شروع کار توسط متخصصان داخلی
کار روی ساخت شبیهسازها در ایران در نیروی هوایی ارتش و در زمان فرماندهی شهید منصور ستاری که آغازگر اولینهای بسیاری بود، شروع شد. شروع ساخت شبیهساز در نهاجا با هواپیمای آموزشی PC-۷ در سال ۱۳۶۹ بود که در سال ۱۳۷۵ به سرانجام رسید. این شبیهساز در آن زمان از انواع نسبتاً ساده بود و بعداً به نمونههای کامل شش درجه آزادی تبدیل شد. در سال ۱۳۷۹ شبیهساز هواپیمای ترابری سبک فوکر ۲۷ ساخته شد.
لازم به ذکر است شبیهسازهایی از انواع مختلف از پیش از انقلاب برای برخی هواپیماهای موجود خریداری شده بود، اما به مرور زمان مستهلک شده و بعضاً از کار افتادند. بعضی از آنها هم توسط مستشاران امریکایی نیمهکاره رها شده و فقط آموزشهای ابتدایی توسط آنها قابل انجام بود. در نتیجه با تجربیات دهه ۱۳۷۰ متخصصان نیروی هوایی در دهه بعدی به بهسازی و بهروزرسانی شبیهسازهای قدیمی به جا مانده از دوران آموزش توسط مستشاران امریکایی اقدام کردند. اولین مورد در سال ۱۳۸۴ تکمیل و راهاندازی شبیهساز شکاری اف-۴ بندرعباس و سپس موارد مشابه همین جنگنده در همدان و بوشهر در سالهای ۸۵ و ۸۶ بود.
با فناوری بومی و استفاده از توان متخصصان داخلی این شبیهسازهای ارزشمند با هزینه بسیار کمتری نسبت به نمونه خارجی ساخته شدهاند. به عنوان مثال خرید شبیهساز برای جنگنده اف-۴ فانتوم به ۱۰ میلیون دلار اعتبار نیاز داشته که با ساخت داخلی آن برای نمونه اول یکمیلیارد تومان، یعنی حدود ۱۰ درصد (در زمان ساخت شبیهساز در ایران) و برای نمونه بعدی حدود ۳ درصد رقم مذکور هزینه شده است. جنگنده اف-۴ که زمانی پرتعدادترین هواپیمای رزمی نهاجا بوده و هم اکنون نیز به احتمال زیاد است و انواع مأموریتهای هوا به هوا و هوا به سطح کوتاهبرد و دوربرد با طیفی از تسلیحات جدید و قدیمی که بعضاً گرانقیمت نیز هستند، بر عهده خلبانان توانمند آن گذاشته میشود، به دلیل همین حجم بالای پروازها شاید بیشترین نیاز را به شبیهساز داشته باشد، از این رو هم اکنون چندین دستگاه از این شبیهسازهای ایرانی مورد استفاده قرار میگیرند که نمونه اول در پایگاه نهم شکاری بندرعباس و نمونه دوم در پایگاه ششم شکاری بوشهر عملیاتی شده است.
یک قله علمی فتح شده در کشور
شبیهساز یا سیمولاتور (SIMULATOR) امروزه خدمت شایانی به برنامههای آموزشی برای کاربری بهتر وسایل هوایی، زمینی و دریایی میکند. شاید پرهزینهترین و پرمخاطرهترین نوع آموزش، آموزشهای خلبانی باشد. هواگردها (هواپیما و بالگرد) عموماً وسایل بسیار گرانقیمتی هستند و هم کاربران نظامی و هم غیرنظامی تا حد امکان تمایلی به صرف هزینههای بسیار زیاد آموزش پروازی ندارند که عمدتاً ناشی از مصرف قطعات و سوخت است. طی بیش از ۵۰ سال اخیر در دنیا با ساخت سامانههای شبیهساز که از نظر تجهیزات و فضای داخلی و عملکرد دینامیکی مشابه هواپیمای اصلی بودند، گام مهمی برای رفع مشکلات آموزش خلبانان برداشته و به مرور این وسیله به جزء جداییناپذیر آموزشها تبدیل شد.
