توهین به دین یا توهین به فرهنگ دیگر؟! آزادی بیان یا توهین علیه مسلمانان؟! باز هم اقدام علیه اسلام در قالب سوزاندن اوراق قرآن کریم مسلمانان جهان را آشفته کرد. بار اول نیست. قضیه سلمان رشدی، اقدام موهن رسانه فرانسوی توهینکننده به مسلمانان و موارد دیگر از قبیل قرآنسوزی توسط کشیش افراطی در امریکا، سوئد یا هلند تنها نمونههایی از تجاوز به حقوق مسلمانان در مغربزمین طی دهههای اخیر بوده است.
از یک سو توقع احترام و رعایت اصل آزادی بیان را دارند و از سوی دیگر تجاوز و تعدی به حقوق سایر ملتها در قالب همان آزادی بیان صورت میگیرد. سؤال این است، آیا در واکنش به این نحوه بیاحترامی و بیحرمتی به مسلمانان و پیروان آیین و دین اسلام روشهای فکری و فرهنگی و حقوقی جواب میدهد؟ آیا اصلاً توهین و تمسخر و ترویج تنفر، انتقاد محسوب میشود؟! چنین رویکردی مجاز است یا جزو موارد حقوق بینالمللی است؟! توهین و ترویج خشونت را میتوان به عنوان بهرهمندی از حقوق و آزادیهای مشروع مطرح کرد؟! آیا برخورد حقوقی و قانونی برای جلوگیری از تجاوز به حقوق مسلمانان در دسترس است؟!
برخی معتقدند تکلیف بیانهای تنفرآمیز و دربردارنده تبعیض و توهین برابر ماده ۲۰ میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی مشخص شده و ممنوع است، اما دولتهای غربی معمولاً در مصادیق علیه مسلمانان تسامح زیادی نشان میدهند. جمعی از کشورهای اسلامی در آخرین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو پیشنویس قطعنامهای را با عنوان «مقابله با نفرتافکنی مذهبی موجد تحریک به تبعیض، دشمنی و خشونت» ارائه کردند که با اکثریت آرای اعضای شورای حقوق بشر به تصویب رسید. این اقدام در واقع واکنشی به برخی کشورهای غربی بود که اغلب رویکردی غیرمؤثر در قبال توهین به ادیان به ویژه اسلام را در عملکردهای خود نشان دادهاند. تصویب قطعنامه یادشده به نحوی یادآور قطعنامه دیگری است که از اواخر دهه ۹۰ میلادی تا سال ۲۰۱۲ با عنوان منع توهین به ادیان تصویب میشد و غربیها تلاشهای بسیار انجام دادند بانیان قطعنامه مزبور آن را ارائه نکنند. ناظران مستقل از تصویب این قطعنامه استقبال و تأکید کردند بیانهای تنفرآمیز برابر موازین بینالمللی حقوق بشر ممنوع است و نباید در این زمینه اغماضی به نام آزادی بیان صورت گیرد چراکه اگر ترویج تنفر و دشمنی و خشونت گسترش یابد، در واقع به نام آزادی بیان، ضدآزادی و حقوق انسانی و صلح اقدام شده است. «جوان» در گفتگو با استادان علم حقوق راهکار محکومیت توهین به اسلام و پیامبر (ص) در مجامع حقوقی و بینالمللی را بررسی کرده است. مرتضی رفیعی، مسئول کمیته بینالملل دبیرخانه افشای حقوق بشر امریکایی از جمله کسانی است که میگوید اروپا و امریکا از افزایش جمعیت مسلمان واهمه دارد و راهحل این اسلامهراسی که نشئتگرفته از تفکرات اومانیستی بوده، صرفاً برخورد ایجابی و ارجاع به همان آیات قرآن است. محمدتقی دشتی نظریه «حق مصونیت» از دینداری را مطرح کرده است که در گفتگو با «جوان» فواید آن را مطرح میکند.