عملیات الی بیت المقدس یکی از طولانیترین نبرد‌ها در طول جنگ تحمیلی به شمار می‌آید که با شرکت یگان‌های عمده از نیروهای سه گانه ارتش و همین طور رزمندگان سپاه، بسیج، جهاد سازندگی و دیگر نیروهای مردمی از 10 اردیبهشت ماه تا 3خرداد ماه 1361 به مدت 25 روز در جنوب غربی اهواز انجام گرفت. برای بررسی عملکرد ارتش در این عملیات با امیر سرتیپ دوم مسعود بختیاری از طراحان این عملیات همکلام شدیم که متن پیش رو حاصل این همکلامی است.
زمان عملیات الی بیت المقدس چه مسئولیتی داشتید؟
اوایل شروع جنگ تحمیلی من در توپخانه لشکر21 پیاده ارتش بودم. اما از سال دوم جنگ با درخواست شهید سپهبد صیاد شیرازی به عنوان افسر ارشد عملیات در قرارگاه فرمانده نیروی زمینی در جنوب مشغول به خدمت شدم و تا انتهای جنگ همین مسئولیت را داشتم. مشخصا در عملیات الی بیت المقدس افسر رکن سوم عملیات در قرارگاه جنوب بودم. بنده به همراه شهید صیاد شیرازی از نیروی زمینی ارتش در تیم طراحی عملیات بودیم.
عملیات فتح خرمشهر در سلسله عملیات کربلا بود. نام الی بیت المقدس چه زمانی روی این عملیات گذاشته شد؟
کربلای 3 نام دیگر این عملیات است. سلسله عملیات کربلا شامل عملیات کربلای1 یا طریق القدس بود که در منطقه میانی خوزستان به اجرا درآمد و بستان آزاد شد. عملیات کربلای2 همان فتح المبین بود که در شمال خوزستان و غرب اندیمشک اجرا شد. کربلای3 هم همان فتح خرمشهر بود. زمانی که این عملیات شروع شد به نام عملیات الی بیت المقدس توسط ستاد تبلیغات جنگ نامگذاری شد. علت نامگذاری این عملیات‌ها به نام کربلا هم به خاطر همزمانی با ماه محرم و صفر بود.
بین عملیات فتح المبین و آزادسازی خرمشهر فاصله زمانی کمی بود، طرح عملیات الی بیت المقدس چه زمانی ارائه شد؟
طرح‌ریزی و آمادگی برای نبرد الیبیتالمقدس بلافاصله بعد از عملیات فتح‌المبین آغاز شد و با سرعت و بدون وقفه ادامه یافت و یک ماه پس از خاتمه عملیات فتح‌المبین به مرحله اجرا در آمد. این فاصله زمانی بین دو نبرد بزرگ، ضمن نشان دادن توانمندی ما در سرعت آمادگی برای گشایش جبهه جدید در زمانی کوتاه‌تر از آنچه برآورد می‌شد، به عنوان یک عامل غافلگیرکننده و سرنوشت‌ساز به کار برده شد. تدبیر کلی این بود: قبل از اینکه متجاوز از ضربه فتح‌المبین به خود آید، نیروهای ایران سومین منطقه استراتژیک را آزاد نمایند و در اصطلاح نظامی نوعی استفاده از موقعیت نبرد فتح المبین به حساب آید. منظورهای اساسی از عملیات بیت المقدس تداوم رزم علیه دشمن، تهدید بصره، کاهش توان رزمی دشمن، آزادسازی خرمشهر و خارج نمودن اهواز از برد توپخانه بود. البته ملاحظات سیاسی در رابطه با بی ثبات نشان دادن رژِیم صدام، وادار نمودن عراق به پذیرش شرایط ایران برای پایان جنگ، کاهش فشار مشکلات مهاجران جنگی در داخل کشور و ایجاد زمینه برای فعالیت‌های کشاورزی در مناطق حاصلخیز خوزستان نیز مورد توجه بوده است.