مزیتهای شبیهساز
به کمک این سامانهها میتوان تمامی حالاتی را که احتمال بروز آنها کم یا زیاد است، برای خلبان بارها و بارها مشابهسازی کرد، نظیر رویارویی با وضعیتهای اضطراری از جمله خاموش شدن یا آتش گرفتن موتور، قطع برق هواپیما، باز نشدن ارابه فرود یا قرار دادن خلبان در موقعیتهای مختلف راهکنشی (تاکتیکی) همچون نبردهای هوا به هوا، تهدید از جانب انواع ادوات پدافند هوایی، پروازهای جمعی با سایر هواپیماها، اجرای عملیات هوا به سطح، تکرار آموزشها، آموزش و رفع اشکال طی آموزش که در پرواز واقعی ممکن نیست. شبیهسازی پرواز در حالات دشوار مانند شرایط جوی نامناسب مانند برف و باران یا حتی مخاطرهآمیز مثل پرواز ارتفاع پست و پرواز در محیط کوهستانی از دیگر مزایای استفاده از شبیهسازها در کار آموزش است. لازم به ذکر است برخی شرایط اضطراری که یا نمیشود در هواپیمای اصلی ایجاد کرد یا به صورت طبیعی هر چند سال یک بار ممکن است پیش آید و معلوم نیست هر خلبان در دوران آموزش روی جنگنده اصلی با آن مواجه شود نیز روی شبیهساز به دفعات مکرر قابل اجرا و تمرین است.
باید توجه داشت تمامی ساعاتی که هواگرد درگیر برنامه آموزش است، از دسترس کاربریهای عملیاتی دور است، از این رو ابتدا خلبانان را با هواپیماهای سادهتر آموزش میدهند، سپس وی را با هواپیمای مدنظر روی زمین آشنا و در نهایت به پرواز با آن هواپیما مبادرت میکنند. همچنین فضاهای پروازی مورد نیاز آموزش در محیط واقعی هم محدود بوده و هم بعضاً همواره در دسترس نیستند که میتواند به علت شرایط جوی تا مسائل عبور هواپیماهای تجاری باشد.
بالاترین رده شبیهسازها از نظر هوشمندی، شبیهسازهای فضای رزم هستند که در آنها علاوه بر شرایط محیطی، نیروهای خودی و طرف مقابل نیز در فضای مجازی ایجاد شده یا از طریق دستگاه شبیهساز دیگری به همین فضای مجازی مرتبط میشوند و به صورت گروهی تمرین میکنند. در این زمینه شبیهسازهای مختلف نیروی عملیاتی در پایگاهها و مراکز آموزشی مختلف آن هم قابلیت اتصال یا لینکشدن به هم را نیز دارند.
پرندههای چینی و روسی با شبیهساز ایرانی
ساخت شبیهساز اف-۷ از صفر و بدون هیچ گونه پایه کار موجود جرئت کار روی موارد مشابه را به متخصصان داد. شبیهساز متحرک هواپیمای جنگنده اف-۷ نیز که علاوه بر نمونه تکنفره، خود دارای نمونه دو نفره آموزشی بوده و بخشی از پروازهای آموزشی در نیروی هوایی ارتش بر عهده آن است، در مدت کمتر از یک سال ساخته شده است. برای تأمین این شبیهساز توسط شرکتهای خارجی ۲۲ میلیون دلار درخواست شده بود که نهاجا با صرف کمتر از ۱۰ درصد آن مبلغ موفق به ساخت این وسیله ارزشمند شد.
در سال ۱۳۸۸ کشور بلاروس که برخی کارهای آموزشی خلبانان سوخو-۲۴ در آنجا انجام میشد، به علت تحریمها از پذیرش خلبانان جدید ایرانی سر باز زد. روسها هم قیمت ۳۰ میلیون دلار برای فروش شبیهساز سوخو-۲۴ درخواست کردند. در نتیجه بعد از اف-۷ متخصصان نیروی هوایی ارتش سراغ بمبافکن تاکتیکی سوخو-۲۴ رفتند که چندین برابر پیچیدهتر از اف-۷ و دارای بالهای با زاویه متغیر است. در سال ۱۳۹۰ شبیهساز کامل یعنی شش درجه آزادی این هواپیما هم تحویل پایگاه عملیاتی آن شد.
