گاز مازاد برداشتشده از فاز ۱۱ میتواند صادر شود و درآمد قابل توجهی برای ایران به همراه داشته باشد که سالانه بالغ بر ۲/۲ میلیارد دلار تخمین زده میشود، با این حال موفقیت در آینده مستلزم تعمیر و نگهداری مداوم، فناوریهای پیشرفته حفاری و تمرکز شدید بر ایمنی است. ادامه گسترش و توسعه فاز ۱۱ به امنیت انرژی و رونق اقتصادی ایران کمک خواهد کرد.
اثرات مهم آغاز بهرهبرداری عملیاتی از فاز ۱۱پارسجنوبی
فرشاد جامعاصل، کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت طرح توسعه فاز ۱۱پارسجنوبی به «جوان» میگوید: «طرح توسعه فاز۱۱پارسجنوبی آخرین طرح توسعه در این میدان گازی است که در مجاورت مرز مشترک با قطر قرار دارد. در دولت سیزدهم با تمرکز بر تولیدیشدن این فاز، اقدامات کلیدی و مهمی همچون جابهجایی سکوی دریایی از فاز۱۲پارسجنوبی و انتقال آن به محل فاز ۱۱پارسجنوبی و حفاری چهار حلقه چاه تولیدی در اولین بخش انجام شده است، سپس دو حلقه چاه تولیدی جدید نیز حفر خواهد شد.»
این کارشناس انرژی در رابطه با ابتکار مهم صورتگرفتهشده در بهرهبرداری زودتر از موعد فاز ۱۱پارسجنوبی میافزاید: «جابهجایی سکو به لجستیک خاص و ریسک بالایی نیاز داشت ولی به همت متخصصان ایرانی با موفقیت انجام شد و با یک کار خلاقانه و ابتکار خوبی که وزارت نفت، شرکت ملی نفت، شرکت نفت و گاز پارس، شرکت پتروپارس و شرکت تأسیسات دریایی انجام دادند، این فاز مهم زودتر از موعد مقرر و سه سال جلوتر به بهرهبرداری رسید. در رابطه با پیچیدگی این فاز باید گفت فاز ۱۱ فازی است که ۲۰ سال است به توسعه نرسیده است و در آخرین مرحله نیز شرکتهای توتال و سیانپیسیای چین در سال۹۶ برای تکمیل آن قرارداد ۹/۴ میلیارد دلاری با ایران امضا کرده بودند که نیمهکاره رها کردند. فاز۱۱پارسجنوبی با تکمیل خود و به بهرهبرداری رسیدن میتواند درآمد چندمیلیارد دلاری را عاید کشور کند. بهرهبرداری از فاز۱۱ اثر مثبت بر درآمدهای ارزی در سال مهار تورم و رشد تولید خواهد داشت.»
وی ادامه میدهد: «درآمد حاصل از برداشت گاز و جایگزینی آن در فصول سرد سال بین ۵/۳ تا ۴میلیارد دلار به صورت سالانه عاید کشور خواهد کرد. با تکمیل و به بهرهبرداری رسیدن سکوی دوم فاز۱۱ پارسجنوبی که در حال ساخت است، ۵۶میلیون مترمکعب گاز، ۵۰هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰تن گوگرد در روز تولید خواهد شد که این خروجی به تأمین نیازهای مصرف داخلی ایران و کمک به ظهور کشور به عنوان یک صادرکننده مهم منطقهای کمک خواهد کرد. مزایای اقتصادی فاز ۱۱ هم بسیار زیاد است. این پروژه میتواند هزاران شغل ایجاد کند و درآمد ارزی نیز برای کشور به همراه داشته باشد. علاوه بر این مجتمع گازپارسجنوبی با ارسال روزانه ۱۰هزار تن محصول تولیدی اتان به پتروشیمیهای مستقر در منطقه بزرگترین تأمینکننده خوراک صنایع پایین دستی کشور است. در این میان مجتمعپارسجنوبی بزرگترین تولیدکننده گاز مایع در ایران و همچنین خاورمیانه است که محصول خود را به صورت زمینی یا با کشتی به مقاصد شرق آسیا صادر میکند.»
جامعاصل در پایان اظهار میکند: «با بهرهبرداری از فاز ۱۱ در مرز میان ایران و قطر و تکمیل سکوی دوم ایران، ایران علاوه بر اینکه میادین گازی و نفتی دارد، به یک قدرت بینظیر در استخراج سکوهای دریایی و روی دریا نیز دست پیدا خواهد کرد که این موضوع به خنثیسازی تحریمهای حوزه انرژی خواهد انجامید. متخصصان ایرانی در صنایع مرتبط با سوختهای فسیلی تا به آنجا پیشرفت داشتهاند که هم اکنون علاوه بر تأمین کامل نیاز داخل در شرف ورود به بازارهای جهانی و صادرات دانش فنی به سایر کشورها نیز هستند. در طرح توسعه فاز۱۱پارسجنوبی دولت سیزدهم از همه توان خود در این زمینه استفاده کرد و هماکنون برداشت عملیاتی آن اجرایی شده است که ابتدا با حفر چهار حلقه چاه و دو چاه دیگر که به زودی به بهرهبرداری میرسد تا حد زیادی مشکل گاز صنایع را برطرف و هم در زمینه صادرات درآمد بیشتری کسب کرد. همچنین در زمینه فشارافزایی فازهای پارسجنوبی مطالعات خوبی صورت گرفته است و شرکتهای دانشبنیان و متخصصان داخلی و خارجی قدم در این راه گذاشتهاند تا این مشکل هم به زودی برطرف شود.»
جمعبندی
به نظر میرسد از نظر چشمانداز آینده، ادامه توسعه و موفقیت استخراج گاز در فاز ۱۱ نقشی حیاتی در اهداف بلندمدت امنیت انرژی ایران ایفا خواهد کرد. با کاهش ذخایر گاز سایر فازهایپارسجنوبی به مرور زمان، بهرهبرداری از فاز ۱۱ حیاتی میشود. برنامههای توسعه از جمله حفر چاههای اضافی باید با سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه برای بهینهسازی تکنیکهای حفاری و افزایش کارایی عملیاتی کلی همراه باشد.