مناطق غرب اهواز و شمال خرمشهر به‌رغم توجه جهت آزادسازی آن، در دست عراق باقی مانده بود. عملیات نصر در پانزدهم دی ماه 1359 و عملیات توکل در بیستم دی ماه 59 توسط نیروهای ایرانی انجام شد. طرح آب‌اندازی که توسط سازمان آب و برق خوزستان و زیر نظر نیروهای مسلح در دو منطقه کرخه کور(جنوب حمیدیه سوسنگرد) و جنوب غربی اهواز به اجرا در آمد در طراحی عملیات بیت المقدس مورد توجه و استفاده قرار گرفت. این طرح موجب شدتا عراق در موضع نامناسب متوقف شده و خطر سقوط و تهدید اهواز از محور سوسنگرد برطرف شود. نهایتاً عملیات الی بیت المقدس توسط ارتش و سپاه طرح ریزی و با رمز یا علی بن ابیطالب(ع) اجرا شد. عملیاتی که در آن بیش از 6 هزار کیلومترمربع از خاک سرزمین عزیزمان آزاد شد و قریب ۲۵۰۰ نفر از نفرات دشمن بعثی به اسارت درآمد و صد‌‌ها دستگاه تانک نفربر و ۵۳ فروند هواپیما از دشمن زبون سرنگون شد.
استعداد ارتش در عملیات الی بیت المقدس چه میزان بود؟ کمی از نقش ارتش در این عملیات بگویید.
ارتش نقش روشنی در این عملیات داشت. ارتش دارای نیرو، تجهیزات و تخصص بود و با سه نیرو از زمین و هوا و دریا وارد عمل شد. نیروی زمینی با لشکر ۲۱ پیاده، لشکر ۹۲ زرهی، لشکر ۱۶ زرهی، تیپ ۵۸ تکاور، تیپ ۲۳ نوهد، تیپ ۳۷ زرهی، تیپ ۳ لشکر ۷۷، گروه‌های ۲۲ و ۳۳ توپخانه، گروه ۴۲۲ مهندسی و گردان ۴۱۲، مهندسی رزمی، گروه مخابرات، نیروی هوایی که وظیفه پشتیبانی نزدیک هوایی داشت، ترابری نیرو و بار و... وارد عمل شد. در عملیات آزادسازی خرمشهر نیروی هوایی ارتش به عنوان پشتیبان نیروهای سطحی درگیر در منطقه وارد عمل شد و با استفاده از توان بالای تیزپروازان، نقش تعیین کننده‌ای در پیروزی عملیات ایفا کرد. یکی از عمده‌‌ترین و شاخص‌‌ترین وظایفی که برعهده نیروی هوایی ارتش بود کسب اطلاعات و شناسایی و عکاسی و کمک قابل توجه به فرماندهان برای بررسی آخرین تحولات و چیدمان آرایش نظامی دشمن بود. در آن زمان با تمام محدودیت‌های فنی و نظامی که وجود داشت تیزپروازان نیروی هوایی با انجام پروازهای شناسایی اطلاعات پیروزمندانه بیت المقدس را گردآوری کردند و از آن آزمایش الهی سربلند بیرون آمدند. نیروی هوایی ارتش در این عملیات سه خلبان شهید به نام‌های چراغعلی امجدیان، جهانگیر انقطاع و شهید حسن طالب مهرتقدیم کرد. نیروی دریایی ارتش هم کار حفاظت از آب‌های کشور را بر عهده داشت. عراق بعثی دشمن بی دست و پا و ساده نبود. آنها با تمام توان با نیروی زمینی و نیروی هوایی قوی با پشتیبانی و زرهی قوی وارد میدان شده بودند و ما هم باید قوی ظاهر می‌شدیم تا هم بتوانیم مقابلش بایستیم و هم از خاک کشور بیرونش کنیم.
لحظه ورودتان به خرمشهر چه حال وهوایی داشتید؟
طی عملیات الی بیت المقدس خاطرات تلخ و شیرین زیادی برایمان رقم خورد. لحظه ورودمان به خرمشهر یکی از زیبا‌ترین لحظات زندگی مان بود. شاید آنچه می‌دیدیم ویرانی شهر بود، اما در بطن آن خرابی‌ها ما فقط زیبایی می‌دیدیم. مغلوب کردن دشمن برایمان حلاوت خاصی داشت.