پیچیدگیهای فنی شبیهسازها،
اما برای دستیابی به تمامی این مزایا باید مرحله دشوار طراحی و ساخت شبیهساز پشت سر گذاشته شود. شبیهسازها با توجه به سطح فناوری مورد استفاده دارای انواع ساده تا پیچیده هستند که قیمت نمونههای کامل و پیشرفته آنها که دارای شش درجه آزادی حرکتی جلو- عقب، چپ- راست، بالا- پایین و سه دوران حول محورهای طولی، عرضی و عمودی هستند و امکان مشابهسازی تمامی حرکتهایی که در پرواز اتفاق میافتد، حتی سقوط هواپیما و ویژگیهای گرافیکی بالایی را نیز دارند، عمدتاً با خود هواپیما برابری میکنند و بعضاً گرانتر نیز است، اما مزیتهای فراوان شبیهسازها و دوره عمر بالای آنها و هزینه کمتر به ازای هر ساعت کار باعث میشود برای به کارگیری در امور آموزشی بهصرفه باشند.
کاهش استهلاک و مصرف قطعات و هزینههای تعمیرات هواگرد اصلی، کاهش مدت درگیر بودن هواپیمای واقعی برای فعالیتهای آموزشی و در نتیجه در دسترس بودن برای امور عملیاتی و کاهش سوانح آموزشی، بالا نگهداشتن تواناییها و حفظ مهارت خلبانان در طول زمان، مسلط شدن سریعتر بر ادوات داخل کابین و کارکرد آنها در آموزش اولیه، افزایش سرعت واکنش خلبانان در مواجهه با شرایط حساس و سانحه که عمدتاً تنها چند ثانیه به طول میانجامد، از دیگر مزایای بهکارگیری شبیهسازها هستند. لازم به ذکر است عملکرد خلبان تحت آموزش در شبیهساز به طور کامل ثبت و ضبط میشود و میتواند از جهات مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
باید در نظر داشت خطرات احتمالی در پروازهای آموزشی به دلیل عدمآمادگی کامل خلبان آموزشگیرنده بسیار بالاست و سوانحی از این دست در نقاط مختلف دنیا مشاهده میشود، بنابراین با ساخت هر شبیهساز با توجه به تحریم همهجانبه کشورمان و عدمامکان تأمین هواپیمای جنگی از خارج برای حفظ ناوگان موجود (در کنار نمونههای بومی در حال ساخت) گامی بسیار مهم برداشته میشود.
دانشهای مختلفی نظیر دینامیک و کنترل، واقعیت مجازی، برق الکترونیک و کنترل، مکاترونیک، ساخت و تولید، طراحی صنعتی، نرمافزار و پردازش سریع و هوانوردی و خلبانی باید به صورت هماهنگ و دقیق برای مراحل استخراج معادلات پروازی با محاسبه ضرایب آیرودینامیکی و پایداری هواگرد، طراحی سختافزارهای مکانیکی و کنترلی، طراحی نرمافزارها، طراحی و نصب و راهاندازی سامانه صوتی و تصویری و سامانههای حرکتی و کابین مشابه هواگرد واقعی و تجهیزات نظارتی و کنترلی استاد مورد استفاده قرار گیرند تا یک شبیهساز کامل ساخته شود.
در شبیهسازهای ثابت، محل قرارگیری انسان، ساکن بوده و تصاویری که برای او به نمایش درمیآید، مطابق شرایطی که قصد مشابهسازی آن وجود دارد، به حرکت درمیآیند. طراحی و ساخت شبیهسازهای ثابت مشکلات و سختی کمتری نسبت به شبیهسازهای گرانقیمت متحرک و هزینه دوره عمر کمتری نیز برای تعمیرات و ارتقا دارد، اما مشابهت کمتری هم با شرایط واقعی دارد. در شبیهسازهای متحرک، کابین به وسیله جَکها و بازوها به حرکت درمیآید و به این ترتیب شرایط پروازی بسیار بهتر برای آموزشگیرنده ایجاد میشود، به طوری که انسان پس از لحظاتی فراموش میکند که روی زمین است. در این شبیهسازها با مدلسازی دقیق فشار هوا روی دسته و پدالهای کنترل شرایط مربوط به ارتفاعهای پروازی و مانورهای مختلف برای ایجاد حس واقعیتر در خلبان تحت آموزش اقدام میشود. همچنین با ترکیب تصاویر ماهوارهای و اطلاعات مکانی از پستی و بلندیهای مناطق و ساخت فضای سهبعدی در تصاویر و هماهنگسازی آن با حرکات پروازی محیط پروازی برای آموزشگیرنده ایجاد میشود.
شبیهسازها از سامانههای متعددی مانند کابین پرواز واقعی، کنترل فرامین و ارتباط آن با رایانه و سرور، موتورهای بازخورددهنده نیرو به دست و پای خلبان، سامانههای تصویری، رایانه و نرمافزارهای کنترلی و سامانههای نمایش و مدیریت آموزش برای استاد خلبان، پردازشگر سریع و با ظرفیت بالا، پایگاه دادهها و رابط پرسرعت و سامانههای تولید صدای هواپیما و محیط تشکیل شدهاند. در این شبیهسازها استاد خلبان به صورت لحظهای امکان رصد و کنترل عملکرد آموزشگیرنده را دارد.
امروزه در کشور تحریمشده ما بیش از ۱۰ نمونه شبیهساز انواع هواپیماهای جنگنده و بالگرد ساخته شده و در پایگاههای مختلفی مشغول ارائه خدمات است. این شبیهسازها شامل انواع مختلف ثابت و تمام متحرک و حتی نوع شش درجه آزادی بوده ولی با قیمتهای بسیار کمتر از آنچه برای تهیه آنها از خارج باید پرداخت میشد، ساخته شدهاند، البته برای مصارف زمینی مانند شلیک موشکهای ضدزره و کاربردهای دریایی مانند قایقهای تندرو و زیردریایی غدیر و نیز انواع ادوات پدافند هوایی هم شبیهسازهای لازم در کشور ساخته شده است.
علاوه بر ساخت شبیهساز هواپیماهای غیرنظامی، شبیهساز جنگندهها نظیر اف-۱۴، اف-۴، میگ-۲۹، سوخو-۲۴، اف-۷، هواپیماهای ترابری نظیر سی-۱۳۰، آنتونف ۷۴، بوئینگ ۷۰۷، برخی هواپیماهای آموزشی و همچنین بالگردهای مختلفی نظیر بل-۲۰۶، ۲۱۴، کبرا و میل ۱۷۱ توسط نیروی هوایی ارتش، هوانیروز، بخشهای تحقیقاتی سپاه و با همکاری وزارت دفاع و سایر مراکز علمی داخلی تولید و در خدمت یگانهای مربوط قرار داده شدهاند. همچنین برای رساندن شبیهسازهای بومی به سطح بالای فناوری و افزودن قابلیتهای فضای رزم نیز تلاشهای جدی شده و در مراحل توسعه قرار داده شده است.
بالگردها هم شبیهساز ایرانی دارند
علاوه بر بالگردهای ترابری بل ۲۰۶ و ۲۱۴ برای بالگرد کبرا به عنوان تنها بالگرد مختص عملیات رزمی و برخوردار از سلاحهای مختلف که نقش بیبدیلی در نیروهای مسلح کشور دارد و ساعات زیادی برای امور آموزشی خلبانان آن صرف میشود، شبیهساز از نوع ثابت ولی با قابلیت شلیک سلاح ساخته شده و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. بالگرد ترابری سنگین سی- اچ-۴۷ شینوک با قابلیت حمل تعداد زیادی سرباز مسلح یا چندین تن بار از ابزارهای مهم پشتیبانی هوایی در هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران است که شبیهساز آن توسط متخصصان داخلی توسعه یافته و برای آموزشهای کاملتر و بهتر به خلبانان شجاع آن مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
کار نشدنی با میراژ فرانسوی
یکی دیگر از هواپیماهای شکاری در خدمت نیروی هوایی ارتش که برای آن شبیهساز به طور بومی در کشور ساخته شده میراژ اف-۱ است که شبیهساز آن در پایگاه خدمتی این جنگنده در پایگاه دهم شکاری شهیدان دلحامد در چابهار نصب شده است. با توجه به حجم کار و پیچیدگی شبیهساز سوخو-۲۴ در دهه ۱۳۹۰ تحول بزرگی در مسیر ساخت این ادوات در نهاجا ایجاد شد. پس از سوخو-۲۴ بود که متخصصان نهاجا بحث ساخت شبیهساز میراژ را مطرح کردند. شبیهساز میراژ به صورت کامل و با قابلیت تمرینهای تاکتیکی ظرف ۵/۱ سال ساخته و تحویل پایگاه عملیاتی شد. این شبیهساز، چون در روزگار پختگی و تجربه بالای مرکز تحقیقات شبیهساز نهاجا ساخته شد، نسبت به شبیهسازهای قبلی بسیار به جنگنده اصلی نزدیکتر است.
طراحی و ساخت شبیهساز جنگنده میراژ را میتوان دشوارتر از پروژههای مشابه در کشور دانست. به طور معمول خریداران یک وسیله هوایی دسترسی به اطلاعات طراحی آن ندارند ولی دفترچههای راهنما و کتابهای فنی آن را در اختیار دارند، اما ایران در مورد میراژ به دلیل شرایط خاص ورود آن به کشور تا مدتها از اطلاعات فنی خود هواپیما و جزئیات عملکردی آن هم بیبهره بوده است.
اما پس از پرواز با این هواپیما و عملیاتی کردن آن بدون هر گونه آموزش از سوی سازنده که توسط مرحوم سرهنگ خلبان بهروز نقدی بیک و با حمایت سرلشکر شهید منصور ستاری انجام شد و کاری بزرگ محسوب میشود، اقدام به تعمیر و نگهداری کامل و در مراحل بعد بهسازیهایی روی آن کردهاند. در ادامه هم گام بزرگی در جهت سیطره بر این شکاری فرانسوی در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برداشته شد که ساخت شبیهساز پرواز این جنگنده چابک و ارزشمند است.
برای طراحی شبیهساز باید اطلاعات طراحی که فقط در دست سازنده است، موجود باشد، اما در شرایط فعلی کشورمان قاعدتاً تنها با نصب حسگرها و سامانههای اندازهگیری دقیق روی هواپیما و پرواز با آن در شرایط پروازی متنوع و کافی شامل سرعتها، ارتفاعها، وزنهای مختلف و اجرای مانورهای مشخص به عنوان ورودی و ثبت عکسالعمل هواپیما، پارامترهای سامانهای هواپیما شناسایی شده و برای طراحی شبیهساز مورد استفاده قرار میگیرد تا خلبان حین استفاده از شبیهساز حسی نزدیک به پرواز با هواپیمای مشابه واقعی داشته باشد. لازمه دیگر این موضوع مشابهت تمام اجزای داخل کابین شبیهساز با نمونه موجود در هواپیمای واقعی است.
میگ روسی هم تسلیم متخصصان ارتش شد
یکی دیگر از موارد مهم در کارنامه مرکز تحقیقات شبیهساز در نیروی هوایی ارتش شبیهساز جنگنده رهگیر میگ-۲۹ است. شبیهساز این هواپیما در دهه ۷۰ و همزمان با خرید آن از روسیه، وارد کشور شد، اما به مرور زمان و با بروز عواملی، چون مستهلک شدن، عدمپشتیبانی قطعات و در دسترس نبودن نرمافزار از رده خارج و غیرعملیاتی شد. به دلیل برخورداری این شبیهساز از تکنولوژی ساخت بسیار خاص و دیگر ویژگیهای فنی، مذاکراتی برای بهینهسازی آن با یک شرکت اوکراینی انجام شد که این شرکت برای عملیاتی کردن شبیهساز میگ-۲۹ مبلغ ۲/۴ میلیون یورو را پیشنهاد میدهد و مدتزمان اجرایی کردن آن را نیز چهار سال عنوان میکند که علاوه بر هزینه زیاد، زمان عملیاتی شدن آن نیز بسیار زیاد بود. شبیهساز میگ-۲۹ ظرف کمتر از ۵/۱ سال ساخته و در سال ۱۳۹۴ تحویل پایگاه یکم شکاری در تهران شد. در این شبیهساز که از نوع شش درجه آزادی است، تمام آنچه میشد برای آموزشهای پروازی، تاکتیکی و رزمی در نظر گرفت، گنجانده شده است. از جمله رزم هوایی با شکاریهای در حال خدمت در ناتو. در این شبیهساز، جنگنده دشمن هم میتواند در حالت پرواز توسط الگوریتمهای رایانهای عمل کند یا توسط استاد خلبان از اتاق کنترل شبیهساز کنترل شود که در نتیجه شبیهساز میگ-۲۹ ساخته شده در کشور از نظر وارد کردن هوش انسان در مقابل خلبان تحت آموزش بسیار ارزشمند و کارآمد شده است.
به اعتقاد کارشناسان ساخت شبیهسازهای کامل تنها از عهده کشورهایی برمیآید که از توان علمی و عملی بالایی در عرصه هوافضا برخوردار باشند که کشورمان نه تنها آن را برای جنگندههای مختلف در نیروی هوایی ارتش بلکه برای هواپیماهای دیگری مانند ایران-۱۴۰ (نمونه ساخت ایران هواپیمای آنتونوف-۱۴۰) در وزارت دفاع نیز به انجام رسانده است. در مورد این هواپیما نیز پس از اینکه توافقی با شرکت سازنده اوکراینی برای توسعه شبیهساز حاصل نشد، شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) وابسته به سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح اقدام به طراحی، ساخت و راهاندازی شبیهساز تمام متحرک هواپیمای ایران-۱۴۰ کرد که در دهه ۱۳۹۰ به بهرهبرداری رسید.
از آخرین موارد حوزه شبیهسازهای پروازی میتوان به تحویل عملیاتی شبیهساز هواپیمای ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ در آبان ۱۴۰۰ و راهاندازی شبیهساز کامل و تاکتیکی جنگنده اف-۴ در پایگاه چابهار در اسفند همین سال اشاره کرد.
راهاندازی سامانههای شبیهساز در پایگاههای شکاری مختلف که اغلب آنها در نزدیکی نواحی مرزی کشور قرار دارند، توانمندی آموزش و تمرین و در نتیجه آمادگی عملیاتی خلبانان جنگنده نیروی هوایی ارتش را در اجرای مأموریتهای متنوع قابل اجرا با این هواپیمای رزمی بسیار افزایش خواهد داد. خصوصاً با توجه به اینکه تعداد برخی از جنگندههای کشورمان بالا نیست، با ساخت و راهاندازی شبیهسازها بار کاری هواپیماها با حذف تعدادی از پروازهای آموزشی کاهش یافته که به افزایش آمادگی عملیاتی مجموعه این هواپیماها منجر میشود. فناوری پیچیده طراحی، ساخت، آزمایش و ارزیابی، تولید و بهکارگیری گسترده شبیهسازها به عنوان ابزار بسیار مهم در حفظ و افزایش مهارت نیروهای نظامی، امروزه در کشورمان بومی شده و ضمن بهسازی شبیهسازهای قبلی و فعلی برای انواع تجهیزات جدید به خصوص هواپیماها، شبیهسازهای مختلف ثابت و متحرک توسط مراکز تحقیقاتی و صنایع داخلی ساخته شده و در حال استفاده است.
طراحی و ساخت این سامانهها در حالی همچنان در کشور اجرا میشود که امروزه حتی قطعات و سامانههایی با کاربرد دوگانه (نظامی و غیرنظامی) نیز به ایران داده نمیشود. این قابلیتها در کنار ابتکارات استفادهشده توسط نیروهای مسلح کشورمان در این عرصه باعث شده است هم اکنون ایران به عنوان قطب مهم ساخت شبیهساز در دنیا محسوب شود.
شبیهساز بهسازیشده برای رهگیر برتر نهاجا
شبیهساز جنگنده رهگیر و مهم نیروی هوایی ارتش یعنی اف-۱۴ تامکت که پیش از انقلاب خریده شده بود نیز توسط متخصصان داخلی بازسازی و بهسازی و با استفاده از فناوریهای روز دارای قابلیتهای بالاتری شده است. خصوصاً بهسازی و توسعه شبیهساز کابین عقب این هواپیما نیز مدنظر بوده است. خلبانانی که برای پرواز با تامکت، این هواپیمای بسیار ارزشمند آماده میشوند، با توجه به حساسیت مأموریتهای رهگیری و سرعت بالای وقایع در درگیریهای هوایی یا نیاز به پرواز طولانی گشتزنی از شبیهسازها استفاده فراوانی میبرند. همچنین با توجه به ایجاد برخی قابلیتهای هوا به سطح در اف-۱۴ چنین عملیاتهایی را نیز میتوانند به دفعات مورد نیاز تمرین کنند. میزان هزینه هر ساعت پرواز جنگنده در ایران بین ۴ هزار تا ۶ هزار دلار تخمین زده میشود که با استفاده از شبیهسازها برای عمده کارهای آموزشی و حتی بخشی از تمرینات تاکتیکی صرفهجویی مالی قابل توجهی نیز ممکن میشود که البته مهمتر از آن باقی ماندن عمر این جنگندهها برای پروازهای عملیاتی است.